What do you think?
Rate this book
پنج اقلیم حضور
سال نشر: 1393 - چاپ اول
شایگان در این کتاب به جایگاه خاص هر یک از پنج شاعر بزرگ ما - فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ - در منظومه ی هویت ایرانی می پردازد
شایگان در این کتاب به جایگاه خاص هر یک از پنج شاعر بزرگ ما - فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ - در منظومه ی هویت ایرانی می پردازد
157 pages, Hardcover
First published January 1, 2014
9 people are currently reading
145 people want to read
About the author
Dariush Shayegan
31books190followersDariush Shayegan (born in 1935 in Tehran) (Persian: داریوش شایگان) is one of Iran's prominent thinkers, cultural theorists and comparative philosophers.
Shayegan studied at Sorbonne University in Paris. He was a Professor of Sanskrit and Indian religions at Tehran University.
He wrote a novel "Land of Mirage" in French and it won the ADELF award presented by the Association of French Authors on December 26, 2004. According to the Persian daily Aftab, Shayegan is well known in France for his books in the field of philosophy and mystics.
Shayegan, who studied with Henry Corbin in Paris, also did many pioneering works on Persian mysticism and mystic poetry. He was a founding director of the Iranian Center for the Studies of Civilizations. In 1977, Shayegan initiated an international symposium on the "dialogue between civilizations," a concept that has been selectively appropriated by the Iranian President Mohammad Khatami.
Shayegan studied at Sorbonne University in Paris. He was a Professor of Sanskrit and Indian religions at Tehran University.
He wrote a novel "Land of Mirage" in French and it won the ADELF award presented by the Association of French Authors on December 26, 2004. According to the Persian daily Aftab, Shayegan is well known in France for his books in the field of philosophy and mystics.
Shayegan, who studied with Henry Corbin in Paris, also did many pioneering works on Persian mysticism and mystic poetry. He was a founding director of the Iranian Center for the Studies of Civilizations. In 1977, Shayegan initiated an international symposium on the "dialogue between civilizations," a concept that has been selectively appropriated by the Iranian President Mohammad Khatami.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 34 reviews
July 2, 2019
گاهی هم پیش می‌آی� که یک نویسنده� بزرگ بخواهد یک کتاب متوسط بنویسد.
February 10, 2017
نمره ی واقعی: دو و نیم
به نظرم مقدمه ی کتاب رو خوندن کافیه و باقی فصول - یعنی فصول پنج گانه ی مربوط به هر یک از شعرا - چیزی نیست که نخوندنش فقدانی پدید بیاره. اصل ایده ی شایگان - که برآمده از باورش به تکثرگرایی و باور به سطوح هویتیه - قابل تأمله: اینکه هر یک از این پنج شاعر - فردوسی، خیام، مولوی، سعدی، و حافظ - به فعلیت درآورنده ی حیثیتی از حیات درونی ما ایرانی ها است و ما با رفت و آمد میان این میراث پنجگانه سطوح مختلف وجود خودمان را برآورده و تأمین می کنیم
اما وقتی وارد فصول کتاب می شویم بحث آنگونه که باید و شاید مطرح نمی شود. گاهی بر جنبه ای از یک شاعر تأکید بیشتری می شود تا تمایز این پنج تا حفظ شود و گاهی دقیقا تمایز روشن و مشخصی میان رویکرد این با آن شاعر پیدا نمی شود کرد. سخنوری و وراجی عرفانی هم در بعضی فصول آزارنده است - به طور خاص فصل حافظ که مفصل ترینشان هم هست
به نظرم مقدمه ی کتاب رو خوندن کافیه و باقی فصول - یعنی فصول پنج گانه ی مربوط به هر یک از شعرا - چیزی نیست که نخوندنش فقدانی پدید بیاره. اصل ایده ی شایگان - که برآمده از باورش به تکثرگرایی و باور به سطوح هویتیه - قابل تأمله: اینکه هر یک از این پنج شاعر - فردوسی، خیام، مولوی، سعدی، و حافظ - به فعلیت درآورنده ی حیثیتی از حیات درونی ما ایرانی ها است و ما با رفت و آمد میان این میراث پنجگانه سطوح مختلف وجود خودمان را برآورده و تأمین می کنیم
اما وقتی وارد فصول کتاب می شویم بحث آنگونه که باید و شاید مطرح نمی شود. گاهی بر جنبه ای از یک شاعر تأکید بیشتری می شود تا تمایز این پنج تا حفظ شود و گاهی دقیقا تمایز روشن و مشخصی میان رویکرد این با آن شاعر پیدا نمی شود کرد. سخنوری و وراجی عرفانی هم در بعضی فصول آزارنده است - به طور خاص فصل حافظ که مفصل ترینشان هم هست
September 19, 2019
در سه چاهار روزی که مشغول خواندن این کتاب با صدای بلند برای عمویِ شعردوستم بودم و بیاد داتشم که خود او با ذهن آفریده و خیال ساخته هایِ هر 5
شاعر، "زیستِ معنوی در ثانیه" را چون بسیاری از ایرانیان تجربه کرده و غرقِ دریای اندیش شده، با ورود به هر فصل و مخصوصا فصل مربوط به مولانا، حالی به حالی میشدم، آن هم در دامنه ای شدید و پُرنوسان
اما آرامشِ خواندن این کتاب، بلاشک آرامشی دیریاب و دورسازست که حاصل نَگردد مَگر به خرید و مطالعه اش
شاعر، "زیستِ معنوی در ثانیه" را چون بسیاری از ایرانیان تجربه کرده و غرقِ دریای اندیش شده، با ورود به هر فصل و مخصوصا فصل مربوط به مولانا، حالی به حالی میشدم، آن هم در دامنه ای شدید و پُرنوسان
اما آرامشِ خواندن این کتاب، بلاشک آرامشی دیریاب و دورسازست که حاصل نَگردد مَگر به خرید و مطالعه اش
August 24, 2020
.
وقتی در جزئیات این کتاب دقیق می شوید، نمی دانید چرا این قدر مهم است. نمی توانید تحلیل کنید که این همه محبوبیت و از آن فراتر، ضرورت رجوع به آن از کجا امده است. چون از نظر ادبی کتابی حداکثر متوسط است. بخش مهمی از آرائی که به شعرا نسبت می دهد، به هیچ وجه دقیق نیست. خود مقالات راجع به شعرا هم در یک سطح نیستند. برخی به گزارش نزدیکترند و بعضی بسیار منظم و برآمده از وجود نویسنده نگاشته شده اند. از نظر فلسفی هم شایگان کتاب ویيه ای ننوشته و حتی در سطحی متوسط ظاهر نشده است. کتاب های دیگرش نشان می دهد که او در چه سطحی از بینش فلسفی هست، ولی این کتاب کاملا رها و بدون قید نظری نوشته شده. از نظر ایران شناسی هم مبهم است. حداقل بحث معلوم نیست و استناداتی ندارد.
با این همه، این کتاب یکی از مهمترین کتبی است که برای شناخت ایران لازم است. این اثر پرده از واقعیتی برداشته که بیش از یک قرن در مطالعات متجددانه ایران انکار و یا بهتر است بگوییم سرکوب می شده است. اساسا نگاشتن چنین کتابی در دوره مدرن نقض غرض محسوب می شده. چون جامعه ای که بستر انتشار کتاب داشته، طبق تعریف غربی ها، باید رو به صنعتی شدن داشته باشد وگرنه امکان بحث نظری را نخواهد داشت. اما این کتاب با شجاعت از ایرانی سخن می گوید که مستقل است، که بزک دوزک نشده، که شبیه جایی دیگر نیست و از این که این طوری باشد خجالت نمی کشد. از این نظر کتاب بسیار مهم است.
اما فراتر از آن، کتاب خواندنی هم هست. دلیل اصلی آن شخصی بودن مسأله برای نویسنده و پیوند آن با عمیق ترین لایه های درونی روح اوست. چنین کتبی بسیار اندک در ایران منتشر می شود. همین شخصی بودن صمیمیتی به کتاب بخشیده که اقشار گوناگون مطالعه اش می کنند. و البته چون روح خود شایگان عمیقا با مسائل بنیادین ایران پیوند خورده، این کتابِ به غایت شخصی، عمومی هم هست و ایرانیان آن را چونان اینه ای در برابر خود می بینند.
ایرانیان مقهور و مسحور نبوغ گرانمایه شاعرانشان، دمی از حضور فعال آنان غافل نمی‌مانند� حضوری که نشانه‌های� را در گوشه‌گوش� زندگی هر ایرانی و در زوایای مختلف روحی او می‌توا� یافت.
سوال مهمی که باید به آن فکر کرد این است که در شکل‌گیر� ارتباط فکری ما و اروپا، «چرا پاریس (به گفته ما ایرانیها� عروس شهرهای جهان ) و تجدد فرانسوی به تجدد ایده‌آ� ذهن ایرانی بدل شده است؟» امرسون می‌گوی�: «ایرانیان را فرانسوی‌ها� آسیا نامیده‌ان�. هوش برتر آنان، احترامشان نسبت به اهالی فضل و دانش و کمال، مهمان‌نوازی‌شا� در قبال مسافران غربی، مسامحه‌شا� نسبت به مسیحیانی که در سرزمین‌شا� زندگی می‌کنند� مسامحه‌ا� که با رفتار تعصب‌آلو� ترکان عثمانی در تضاد آشکار است، گویا از فرنگ غنی آنان نشأت می‌گیر�. فرنگی که برساخته شاعران بزرگ آنان است، و طی پنج قرن مدام تقویت شده و ایرانیان را قادر ساخته است تا خوی فاتحان سرزمینشان را تلطیف کنند و متمدنشان سازند، مادام که هویت ملی خود را حفظ می کنند.»
وقتی در جزئیات این کتاب دقیق می شوید، نمی دانید چرا این قدر مهم است. نمی توانید تحلیل کنید که این همه محبوبیت و از آن فراتر، ضرورت رجوع به آن از کجا امده است. چون از نظر ادبی کتابی حداکثر متوسط است. بخش مهمی از آرائی که به شعرا نسبت می دهد، به هیچ وجه دقیق نیست. خود مقالات راجع به شعرا هم در یک سطح نیستند. برخی به گزارش نزدیکترند و بعضی بسیار منظم و برآمده از وجود نویسنده نگاشته شده اند. از نظر فلسفی هم شایگان کتاب ویيه ای ننوشته و حتی در سطحی متوسط ظاهر نشده است. کتاب های دیگرش نشان می دهد که او در چه سطحی از بینش فلسفی هست، ولی این کتاب کاملا رها و بدون قید نظری نوشته شده. از نظر ایران شناسی هم مبهم است. حداقل بحث معلوم نیست و استناداتی ندارد.
با این همه، این کتاب یکی از مهمترین کتبی است که برای شناخت ایران لازم است. این اثر پرده از واقعیتی برداشته که بیش از یک قرن در مطالعات متجددانه ایران انکار و یا بهتر است بگوییم سرکوب می شده است. اساسا نگاشتن چنین کتابی در دوره مدرن نقض غرض محسوب می شده. چون جامعه ای که بستر انتشار کتاب داشته، طبق تعریف غربی ها، باید رو به صنعتی شدن داشته باشد وگرنه امکان بحث نظری را نخواهد داشت. اما این کتاب با شجاعت از ایرانی سخن می گوید که مستقل است، که بزک دوزک نشده، که شبیه جایی دیگر نیست و از این که این طوری باشد خجالت نمی کشد. از این نظر کتاب بسیار مهم است.
اما فراتر از آن، کتاب خواندنی هم هست. دلیل اصلی آن شخصی بودن مسأله برای نویسنده و پیوند آن با عمیق ترین لایه های درونی روح اوست. چنین کتبی بسیار اندک در ایران منتشر می شود. همین شخصی بودن صمیمیتی به کتاب بخشیده که اقشار گوناگون مطالعه اش می کنند. و البته چون روح خود شایگان عمیقا با مسائل بنیادین ایران پیوند خورده، این کتابِ به غایت شخصی، عمومی هم هست و ایرانیان آن را چونان اینه ای در برابر خود می بینند.
ایرانیان مقهور و مسحور نبوغ گرانمایه شاعرانشان، دمی از حضور فعال آنان غافل نمی‌مانند� حضوری که نشانه‌های� را در گوشه‌گوش� زندگی هر ایرانی و در زوایای مختلف روحی او می‌توا� یافت.
سوال مهمی که باید به آن فکر کرد این است که در شکل‌گیر� ارتباط فکری ما و اروپا، «چرا پاریس (به گفته ما ایرانیها� عروس شهرهای جهان ) و تجدد فرانسوی به تجدد ایده‌آ� ذهن ایرانی بدل شده است؟» امرسون می‌گوی�: «ایرانیان را فرانسوی‌ها� آسیا نامیده‌ان�. هوش برتر آنان، احترامشان نسبت به اهالی فضل و دانش و کمال، مهمان‌نوازی‌شا� در قبال مسافران غربی، مسامحه‌شا� نسبت به مسیحیانی که در سرزمین‌شا� زندگی می‌کنند� مسامحه‌ا� که با رفتار تعصب‌آلو� ترکان عثمانی در تضاد آشکار است، گویا از فرنگ غنی آنان نشأت می‌گیر�. فرنگی که برساخته شاعران بزرگ آنان است، و طی پنج قرن مدام تقویت شده و ایرانیان را قادر ساخته است تا خوی فاتحان سرزمینشان را تلطیف کنند و متمدنشان سازند، مادام که هویت ملی خود را حفظ می کنند.»
September 11, 2020
در این کتاب دکتر شایگان درباره پنج شاعر بزرگ ایران زمین می پردازد. فردوسی-خیام- مولوی-سعدی-حافظ از جمله شاعرانی هستند که در حافظه ی ایرانیان ماندگار شده اند
October 15, 2021
نقاط درخشان کتاب برای من، فصل‌ها� خیام و حافظ بود.
October 12, 2024
2 یا 3 سال پیش خونده بودم این کتاب رو و یادمه خیلی خیلی دوستش داشتم.
نگاه جدیدی داشت کتاب برای مغزی که توسط کتاب‌ها� آموزش‌و‌پرور� تحقیر و تحمیر شده بود.
نگاه جدیدی داشت کتاب برای مغزی که توسط کتاب‌ها� آموزش‌و‌پرور� تحقیر و تحمیر شده بود.
June 14, 2017
شایگان در این کتاب ادعا می‌کن� که ایرانیان از روحیه‌ا� شاعرانه برخوردارند و برای واشکافی این روحیه، پنج شاعر برجسته� ایرانی را برمی‌گزین� و سرّ ماندگاری آن‌ه� در ضمیر شاعرانه� ایرانی را وامی‌شکاف�. این پنج شاعر فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ‌ان�. بخش مربوط به فردوسی این اثر را شاهرخ مسکوب نوشته است و به نظرم جذاب نیامد. مجموعا خیام و حافظ، و به ویژه حافظ‌ا� بسیار جذاب بود. در مجموع اثری است که دورنمایی از این پنج شاعر به دست میده� و مختصر و داده‌افز� است و بخش حافظ‌ا� به ویژه بسیار تیزبینانه است.
December 31, 2015
شاید نمره واقعی کتاب برای من 2.5 باشه.
خوب کتاب با یک سوال هیجان انگیز شروع میشه:
شایگان در ادامه پیشگفتار می نویسد:
با وجود این شروع امیدوار کننده ، مقاله ها � که در باب فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ اند- چنگی به دل نمی زنند، مضاف بر اینکه اولا خود نویسنده در ابتدای پیشگفتار بیان می کند که خود را مختصص و خبره در ادبیات ایران نمی داند و ثانیا مقاله ها ترجمه اند از مقاله ای که به سال 1983 در فرانسه به چاپ رسیده.
از بین ترجمه ها مقاله حافظ با ترجمه محمدمنصور هاشمی روان و دلنشین است
خوب کتاب با یک سوال هیجان انگیز شروع میشه:
ارج و منزلت ایرانیان در قبال بزرگان ادبشان حاصل چه برداشتی است؟پیوند و ارتباط درونی این مردم با شاعران بزرگشان از چه سنخ است که چنین به اعماق سرشتشان رسوخ کرده و سایه ای سنگین بر کل جهان بینی آنان افکنده است؟
شایگان در ادامه پیشگفتار می نویسد:
به یاد دارم در سال 1342، همسر نیکوس کازانتزاکیس، نویسنده معروف یونانی، در ایران مهمان من بود. و در سفری که به شیراز داشتیم پس از بازدید از مقبره سعدی و حافظ، با تاثر و شیفتگی بسیار سخنی گفت که هرگز فراموشش نکردم:
"من در هیج کجای دنیا ندیده ام که مزار و مقبره یک شاعر بزرگ، زیارتگاه مردم باشد! شاید شما تنها ملتی باشید که با شاعرانتان چنین ارتباط معنوی عمیقی دارید و چنان ارجی برایشان قائلید که حضوری مدام در زندگی شما دارند."
این ویژگی که آن را "شاعرانگی خوانده ام، به جهان بینی ایرانیان هویتی خلل ناپذیر می بخشد.
با وجود این شروع امیدوار کننده ، مقاله ها � که در باب فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ اند- چنگی به دل نمی زنند، مضاف بر اینکه اولا خود نویسنده در ابتدای پیشگفتار بیان می کند که خود را مختصص و خبره در ادبیات ایران نمی داند و ثانیا مقاله ها ترجمه اند از مقاله ای که به سال 1983 در فرانسه به چاپ رسیده.
از بین ترجمه ها مقاله حافظ با ترجمه محمدمنصور هاشمی روان و دلنشین است
August 9, 2015
از خواندن این کتاب بسیار لذت بردم. جهتِ نقد ادبیِ دکتر شایگان در این کتاب رستاخیز فرنگ ایرانی است. فرنگ ایران رابطه‌ا� ناگسستنی با ادبیات دارد و آنچه نزد ما در گذشته ادبیات خوانده میشده بسی فراتر از حوزه� صرف زبان و ساختارهای زبانی است. ادبیات کلاسیک ایران جویای رسیدن به زبانی است که عین معرفت باشد و معرفتی که خود را در سخن گفتن به پارسی آشکار کند. این جست و جو و یافتن که در کمتر فرنگی ادبی چون فرنگ ایرانی اتفاق افتاده منتهی به احساسی یگانه نزد ایرانیان شده و آن به اشاره� دکتر شایگان در مقدمه، جایگاه رفیع شاعران ایرانی در ذهن و دل ایرانیان است تا آنجا که مقابر آن امیران ادب پارسی اماکنی مقدس شناخته میشوند و مکانی برای راز و نیازِ دل ایرانی.
هدف نویسنده فهمِ بینشی فرنگی است که پنج شاعر بزرگ ایران، فردوسی و خیام و مولوی و سعدی و حافظ، هر یک چون آینه‌ا� بازتاب جنبه‌ا� از آن است و هم‌زما� هر یک از این شاعران به نماینده� دیگر ادبای تاریخ ایران قسمتی از خانه‌ا� را شکل داده‌ان� که مأوایِ ذهنِ و دل ایرانی است. خانه‌ا� که اشیا درون آن کلام و واژه‌ها� شاعری است و از پنجره� آن جهان به جهان‌بین� ایرانی نگریسته میشود:
رواق منظر چشم من آشیانه� توست
کرم نما و به درآ که خانه خانه� توست.
توجه بسیار جالب دکتر شایگان برای رسیدن به یک هماهنگی در انبوهه� ابیات این شاعران مفهوم زمان است. در ادبیات فرانسه خصوصاً در قرن بیستم شاهد توجه خاصی در بین نویسندگان برجسته� فرانسوی به مفهوم زمان هستیم. از مارسل پروست تا مودیانو، بسیاری به رابطه� ساختار ادبی با زمان توجه داشته‌ان�.
شاید بی‌ارتبا� نباشد که دکتر شایگان که مطالب این کتاب را ابتدا در مقاله‌ا� به زبان فرانسوی و برای مخاطب فرانسوی در سال ۱۹۸۱ مطرح و منتشر کرده، متاثر این توجه ادبای فرانسوی بوده. مولف محترم حضور پنج شاعر بزرگ ایران را در زمانِ ایرانیان به این‌گون� تصویر می‌کن�:
فردوسی که متوجه زمان فراسوی مرگ پهلوانان و فرزانه‌ـشاهان است. زمانی که شخص غایب ولی حضورش پررنگ‌ت� از حضور هر حاضری است. ناپدید شدن پس از نوشیدن آبِ حیات. زندگی و مردن برای جاودانگی. خصوصیتی که پهلوانان را در مقابل با مرگ متوجه دشمن نمی‌کن� بلکه دشمن را وسیله‌ا� برای جاودانه شدن می‌بین� و در نتیجه حس و نیاز برتری بر دشمن و خودبینی ناشی از آن کنار میرود و جایش را به ارزش در رویارویی با مرگ و فائق شدن بر سرنوشت میده�.
خیام که از ازل تا به ابد تنها متوجه دمی است که در آن نفس می‌کش� و انسانِ کامل او فاعل درک‌کننده� لحظه‌ها� برق‌آسا� حضور آدمی بر این کره� خاکی است.
مولوی که برای رسیدن به بی‌زمان� است در اشعارش متوجه کنده‌شد� از بعد زمان به کمکِ سیر افقی در آفا� و سیر عمودی در انفس است.
سعدی که جویای انسان اخلاقی در تناقضات تحمیل شده به آدمی در زمانِ اجتماع است. زمانِ زمانه� بی‌رح� و بیداد شمشیرزنان. زمانِ دشوارِ انسان بودن.
در چنین وضعیتی است که بدون توجه به آن ممکن است بعضی از آموزه‌ها� سعدی را متناقض بپنداریم. در واقع تلاش او نزدیک کردن انسان اجتماعی به انسان کاملِ فرنگ و ادب پارسی است.
و حافظ که حافظه� ماست، رازدارِ دلِ دردمندِ ایرانی و همرهِ روان شادمانان او! دکتر شایگان در غزلیات حافظ سیرِ ازل تا ابد را می‌بین� دلی که در این میان سرگردان است و به بانوی ازلی عشق می‌ورز�:
"دل چو پرگار به هر سو دورانی می‌کر�
واندران دایره سرگشته� پابرجا بود."
چنین سیری است که خصوصیت اهل نظر است و حافظ که خود رندِ نظرباز است. رندی که او را محو تماشای وجود می‌کن� و جذب جمال یار تا از زهدِ زهاد و کبر محتسب به یمن کرشمه� جادو رها شود:
"بنیاد بر کرشمه� جادو نهاده‌ای�."
چنین نگرشی رندانه که کنار‌آمد� با اوضاع است از ایرانی انسانی اهل تساهل و تسامح می‌‌ساز�:
"که گناه دگران بر تو نخواهند نوشت."
حافظ تنها شاعری است که توانسته مرز بین صورت و معنا را در شعر چنان مخدوش کند که صورت معنی شود و معنا صورت. اینچنین است که خواندن غزلیات خود تجربه‌ا� دل‌انگی� و تاثیر گذار می‌شو� حتی پیش از آنکه متوجه معنای آن شویم.
خواندن کتاب پنج اقلیم حضور را به هر ایرانیِ اهلِ فرنگ توصیه می‌کن�.
هدف نویسنده فهمِ بینشی فرنگی است که پنج شاعر بزرگ ایران، فردوسی و خیام و مولوی و سعدی و حافظ، هر یک چون آینه‌ا� بازتاب جنبه‌ا� از آن است و هم‌زما� هر یک از این شاعران به نماینده� دیگر ادبای تاریخ ایران قسمتی از خانه‌ا� را شکل داده‌ان� که مأوایِ ذهنِ و دل ایرانی است. خانه‌ا� که اشیا درون آن کلام و واژه‌ها� شاعری است و از پنجره� آن جهان به جهان‌بین� ایرانی نگریسته میشود:
رواق منظر چشم من آشیانه� توست
کرم نما و به درآ که خانه خانه� توست.
توجه بسیار جالب دکتر شایگان برای رسیدن به یک هماهنگی در انبوهه� ابیات این شاعران مفهوم زمان است. در ادبیات فرانسه خصوصاً در قرن بیستم شاهد توجه خاصی در بین نویسندگان برجسته� فرانسوی به مفهوم زمان هستیم. از مارسل پروست تا مودیانو، بسیاری به رابطه� ساختار ادبی با زمان توجه داشته‌ان�.
شاید بی‌ارتبا� نباشد که دکتر شایگان که مطالب این کتاب را ابتدا در مقاله‌ا� به زبان فرانسوی و برای مخاطب فرانسوی در سال ۱۹۸۱ مطرح و منتشر کرده، متاثر این توجه ادبای فرانسوی بوده. مولف محترم حضور پنج شاعر بزرگ ایران را در زمانِ ایرانیان به این‌گون� تصویر می‌کن�:
فردوسی که متوجه زمان فراسوی مرگ پهلوانان و فرزانه‌ـشاهان است. زمانی که شخص غایب ولی حضورش پررنگ‌ت� از حضور هر حاضری است. ناپدید شدن پس از نوشیدن آبِ حیات. زندگی و مردن برای جاودانگی. خصوصیتی که پهلوانان را در مقابل با مرگ متوجه دشمن نمی‌کن� بلکه دشمن را وسیله‌ا� برای جاودانه شدن می‌بین� و در نتیجه حس و نیاز برتری بر دشمن و خودبینی ناشی از آن کنار میرود و جایش را به ارزش در رویارویی با مرگ و فائق شدن بر سرنوشت میده�.
خیام که از ازل تا به ابد تنها متوجه دمی است که در آن نفس می‌کش� و انسانِ کامل او فاعل درک‌کننده� لحظه‌ها� برق‌آسا� حضور آدمی بر این کره� خاکی است.
مولوی که برای رسیدن به بی‌زمان� است در اشعارش متوجه کنده‌شد� از بعد زمان به کمکِ سیر افقی در آفا� و سیر عمودی در انفس است.
سعدی که جویای انسان اخلاقی در تناقضات تحمیل شده به آدمی در زمانِ اجتماع است. زمانِ زمانه� بی‌رح� و بیداد شمشیرزنان. زمانِ دشوارِ انسان بودن.
در چنین وضعیتی است که بدون توجه به آن ممکن است بعضی از آموزه‌ها� سعدی را متناقض بپنداریم. در واقع تلاش او نزدیک کردن انسان اجتماعی به انسان کاملِ فرنگ و ادب پارسی است.
و حافظ که حافظه� ماست، رازدارِ دلِ دردمندِ ایرانی و همرهِ روان شادمانان او! دکتر شایگان در غزلیات حافظ سیرِ ازل تا ابد را می‌بین� دلی که در این میان سرگردان است و به بانوی ازلی عشق می‌ورز�:
"دل چو پرگار به هر سو دورانی می‌کر�
واندران دایره سرگشته� پابرجا بود."
چنین سیری است که خصوصیت اهل نظر است و حافظ که خود رندِ نظرباز است. رندی که او را محو تماشای وجود می‌کن� و جذب جمال یار تا از زهدِ زهاد و کبر محتسب به یمن کرشمه� جادو رها شود:
"بنیاد بر کرشمه� جادو نهاده‌ای�."
چنین نگرشی رندانه که کنار‌آمد� با اوضاع است از ایرانی انسانی اهل تساهل و تسامح می‌‌ساز�:
"که گناه دگران بر تو نخواهند نوشت."
حافظ تنها شاعری است که توانسته مرز بین صورت و معنا را در شعر چنان مخدوش کند که صورت معنی شود و معنا صورت. اینچنین است که خواندن غزلیات خود تجربه‌ا� دل‌انگی� و تاثیر گذار می‌شو� حتی پیش از آنکه متوجه معنای آن شویم.
خواندن کتاب پنج اقلیم حضور را به هر ایرانیِ اهلِ فرنگ توصیه می‌کن�.
January 11, 2020
توقع داشتم نویسنده تلاش بیشتری برای ترکیب این پنج اقلیم نشان بدهد و از ابتدای کتاب گمانم این بود که در پایان نویسنده حتما خواهد گفت که هم زیستی ما ایرانیان با این پنج شاعر چگونه است و چطور این پنج اقلیم در ذهنمان ترکیب می‌شون�
اما همین هم که هست خوب است و نباید از نظر دور داشت که کتاب در ابتدا برای مخاطب ایرانی نوشته نشده و ناگزیر موجز و ویکی‌پدیای� است
محض نمونه برش‌های� از هر بخش کتاب ذکر میکنم
مقدم:
"از همان زمان کودکی حیرت می کردم از اینکه اطرافیانم آنقدر شعر از بر دارند و هریک همچون گنجینه ای از اشعارند. بعدها طی زندگی در کشورهای دیگر به این نکته پی بردم که به ندرت می توان فردی فرانسوی یا انگلیسی را یافت که اشعار راسين و ویکتور هوگو و بودلر یا شکسپیر و میلتون و بایرون را از بر بخواند."
فردوسی: زمان حماسی که فراتر از مرگ می‌رو�
"شاهنام� فردوسی، این منظومه حماسی جاودان، در احیای هویت ملی ایرانیان نقشی بنیادین ایفا کرده است. فردوسی ضمن آنکه تصاویر باشکوه و اعمال قهرمانانه پهلوانان و فرزانه - شاهان ایران باستان را با زبانی گویا و فاخر و مملو از استعارات به قالب نظم درآورده، تمام سلسله های حماسی ایران را نیز به صورت روایتی پیوسته و منسجم ترسیم کرده است، تا بدین ترتیب شاهنامه به حق به سند ملی «خاطره قومی» ایرانیان بدل گردد."
خیام: لحظه‌ها� برق‌آسا� حضور
"جهانی که خیام ترسیم می کند در خارج از حیطه مذهب و اسطوره قرار دارد. در این جهان نه از عوالم کشف و شهود، از آنگونه که نزد حافظ سراغ داریم و نوعی جغرافیای هستی را به دست می دهد، خبری ست و نه از بیخودی مولانا که از طریق جریان سیل آسای صور، جان را به سوی «هفت پرده افلاک» بر می کشد اثری؛ نه از حکمت عملی سعدی در آن نشانی ست و نه از خاطره اساطیری فردوسی نمونه ای. این جهان، جهانی ست بیرون از صورتها و الگوهای ازلی..."
مولوی: زمان کندن از خود با جهش‌ها� وجد و سماع
"دیوان شمس و مثنوی، دو مرحله زندگی مولوی است؛ اولی، یعنی دیوان شمس از آشنایی او با شمس تبریزی و تأثیر ژرف این شخصیت عجیب بر شاعر نشان دارد، چه در تکامل معنوی او و چه در آفرینش اثری که حاصل این تأثیرپذیری بود. فراموش نکنیم که پیش از این برخورد برق آسا، مولوی واعظی حکیم بود و شاگردان و مریدان بسیار داشت. مثنوی به عکس، اثر دوران بلوغ شاعر است که در پی غياب دوست به ثمر می نشیند و حال و هوایی از آرامش بر فضای آن سیطره دارد"
سعدی: زمان اجتماعی اهل ادب
"محمدعلی فروغی دربارهٔ سعدی می‌نویس� «اهل ذوق اعجاب می‌کنن� که سعدی هفتصد سال پیش به زبان امروزی ما سخن گفته‌است� ولی حق این است که ما پس از هفتصد سال به زبانی که از سعدی آموخته‌ای� سخن می‌گوییم�."
حافظ: زمان شکفتگی بین ازل و ابد
"حافظ یکی از معترضین خستگی ناپذیر همه گونه افکار محدودکننده است، زیرا حقیقت برای او وسیع تر از آن است که در مقولات تنگ خوب و بد قرار بگیرد، پرصداتر از آن است که در خطبه های توخالی واعظان جاگیرد، رسواتر از آن است که در قفس نصايح زهاد محبوس بماند، عاصی تر از آن است که در بند تفتیش عقاید بگنجد. و در پس تمامی این انگیزه ها، حافظ خودبینی و خودرایی نفوس تنگ نظر و اخلاق تقلیلی تزویر و ریا را افشا می کند..."
اما همین هم که هست خوب است و نباید از نظر دور داشت که کتاب در ابتدا برای مخاطب ایرانی نوشته نشده و ناگزیر موجز و ویکی‌پدیای� است
محض نمونه برش‌های� از هر بخش کتاب ذکر میکنم
مقدم:
"از همان زمان کودکی حیرت می کردم از اینکه اطرافیانم آنقدر شعر از بر دارند و هریک همچون گنجینه ای از اشعارند. بعدها طی زندگی در کشورهای دیگر به این نکته پی بردم که به ندرت می توان فردی فرانسوی یا انگلیسی را یافت که اشعار راسين و ویکتور هوگو و بودلر یا شکسپیر و میلتون و بایرون را از بر بخواند."
فردوسی: زمان حماسی که فراتر از مرگ می‌رو�
"شاهنام� فردوسی، این منظومه حماسی جاودان، در احیای هویت ملی ایرانیان نقشی بنیادین ایفا کرده است. فردوسی ضمن آنکه تصاویر باشکوه و اعمال قهرمانانه پهلوانان و فرزانه - شاهان ایران باستان را با زبانی گویا و فاخر و مملو از استعارات به قالب نظم درآورده، تمام سلسله های حماسی ایران را نیز به صورت روایتی پیوسته و منسجم ترسیم کرده است، تا بدین ترتیب شاهنامه به حق به سند ملی «خاطره قومی» ایرانیان بدل گردد."
خیام: لحظه‌ها� برق‌آسا� حضور
"جهانی که خیام ترسیم می کند در خارج از حیطه مذهب و اسطوره قرار دارد. در این جهان نه از عوالم کشف و شهود، از آنگونه که نزد حافظ سراغ داریم و نوعی جغرافیای هستی را به دست می دهد، خبری ست و نه از بیخودی مولانا که از طریق جریان سیل آسای صور، جان را به سوی «هفت پرده افلاک» بر می کشد اثری؛ نه از حکمت عملی سعدی در آن نشانی ست و نه از خاطره اساطیری فردوسی نمونه ای. این جهان، جهانی ست بیرون از صورتها و الگوهای ازلی..."
مولوی: زمان کندن از خود با جهش‌ها� وجد و سماع
"دیوان شمس و مثنوی، دو مرحله زندگی مولوی است؛ اولی، یعنی دیوان شمس از آشنایی او با شمس تبریزی و تأثیر ژرف این شخصیت عجیب بر شاعر نشان دارد، چه در تکامل معنوی او و چه در آفرینش اثری که حاصل این تأثیرپذیری بود. فراموش نکنیم که پیش از این برخورد برق آسا، مولوی واعظی حکیم بود و شاگردان و مریدان بسیار داشت. مثنوی به عکس، اثر دوران بلوغ شاعر است که در پی غياب دوست به ثمر می نشیند و حال و هوایی از آرامش بر فضای آن سیطره دارد"
سعدی: زمان اجتماعی اهل ادب
"محمدعلی فروغی دربارهٔ سعدی می‌نویس� «اهل ذوق اعجاب می‌کنن� که سعدی هفتصد سال پیش به زبان امروزی ما سخن گفته‌است� ولی حق این است که ما پس از هفتصد سال به زبانی که از سعدی آموخته‌ای� سخن می‌گوییم�."
حافظ: زمان شکفتگی بین ازل و ابد
"حافظ یکی از معترضین خستگی ناپذیر همه گونه افکار محدودکننده است، زیرا حقیقت برای او وسیع تر از آن است که در مقولات تنگ خوب و بد قرار بگیرد، پرصداتر از آن است که در خطبه های توخالی واعظان جاگیرد، رسواتر از آن است که در قفس نصايح زهاد محبوس بماند، عاصی تر از آن است که در بند تفتیش عقاید بگنجد. و در پس تمامی این انگیزه ها، حافظ خودبینی و خودرایی نفوس تنگ نظر و اخلاق تقلیلی تزویر و ریا را افشا می کند..."
November 29, 2018
اقای شایگان بیشتر در فلسفه تبحر دارن تا حوزه ادبیات و خودشون هم در مقدمه و پیشگفتار کتاب ذکر کردند و گفتند که شاید این کتاب کتاب ادبی غنی نباشد و ... ولی به نظر من با تمام این اوصاف توانست با دید ادبی و فلسفی نسبتا خوبی به این ۵شاعر بپردازد و علیرغم نقاط ضعفش اثر خواندنی را خلق کند
April 2, 2018
در مقدمهٔ کتاب ادعا شده است که سعی در پاسخ به این سؤال شده که چرا ایرانیان این قدر با شعر مأنوسند، برخلاف دیگر اقوام تاریخ‌دا� جهان که شاعران جایشان در قفسه‌ها� کتابخانه‌هاس� نه در قفسهٔ سینه‌ها� عوام و خواص. نویسنده ادعایی مبنی بر تخصصی بودن مقالات ندارد و لذا خواننده از این کتابِ بسیار کوتاه انتظار ویژه‌ا� نباید داشته باشد. اما نویسنده سؤالی را که در مقدمه پرسیده به فراموشی می‌سپار�. در عوض، در بسیاری از جاهای کتاب به توضیح واضحات می‌پرداز�. البته به خاطر آوردن پاره‌ها� شعر پنج شاعر مطرح‌شده� این کتاب به درد خواندن در وقت‌ها� مرده (در مترو، رستوران و �) می‌خور�.
کتاب را که از کتاب‌خان� گرفتم، داریوش شایگان در بین زنده‌ه� بود، حالا در بین رفتگان است؛ خدایش بیامرزاد.
June 3, 2018
مرحوم شایگان جایی دیگر فرموده بودند که دوران مدرن، قبیله ی فرزانگان را در خود ندارد. همیشه این جمله در ذهنم میچرخید. هر جمله ی موجبه کلیه را یک مثال نقض باطل میکند. مثال نقض شایگان، داریوش شایگان بود.
کتاب پنج اقلیم حضور برای لذت بردن انتخاب کردم. اما بیشتر با متنی روبرو شدم که بیشتر دعوی آکادمیک بودن داشت تا گنجاندن بارقه های کشف و وجد. باری بهترین نکته این بود که زمان یا بهتر بگویم "آن " برای هر یک از پنج شاعر چه تعریفی دارد. نکته ی بدیع دیگر نیز تفسیر بسیار متفاوت از جنابان خرمشاهی و سروش از حافظ بود.
پ ن: کاش بیشتر میموندی فرزانه مَرد
کتاب پنج اقلیم حضور برای لذت بردن انتخاب کردم. اما بیشتر با متنی روبرو شدم که بیشتر دعوی آکادمیک بودن داشت تا گنجاندن بارقه های کشف و وجد. باری بهترین نکته این بود که زمان یا بهتر بگویم "آن " برای هر یک از پنج شاعر چه تعریفی دارد. نکته ی بدیع دیگر نیز تفسیر بسیار متفاوت از جنابان خرمشاهی و سروش از حافظ بود.
پ ن: کاش بیشتر میموندی فرزانه مَرد
June 29, 2019
«پنج اقلیم حضور» روایتی است موجز اما عمیق به قلم زنده‌یا� دکتر داریوش شایگان از تفکر ۵ شاعر پر آوازه� تاریخ ایران: فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ. اصل کتاب در واقع مجموعه مقالاتی به زبان فرانسوی بوده که توسط خود استاد به فارسی برگردان شدند. فصل خیام بیش از همه به دل� نشست؛ راه‌نمای� برای زندگی در لحظه فراتر از مباحث معمول روان‌شناس� مثبت‌نگ� در روایت استاد از اشعار خیام ارائه شده است.
December 2, 2019
The book was a translation of a french article in a french journal in back 1990s. The book is a review of 5 Iranian great poets, Ferdowsi, Khayam, Mowlavi, Saadi and Hafez. The reviews are short and just can be considered as introductions to these poets, hence you shouldn't expect something special.
March 6, 2015
كتاب مختصر، جمع و جور و مفيدي بود
كتاب درباره پنج شاعر به نام ايراني و نفوذشان در زندگي ما هست
كتاب درباره پنج شاعر به نام ايراني و نفوذشان در زندگي ما هست
March 22, 2015
بسیار زیبا بود
به ترتیتب اگر بخواهم بگویم :
فصل خیام
سپس فردوسی
سپس مولانا
پس از آن سعدی و در پایان حافظ
حتمن بخوانیدش که بسی نیکوست
به ترتیتب اگر بخواهم بگویم :
فصل خیام
سپس فردوسی
سپس مولانا
پس از آن سعدی و در پایان حافظ
حتمن بخوانیدش که بسی نیکوست
November 24, 2015
به نظر من از کتاب می‌توا� حد بالای شیفتگی نویسنده به این بزرگان ادب و حکمت فارسی را فهمید. اما در خصوص شناخت نویسنده نسبت به این پنج تن تصور می‌کن� فصل مرتبط با خیام غنای بیشتری داشت و در خصوص حافظ و مولوی و فردوسی ارتفاع برداشتهای نگارنده از اندیش های این سه بزرگوار نسبت کتابهایی که پیشتر خوانده بودم پایینتر است
September 22, 2021
یکی از مفاهیمی که برام جالب بود تو این کتاب قسمتی بود که دلیلی رو که برای توصیف شاعر از مفاهیم ازلی و ابدی در قالب عشق فانی و دنیوی به کار برده رو توضیح میده
چیزهای زیادی هم راجع به خیام و مولانا و فردوسی یاد گرفتم
و با اینکه تمام زندگیم شیفته شعر بودم حالا لااقل میدونم با بیشتر دونستن راجع به شاعران طعم شعرهاشون رو با شدت بیشتری میشه چشید
چیزهای زیادی هم راجع به خیام و مولانا و فردوسی یاد گرفتم
و با اینکه تمام زندگیم شیفته شعر بودم حالا لااقل میدونم با بیشتر دونستن راجع به شاعران طعم شعرهاشون رو با شدت بیشتری میشه چشید
March 9, 2022
Un livre parfait pour toute personne qui cherche une introduction à la poésie persane. L'auteur explique l'essence poétique de chacun des cinq grands poètes de la littérature persane. Ferdowsî s'est distingué dans la poésie épique avec le livre des rois ; Khayyâm est reconnu pour la lucidité qu'exprime sa poésie sur le monde, le vin étant un moyen d'atteindre cette lucidité et un état de conscience du présent ; Rûmî offre une poésie amoureuse empreinte de mystique soufie ; Saadî est le poète qui représente la vie sociale de son temps avec esprit ; Hâfez a influencé profondément la langue persane et est le chantre du rend, le libertin inspiré, qui promeut une une cosmo-vision du sage contre l'auto-vision des fanatiques.
July 14, 2022
دکتر شایگان از فلاسفه و نویسندگان مورد علاقه من هست.ابن کتاب هم ترجمه ی مقاله ای از ایشون هست که سی سال قبل از چاپ کتاب به زبان فرانسه و در مجله ای فرانسوی درباره شاعرانگی ایرانیان و ارتبا عمیقشون با پنج شاعر بزرگ تاریخشون یعنی فردوسی خیام مولانا حافظ و سعدیست.فصل های مربوط به فردوسی و خیام و حافظ برای من زیباتر بود.البته خود دکتر شایگان هم تو مقدمه اذعان داره که قصدش نوشتن متن ادبی و تحلیل ادبی نیست و صرفا رابطه ی ایرانیان با شعراشون رو شرح میده.اگر اطلاعات زیادی از احوال و اشعار این پنج شاعر داشته باشین کتاب خیلی مطلب جدیدی به شما ارائه نمیده و صرفا مروری لذت بخش بر اشعار و تفکرات فلسفی این پنج شاعر خواهد بود.
July 31, 2023
شایگان در مقدمهٔ کتاب ادعای جالبی می‌کن�. اما بعد از مقدمه انگار کلاً یادش می‌ر� که قرار بوده در کتاب راجع به چی صحبت کنه و پنج فصل کتاب در سطح نوشته‌ها� وبلاگی یه دانش‌‌آمو� دبیرستانی علاقه‌من� به ادبیات باقی می‌مون�. یه تحلیل سطحی از شعر پنج شاعر شاخص کتاب و همین. بدون اشاره‌ا� به موضوع اصلی کتاب که اصلاً حضور و تأثیر اون پنج شاعر در زیست ایرانی‌ه� بود. خلاصه اصطلاح «اقلیم حضور» فقط توی عنوان و مقدمه خودشو نشون می‌د� و باقی کتاب تحلیلی سطحی از متن شعر شاعران نام‌برد� است.
June 9, 2020
این کتاب را مدت‌ه� پیش خواندم. اما هنوز که هنوز است شگفت‌انگیزتری� جمله� این کتاب را نقل قولی از همسر کازانتزاکیس می‌دان� که پس از دیدن مقبره‌ها� حافظ و سعدی گفته بود "در هیچ کجای دنیا ندیده‌ا� مزار یک شاعر، زیارتگاه مردم باشد". به نظر من باید این کتاب را خواند. باید متوجه این مهم بود که شاعرانگی در حال کم‌رن� شدن است.
November 20, 2024
دیدگاه مطرح شده ، دیدگاه جدید و قابل تاملی است ولی از لحاظ پرداخت به این موضوع تلاشی جذاب صورت نمی گیرد و تنها متن حول توضیح ابتدایی مقوله حضور که خود نویسنده مبدع آن است از منظرگاه هریک از این پنج شاعر می پردازد .
Read
January 31, 2021درواقع هیچ بحثی دربارهٔ شاعرانگی ایرانیان درمیان نبود. بهتر بود این اثر به فارسی برگردانده نمی‌ش� و همون فرانسوی می‌مون�. به همین خاطر ریت نمی‌د� تا مخاطب خارجی این اثر از خوندنش منصرف نشه. دو ستاره بنظرم براش کافیه.
October 15, 2021
کتاب نبود چند مقاله بود و بحث جامعی نبود ولی در کل خواندنی بود و ارزشمند.بحث حافظ را کمی بیشتر به تحریر در اورده بود.و عاشق قلم و دیدگاه جناب اقای شایگان شدم و اسیادربرابر غرب را هم خواندم و در نوع خود بینظیر بود.
March 31, 2015
به نظرم کتاب ضعیفی بود در پرداختن به پنج شاعر برتر ایران. جمله ها و تعاریف بسبار کلیشه ای و در مواردی حتا بی معنی بود. در تعجبم خودم هم!
December 14, 2015
هيچ نكته ى خاصى در كتاب نيست. نويسنده توضيحات بسيار ساده در حد دبيرستان را در كلمات سخت و اصطلاحات فلسفى پيچيده اما كتاب از مغز تهى است.
December 10, 2020
حس شاعرانگی ایرانیها مثل تیغ دو دم عمل می کنه از یک طرف لطیف و زیباست و از طرفی مانع تفکر آزاد میشه.
کتاب پنج شاعر بزرگ ایران را بطور خلاصه بررسی می کنه. خیام در بین شاعران ایران بی همتاست به نظرم
کتاب پنج شاعر بزرگ ایران را بطور خلاصه بررسی می کنه. خیام در بین شاعران ایران بی همتاست به نظرم
Displaying 1 - 30 of 34 reviews
Can't find what you're looking for?
Get help and learn more about the design.