Bardzo ciekawa praca, super, 偶e wysz艂a po polsku. Przyst臋pnie napisana. Mam nadziej臋 偶e stanie si臋 inspiracj膮 dla literatury pieknej, bo sam materia艂 historyczny jest kopalni膮 temat贸w.
Ksi膮偶ka nied艂uga (ok. 220 stron), ale za to pe艂na ciekawych informacji na temat proces贸w o czary i samego czarostwa z teren贸w ukrainnych wojew贸dztw Rzeczypospolitej (i niekt贸rych z Ukrainy Lewobrze偶nej).
Kateryna Dysa przedstawia w niej wyniki swoich bada艅, kt贸re mia艂y na celu wype艂ni膰 w jakim艣 stopniu bia艂膮 plam臋 w historii s艂abo zbadanego (w por贸wnaniu do polskiego czy rosyjskiego) ukrai艅skiego czarostwa. Ksi膮偶ka sk艂ada si臋 ze wst臋pu i czterech rozdzia艂贸w. W pierwszym opisane s膮 procesy od strony technicznej - ich podstawy prawne, wykorzystanie w nich tortur, rodzaje zezna艅 i uczestnicy samych proces贸w. Rozdzia艂 drugi przedstawia obrazy si艂 nieczystych i czarownic wypracowane przez cerkiew prawos艂awn膮, jak r贸wnie偶 kwesti臋 op臋ta艅 i egzorcyzm贸w, paktowania z diab艂em oraz mechanizm贸w demonizacji innych. Trzeci rozdzia艂, najobszerniejszy ze wszystkich, dok艂adniej analizuje r贸偶ne przypadki proces贸w, na kt贸re natrafi艂a autorka, w r贸偶nych kontekstach i sferach - rodzinnej, s膮siedzkiej, oskar偶e艅 i wsparcia, r贸偶nic w statusie, szkodzenia i uzdrawiania itd. Ostatni rozdzia艂 stanowi om贸wienie konkretnego przypadku ze wsi Szczurowczyki, gdzie oskar偶enie o czary pojawi艂o si臋 w kontek艣cie zbrodni dzieciob贸jstwa. Rozdzia艂 ten i ca艂膮 ksi膮偶k臋 ko艅czy kr贸tki tekst o odbiorze i popularno艣ci magiczno艣ci we wsp贸艂czesnym 艣wiecie.
Mimo wyra藕nych zwi膮zk贸w z zachodnio- jak i wschodnioeuropejskimi procesami i czarostwem, te ukrai艅skie okazuj膮 si臋 mie膰 w艂asn膮 specyfik臋, wynikaj膮c膮 z po艂o偶enia na styku dw贸ch tradycji. Z ok. 170 przeanalizowanych przez autork臋 przypadk贸w, zaledwie kilka procent zako艅czy艂o si臋 egzekucj膮, a w r贸wnie niewielkiej cz臋艣ci zastosowano tortury, pomimo deklarowanego stosowania prawa magdeburskiego (zachowane przypadki proces贸w pochodz膮 z s膮d贸w miejskich). Przyt艂aczaj膮ca wi臋kszo艣膰 przypadk贸w ko艅czy艂a si臋 ostrze偶eniem i przysi臋g膮 oskar偶onych, 偶e nie b臋d膮 stosowali czar贸w. Proporcja p艂ci (ok. 80% kobiet) odbiega od tendencji na terenach moskiewskich (gdzie by艂 znacz膮co wy偶szy procent m臋偶czyzn), ale r贸wnocze艣nie r贸偶ni si臋 od tej na terenach polskich (gdzie ok. 90% stanowi艂y kobiety). Podobnie jak w innych regionach najcz臋艣ciej oskar偶enia pojawia艂y si臋 w obr臋bie rodziny czy bliskich s膮siad贸w, a tak偶e tam gdzie zachodzi艂y konflikty biznesowe. Podobnie wbrew popularnym opiniom czarownicami wcale nie by艂y kobiety m膮dre, zielarki, po艂o偶ne itd. lecz osoby k艂贸tliwe i pozostaj膮ce w konfliktach z innymi cz艂onkami wsp贸lnoty. Innym wnioskiem p艂yn膮cym z bada艅 Dysy jest brak szeroko zakrojonych prze艣ladowa艅, kt贸ry m贸g艂 wynika膰 z braku przyj臋cia si臋 koncepcji czarownic jako heretyczek i s艂ug diab艂a, kt贸re grozi艂y porz膮dkowi spo艂ecznemu (ta wytworzy艂a si臋 i rozprzestrzeni艂a w zachodniej Europie). Przypadek opisany w czwartym rozdziale (mimo 偶e jednostkowy) pokazuje r贸偶nic臋 w postrzeganiu i karaniu dw贸ch rodzaj贸w zbrodni/przest臋pstwa na terenach ukrai艅skich - kobieta za zabicie swojego nowonarodzonego dziecka zosta艂a bezwzgl臋dnie skazana na 艣mier膰, jej matka (kt贸ra w my艣l 贸wczesnych pogl膮d贸w r贸wnie偶 ponosi艂a win臋 za niewychowanie c贸rki) na ci臋偶k膮 pokut臋 cerkiewn膮, kobieta, kt贸ra czarami mia艂a jej pom贸c w wywo艂aniu poronienia (a nie za same czary) na ch艂ost臋, a kobiety oskar偶one o bycie czarownicami i udzia艂 w sabacie jedynie na pouczenie.
Ksi膮偶ka bardzo ciekawa i przyst臋pna. Zdecydowanie polecam wszystkim zainteresowanym tematami proces贸w o czary i czarostwa w okresie nowo偶ytnym.
Do艣膰 ciekawa analiza, kt贸ra zawiera mn贸stwo przyk艂ad贸w ze spraw s膮dowych 16-18 wiek贸w.
Ale nie mog臋 nie zauwa偶y膰, 偶e w ksi膮偶ce s膮 historyczne b艂臋dy, co bardzo zdziwi艂o, tak jak autorka jest historykiem. Napisane jest 偶e Rusini s膮 rosjanami. Ka偶dy cz艂owiek, kt贸ry bada powa偶nie histori臋 wie nast臋pne: Rusini (Rusnacy, Ru艣niacy, dawniej te偶 Rusacy) 鈥� historyczne narody wschodnios艂owia艅skie na ziemiach dawnej Rusi Kijowskiej i nic wsp贸lnego nie ma z rosyjskim narodem. Takie b艂臋dy s膮 powa偶ne i zmieniaj膮 histori臋 co jest cz臋艣ci膮 systemu propagandy albo fake-historii.