What do you think?
Rate this book
Der gr眉ne Heinrich #1-4
丕賱賮鬲賶 賴丕賷賳乇賷卮
Der gr眉ne Heinrich von Gottfried Keller ist ein teilweise autobiographischer Roman, der neben Goethes Wilhelm Meister und Stifters Nachsommer als einer der bedeutendsten Bildungsromane der deutschen Literatur des 19. Jahrhunderts gilt. Dies ist die "zweite Fassung" des Romans, eine 脺berarbeitung Kellers aus dem Jahre 1870.
929 pages, Paperback
First published January 1, 1854
39 people are currently reading
2,030 people want to read
About the author
Gottfried Keller
748听books62听followersGottfried Keller (* 19. Juli 1819 in Z眉rich; 鈥� 15. Juli 1890 in Z眉rich) war ein Schweizer Dichter und Politiker.
Seine Lyrik regte eine Vielzahl von Musikern zur Vertonung an, mit seinen Novellen "Romeo und Julia auf dem Dorfe" und "Kleider machen Leute" hatte er Meisterwerke der deutschsprachigen Erz盲hlkunst geschaffen. Schon zu seinen Lebzeiten galt er als einer der bedeutendsten Vertreter der Epoche des b眉rgerlichen Realismus.
Seine Lyrik regte eine Vielzahl von Musikern zur Vertonung an, mit seinen Novellen "Romeo und Julia auf dem Dorfe" und "Kleider machen Leute" hatte er Meisterwerke der deutschsprachigen Erz盲hlkunst geschaffen. Schon zu seinen Lebzeiten galt er als einer der bedeutendsten Vertreter der Epoche des b眉rgerlichen Realismus.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 40 reviews
November 20, 2013
As slow as a glacier and occasionally just as powerful, Green Henry is like your most stereotypical idea of the big, slow, earnest, nineteenth-century doorstop novel. A defining example of the Bildungsroman, it follows the life of the titular Henry from his childhood in Zurich through early adulthood and on to his abortive attempts to launch an artistic career in Germany. Germanophone countries still treat this novel as a mainstay of 鈥楪ermanistic鈥� or German Studies courses, where students slog through it both for its importance to genre and as an example of so-called 鈥榩rovincial鈥� literature.
English speakers who want to enter into the debate can do so thanks to the rather dated AM Holt translation of 1960, which is published by Calder. The publishers aren't selling it very hard: the cover suggests an incredibly dull, set-text kind of book, and the lack of introduction or notes makes it seem even more stressfully big 鈥� it's literally just TEXT from front cover to back cover. If this was published by the NYRB, with an arty picture of an Alp on the front and some wanky introduction from Dave Eggers, it would have hundreds of ratings on here and an army of hipsters lining up to tell you why it's a neglected masterpiece. As it is, I feel the need to defend it, but it's certainly not easy.
When I was reading it, I was trying to think of other European writers with affinities to Keller and I was drawing a blank. Of English writers, the closest is probably Hardy 鈥� there is the same affectionate interest in the details of rural life, only with Keller things are much more painstaking and methodical. Ironically, the most enjoyable and interesting parts of the book for me were the faithful descriptions of daily Swiss life: a depiction of a country festival, where several villages stage a day-long semi-improvised production of William Tell, is a tour-de-force, and there is often a real documentary fascination in what we learn about the way people lived. I say 鈥榠ronically鈥� because Keller famously disliked the French naturalists 鈥� for him, fiction was worthless if it was merely reportage, and hence his own bursts of naturalism are juxtaposed with more symbolic passages like dream sequences, in a blend that has become known to critics as 鈥榩oetic realism鈥�.
Whatever the genre, economy of expression is not one of Keller's gifts. The writing is dense, with almost no direct speech. Instead, there is a relentless internal dialogue whereby the narrator second-guesses every decision he makes. This analysis over whether to give money to a beggar is typical:
It has happened to me, to repulse a poor man on the street because, even while I wanted to give him something, I was thinking at the same time of God's approval, and did not want to act in my own self-interest. Then, however, I felt sorry for the poor man, I ran back; but while I was running back, my very compassion seemed to me too much of an affectation, I turned about once more; until the rational thought came to me: Be that as it may, the poor creature must have his due, that is the most important thing! But often this thought comes too late and the gift is not made鈥�
If you're rolling your eyes over this and thinking, 鈥楳an, this guy really needs to get laid,鈥� then I believe you may be on to something. One of the other reviewers here points out that Henry doesn't manage to sleep with even one woman in more than seven hundred pages, and there is definitely a sense in which all this hyperanalytical fussiness starts to seem like redirected sexual frustration. Not so much Green Henry as Blue Balls. If Keller had been more like those French writers he mistrusted, and picked up a girl in the Palais-Royal aged thirteen, this book would have been very different, indeed might never have happened at all.
Actually, the women in here are surprisingly well-rounded and interesting characters, despite the fact that they are all put on a pedestal. In fact all the secondary characterisation is excellent; it's just the primary character who ends up being a bit annoying, which is quite a serious problem when you're spending seven hundred pages inside his head. There is a worrying sense, as you reach the end, that he hasn't really learnt anything at all, which makes the whole journey seem a bit pointless.
While I was reading this, my wife was reading another enormous book, . 鈥業t's so exciting!鈥� she kept saying. 鈥楾hey've just fled across the country 鈥� they're being chased by people who want to kill them. What's happening in yours?鈥�
鈥楬e just spent thirty pages deciding that maybe portrait painting is a truer expression of man's world-philosophy than landscape painting.鈥�
鈥楲et's never swap.鈥�
There are definitely powerful moments in Green Henry, but for me at least the interest dropped off sharply when he left Switzerland for Germany in the second half of the book. Pick it up by all means if you're interested in the time and place, but don't feel bad about dropping it when you get bored. Part of me wishes I'd done the same.
August 25, 2008
The protagonist, Green Henry, doesn't manage to bed even one woman in over 700 pages. It shouldn't come as a surprise that this was one of Nietzsche's all-time favorite novels.
Read
September 9, 2022Bet you like plot, huh? Complex interactions between characters? Nah, fuck that shit. What you really want is the slow moving bildung of an oversensitive Swiss-German youth with artistic pretensions and low-key incel energy having about as good a time at boarding school as you can imagine that kind of dude having, mixed with dreamy inner monologues and rapturous descriptions of the folk traditions of Alpine villagers. And you want it to be like 800 pages, because why shouldn't you?
This was a favorite of Nietzsche and Sebald, which shouldn't surprise you. This is FHTBHT (for heady Teutons, by heady Teutons) writing. I adored it.
This was a favorite of Nietzsche and Sebald, which shouldn't surprise you. This is FHTBHT (for heady Teutons, by heady Teutons) writing. I adored it.
May 14, 2024
The name Gottfried Keller is little known in the English-speaking world, but Der Gr眉ne Heinrich (or Green Henry) is widely considered one of the greatest German-language novels of all time, It is a largely-autobiographical Bildungsroman telling the story of an aspiring artist who grows up in alpine Switzerland with his mother. After being thrown out of his private school, he takes up an artistic vocation and receives an uneven education in painting, learning in fits and starts from the various tutors he finds for himself. He eventually sets out for Munich and tries to make a go of it as an artist, but with a studiously impractical character, he finds little success. These broad outlines will be immediately recognizable to the reader of any short description of Keller鈥檚 life.
Der Gr眉ne Heinrich is almost synonymous with the nineteenth-century genre of realism, which served as a kind of naturalist counterpart to the Romantic movement, with its fabulous tales of mystery and enchantment. More precisely, this work is customarily classified as a work of 鈥減oetic realism鈥�, and the contradictory tendencies encapsulated by this term neatly express the core aesthetic conundrum of the book. Keller sought to harness the material of his life and render it into an artful, controlled literary work with a developed aesthetic and moral structure. The literary critic Sandra Kluwe refers to this problem in Keller's work as "the dialectic of mimesis and poeisis."
Since so much of the book is about his artistic vocation, I took the time to study all of the paintings the youthful Keller painted that I could find, and I particularly found that his 1842 painting Gewitterstimmung (easily viewable online) provides an illustration of a clash between Keller鈥檚 desire to faithfully reproduce the stuff of life and his wish to shape it into motifs according to certain aesthetic structural principles. The colors, textures, and effects of lighting in the painting show a striking verisimilitude, but the figures are organized in a contrived manner, producing an odd and not-completely-satisfactory effect.
I think this is perfectly analogous to how Gr眉ner Heinrich is written. Keller beautifully evokes the experience of life in so much of this book, and I especially appreciated the luminous way that the sublime beauty of his mountain home animated his youth with a kind of spiritual energy. The first half of the book conveys a wonderful and vivid sense of how it was for a sensitive and philosophical spirit to grow up in nineteenth-century Switzerland, and this is one of the best and most beautiful parts of the book.
But, as with his painting, his formal control of composition seems crude by comparison, and the book suffers from his clumsy attempts to tell a kind of instructive moral story from the material of his life. Whenever the book slips into its symbolic register, it is suddenly as though one is reading a different, worse novel. I would especially call out a long episode after his eventual departure from Munich toward the end of the novel as utterly fantastical. It is storybook stuff of the 鈥渁nd the man in the inn turned out to be his long lost brother!鈥� variety, served up to try to make a message out of life, because, Keller apparently believed, that鈥檚 what artful novels do.
But life does not impart such messages to us, for as the saying has it, 鈥淚f the Tao could be spoken, everyone would have told his brother.鈥� The felicitous representation of life鈥檚 myriad complexity can only clash with any attempt at organization into clear motifs, and the book suffers from it.
The worst of this, it must be said, is his feckless handling of female characters, who function more as symbols than as characters. The novel evidences an appalling lack of insight into female psychology, and I can say it did not surprise me at all to learn that Keller himself never managed to find a successful relationship. In dramatic terms, the book is at its worse when Keller tries to interpret his failure to connect with women as reflective of some deeper purpose. This is mere wish fulfillment, and it鈥檚 embarrassing to read.
Nietzsche, excited by Keller鈥檚 writings, sent him a copy of his Fr枚hliche Wissenschaft, but Keller found it off-putting and did not respond. And this is, I think, a real shame - if he had pored over it, he might have learned, as Nietzsche learned, to love his mistakes, and to understand that, as much as his successes, they are what defined him. Instead, Keller is obviously mortified by certain personal and professional failures in his life, and his efforts to control or distance his relationship to them reads like he鈥檚 throwing a tarp of words over the (to him) unsightly parts of his autobiography. He does not seem to register that all of these problems helped eventually guide him to his literary path, where he would find enormous success and acclaim.
Despite the formal flaws, this novel is, on the whole, compelling and quite worth reading. At times it is positively alive with a rapturous beauty, in passages like this one:
鈥�...wir gingen auf den Weg, welcher zuerst 眉ber den Kirchhof f眉hrte, der auf einer kleinen H枚he gelegen ist. Dort duftete es gewaltig von tausend Blumen, eine flimmernde, summende Welt von Licht, K盲fern und Schmetterlingen, Bienen und namenlosen Glanztierchen webte 眉ber den Gr盲bern hin und her. Es war ein feines Konzert bei beleuchtetem Hause, wogte auf und nieder, erl枚schte bis auf das gehaltene Singen eines einzelnen Insektes, belebte sich wieder und schwellte mutwillig und vollt枚nig an; dann zog es sich in die Dunkelheiten zur眉ck, welche die Jasmin- und Holunderb眉sche 眉ber den Grabzeichen bildeten, bis eine brummende Hummel den Reigen wieder ans Licht f眉hrte; die Blumenkelche nickten im Rhythmus vom fortw盲hrenden Absitzen und Auffliegen der Musikanten.鈥�
I鈥檒l try to get across in English for my English-speaking readers:
"We took the path that went first by the cemetery that was laid by a little outcropping. The area was powerfully perfumed by a thousand flowers, a flickering, humming world of light, beetles, and little butterflies, bees and nameless little creatures of light, hovering this way and that over the graves. It was a fine concert in an illuminated hall which vaulted up and down, then dissipated until the singing of one solitary insect remained, then came swelling back to life, boldly and robustly; then it withdrew back into shadows painted by the jasmine and hollander bushes over the gravestones until the humming buzz brought the circling dance into the light once more; the calyxes nodded to the rhythm of the constant soaring and swooping of the musicians."
The German is obviously more wonderful than my meager translation - for example, "little creatures of light" is "Glanztierchen", which is more like "a shining apparition of a little creature," as "Glanz" is both 鈥渓ight鈥� and 鈥渇leeting appearance鈥�.
I love this book, flaws and all, and for many very long passages it roars with great beauty like a mountain river. The aesthetic problems he was wrestling with troubled a lot of serious German-speaking novelists in the nineteenth century, and it may perhaps be said that no one found an altogether satisfactory solution bringing harmony to mimesis and poeisis until Thomas Mann.
Der Gr眉ne Heinrich is almost synonymous with the nineteenth-century genre of realism, which served as a kind of naturalist counterpart to the Romantic movement, with its fabulous tales of mystery and enchantment. More precisely, this work is customarily classified as a work of 鈥減oetic realism鈥�, and the contradictory tendencies encapsulated by this term neatly express the core aesthetic conundrum of the book. Keller sought to harness the material of his life and render it into an artful, controlled literary work with a developed aesthetic and moral structure. The literary critic Sandra Kluwe refers to this problem in Keller's work as "the dialectic of mimesis and poeisis."
Since so much of the book is about his artistic vocation, I took the time to study all of the paintings the youthful Keller painted that I could find, and I particularly found that his 1842 painting Gewitterstimmung (easily viewable online) provides an illustration of a clash between Keller鈥檚 desire to faithfully reproduce the stuff of life and his wish to shape it into motifs according to certain aesthetic structural principles. The colors, textures, and effects of lighting in the painting show a striking verisimilitude, but the figures are organized in a contrived manner, producing an odd and not-completely-satisfactory effect.
I think this is perfectly analogous to how Gr眉ner Heinrich is written. Keller beautifully evokes the experience of life in so much of this book, and I especially appreciated the luminous way that the sublime beauty of his mountain home animated his youth with a kind of spiritual energy. The first half of the book conveys a wonderful and vivid sense of how it was for a sensitive and philosophical spirit to grow up in nineteenth-century Switzerland, and this is one of the best and most beautiful parts of the book.
But, as with his painting, his formal control of composition seems crude by comparison, and the book suffers from his clumsy attempts to tell a kind of instructive moral story from the material of his life. Whenever the book slips into its symbolic register, it is suddenly as though one is reading a different, worse novel. I would especially call out a long episode after his eventual departure from Munich toward the end of the novel as utterly fantastical. It is storybook stuff of the 鈥渁nd the man in the inn turned out to be his long lost brother!鈥� variety, served up to try to make a message out of life, because, Keller apparently believed, that鈥檚 what artful novels do.
But life does not impart such messages to us, for as the saying has it, 鈥淚f the Tao could be spoken, everyone would have told his brother.鈥� The felicitous representation of life鈥檚 myriad complexity can only clash with any attempt at organization into clear motifs, and the book suffers from it.
The worst of this, it must be said, is his feckless handling of female characters, who function more as symbols than as characters. The novel evidences an appalling lack of insight into female psychology, and I can say it did not surprise me at all to learn that Keller himself never managed to find a successful relationship. In dramatic terms, the book is at its worse when Keller tries to interpret his failure to connect with women as reflective of some deeper purpose. This is mere wish fulfillment, and it鈥檚 embarrassing to read.
Nietzsche, excited by Keller鈥檚 writings, sent him a copy of his Fr枚hliche Wissenschaft, but Keller found it off-putting and did not respond. And this is, I think, a real shame - if he had pored over it, he might have learned, as Nietzsche learned, to love his mistakes, and to understand that, as much as his successes, they are what defined him. Instead, Keller is obviously mortified by certain personal and professional failures in his life, and his efforts to control or distance his relationship to them reads like he鈥檚 throwing a tarp of words over the (to him) unsightly parts of his autobiography. He does not seem to register that all of these problems helped eventually guide him to his literary path, where he would find enormous success and acclaim.
Despite the formal flaws, this novel is, on the whole, compelling and quite worth reading. At times it is positively alive with a rapturous beauty, in passages like this one:
鈥�...wir gingen auf den Weg, welcher zuerst 眉ber den Kirchhof f眉hrte, der auf einer kleinen H枚he gelegen ist. Dort duftete es gewaltig von tausend Blumen, eine flimmernde, summende Welt von Licht, K盲fern und Schmetterlingen, Bienen und namenlosen Glanztierchen webte 眉ber den Gr盲bern hin und her. Es war ein feines Konzert bei beleuchtetem Hause, wogte auf und nieder, erl枚schte bis auf das gehaltene Singen eines einzelnen Insektes, belebte sich wieder und schwellte mutwillig und vollt枚nig an; dann zog es sich in die Dunkelheiten zur眉ck, welche die Jasmin- und Holunderb眉sche 眉ber den Grabzeichen bildeten, bis eine brummende Hummel den Reigen wieder ans Licht f眉hrte; die Blumenkelche nickten im Rhythmus vom fortw盲hrenden Absitzen und Auffliegen der Musikanten.鈥�
I鈥檒l try to get across in English for my English-speaking readers:
"We took the path that went first by the cemetery that was laid by a little outcropping. The area was powerfully perfumed by a thousand flowers, a flickering, humming world of light, beetles, and little butterflies, bees and nameless little creatures of light, hovering this way and that over the graves. It was a fine concert in an illuminated hall which vaulted up and down, then dissipated until the singing of one solitary insect remained, then came swelling back to life, boldly and robustly; then it withdrew back into shadows painted by the jasmine and hollander bushes over the gravestones until the humming buzz brought the circling dance into the light once more; the calyxes nodded to the rhythm of the constant soaring and swooping of the musicians."
The German is obviously more wonderful than my meager translation - for example, "little creatures of light" is "Glanztierchen", which is more like "a shining apparition of a little creature," as "Glanz" is both 鈥渓ight鈥� and 鈥渇leeting appearance鈥�.
I love this book, flaws and all, and for many very long passages it roars with great beauty like a mountain river. The aesthetic problems he was wrestling with troubled a lot of serious German-speaking novelists in the nineteenth century, and it may perhaps be said that no one found an altogether satisfactory solution bringing harmony to mimesis and poeisis until Thomas Mann.
July 31, 2016
Met werkelijk uitbundig plezier heb ik "Groene Heinrich" gelezen: een Zwitserse roman uit 1855 van maar liefst 950 zeer ge毛xalteerde, uiterst polyfonische en meestal totaal overvolle bladzijden, gevolgd door een erg geleerd nawoord van 50 pagina's, maar ik verveelde mij geen seconde. We worden via meerdere perspectieven meegevoerd met de jonge kunstenaar Heinrich, die op meeslepende wijze zichzelf en de wereld verkent en ontdekt, en daar ook helemaal kapot aan gaat, maar ons daarbij wel op de ene hooggestemde en euforiserende prachtgedachte na de andere tracteert. Bijvoorbeeld op de volgende: "De zaligheid van het leren is mede ook ultieme zaligheid omdat zij direct en volledig, of men haar nu vroeg ervaart of later, altijd alles schenkt wat zij kan zijn, en geen gevoel van spijt geeft over wat men heeft gemist; het zalige leren is gericht op morgen en kijkt niet terug, biedt inzicht in de ijzeren wetten der natuur en doet ons zo de eigen stoffelijkheid vergeten." Een bijna utopisch hooggestemde gedachte over wat leren is en zou moeten zijn, zo utopisch dat hij volkomen wereldvreemd overkomt in onze proza茂sche wereld, waarin leren vaak gewoon saai stampen is of op latere carri猫reperspectieven is gericht. Maar precies dat utopische is de inzet van "Groene Heinrich": een "Bildungsroman" waarin Bildung alleen Bildung mag heten indien deze leidt tot bovenstoffelijke zaligheid, een kunstenaarsroman waarin alleen met totale euforie genoegen wordt genomen, een roman kortom die ondanks allerlei tragiek inzet op bejubeling van al het aardse in al zijn rijke pluriformiteit. En precies die bejubeling vond ik enorm inspirerend en uiterst stimulerend.
Het boek is daarbij ook nog eens intrigerend ambigu en raadselachtig in zijn bedoelingen. Gottfried Keller zelf schijnt de hoofdpersoon als een mislukkeling te hebben gezien, en het feit dat "Groene Heinrich" niet erin slaagt als wereldburger te integreren in de maatschappij kun je zonder meer opvatten als een kritische uitspraak over wereldvreemdheid en onaangepastheid van de al te zeer in zijn kunst gelovende kunstenaar. Tegelijk echter zijn de dingen die Heinrich bedenkt over kunst, filosofie, po毛zie, antropologie, "Bildung" en de liefde meestal zo enorm prachtig geformuleerd dat je die onaangepastheid als een kracht ziet. Dat in onze maatschappij de "zaligheid van het leren" nauwelijks mogelijk is en dat niemand meer door het leren "de eigen stoffelijkheid" vergeet is dan eerder kritiek op die maatschappij (of: de zich ontwikkelende kapitalistische maatschappij van Zwitserland in 1855) dan op het ideaal van het zalige leren. Iemand met een pragmatische blik schudt zijn hoofd bij het zien van Heinrichs niet-geconsumeerde liefdes, maar de intensiteit van zijn soms kinderlijke, soms Platoonse liefdesvervoering is wel enorm rijk, en boort bij mij lagen van ontroering aan die conventioneler beschreven liefdesgeschiedenissen meestal niet hebben. Heinrich komt heel veel heel verschillende leermeesters tegen, die vaak ook behoorlijk excentriek zijn en in een enkel geval zelfs helemaal gestoord: hun lessen leveren eigenlijk alleen een carnavaleske veelheid van verschillende vaak excentrieke invalshoeken op en leiden niet tot een definitief hoger inzicht. Maar juist daardoor geven ze wel een mijns inziens prachtig en uiterst aanstekelijk beeld van de zo pluriforme rijkdom van ons bestaan. Wat ook geldt voor de soms wel tientallen pagina's lang beschreven carnavaleske feesten, vol mythische figuren en bonte taferelen: ook dat levert geen grijpbaar totaalbeeld op, maar wel een schitterend ge毛voceerde pluriformiteit en een ongehoorde rijkdom aan pittoreske en po毛tische details. Wat nog versterkt wordt door de aanstekelijke wijze waarop Heinrich met wel twintig schilderstijlen experimenteert, zelfs - en dat anno 1855!- met abstracte schilderkunst. Nee, hij vindt zijn definitieve eigen stijl niet, en dat kan je gerust tragisch noemen, maar biedt ons als lezers precies daardoor wel een schitterende ontdekkingsreis langs vele verschillende mogelijkheden om schoonheid te scheppen en om te genieten van de oneindige schoonheid en verscheidenheid van de wereld.
In "Bildungsromans" volgen we meestal hoe een jeugdig en bovenmatig reflexief personage na veel turbulente avonturen erin slaagt te socialiseren in de zo complexe maatschappij. Hier echter hebben we te maken met een "Bildungsroman" waarin die socialisatie niet plaatsvindt, en die bovendien zo enorm veel stijlen combineert (egodocument, schelmenroman, kunstenaarsroman, filosofie, essayistiek, tractaat, kunstbeschouwing, politieke beschouwing, sociologie en zo meer) dat hij veel meer is dan een gewone "Bildungsroman". Bovendien barst de roman toch al op elke bladzij uit zijn voegen door de euforische hooggestemdheid van zijn stijl; zelfs de droogste en meest didactische passages monden daardoor uit in pure jubel of jammerklacht. Voor mijn gevoel is dit boek, ondanks alle tragiek en alle onderliggende vermanende boodschappen, vooral een feest van rijke pluriformiteit. Een feest waarbij ik vaak een soort "zaligheid van het lezen" voelde, en mijn eigen stoffelijkheid vaak voor even helemaal vergat.
Het boek is daarbij ook nog eens intrigerend ambigu en raadselachtig in zijn bedoelingen. Gottfried Keller zelf schijnt de hoofdpersoon als een mislukkeling te hebben gezien, en het feit dat "Groene Heinrich" niet erin slaagt als wereldburger te integreren in de maatschappij kun je zonder meer opvatten als een kritische uitspraak over wereldvreemdheid en onaangepastheid van de al te zeer in zijn kunst gelovende kunstenaar. Tegelijk echter zijn de dingen die Heinrich bedenkt over kunst, filosofie, po毛zie, antropologie, "Bildung" en de liefde meestal zo enorm prachtig geformuleerd dat je die onaangepastheid als een kracht ziet. Dat in onze maatschappij de "zaligheid van het leren" nauwelijks mogelijk is en dat niemand meer door het leren "de eigen stoffelijkheid" vergeet is dan eerder kritiek op die maatschappij (of: de zich ontwikkelende kapitalistische maatschappij van Zwitserland in 1855) dan op het ideaal van het zalige leren. Iemand met een pragmatische blik schudt zijn hoofd bij het zien van Heinrichs niet-geconsumeerde liefdes, maar de intensiteit van zijn soms kinderlijke, soms Platoonse liefdesvervoering is wel enorm rijk, en boort bij mij lagen van ontroering aan die conventioneler beschreven liefdesgeschiedenissen meestal niet hebben. Heinrich komt heel veel heel verschillende leermeesters tegen, die vaak ook behoorlijk excentriek zijn en in een enkel geval zelfs helemaal gestoord: hun lessen leveren eigenlijk alleen een carnavaleske veelheid van verschillende vaak excentrieke invalshoeken op en leiden niet tot een definitief hoger inzicht. Maar juist daardoor geven ze wel een mijns inziens prachtig en uiterst aanstekelijk beeld van de zo pluriforme rijkdom van ons bestaan. Wat ook geldt voor de soms wel tientallen pagina's lang beschreven carnavaleske feesten, vol mythische figuren en bonte taferelen: ook dat levert geen grijpbaar totaalbeeld op, maar wel een schitterend ge毛voceerde pluriformiteit en een ongehoorde rijkdom aan pittoreske en po毛tische details. Wat nog versterkt wordt door de aanstekelijke wijze waarop Heinrich met wel twintig schilderstijlen experimenteert, zelfs - en dat anno 1855!- met abstracte schilderkunst. Nee, hij vindt zijn definitieve eigen stijl niet, en dat kan je gerust tragisch noemen, maar biedt ons als lezers precies daardoor wel een schitterende ontdekkingsreis langs vele verschillende mogelijkheden om schoonheid te scheppen en om te genieten van de oneindige schoonheid en verscheidenheid van de wereld.
In "Bildungsromans" volgen we meestal hoe een jeugdig en bovenmatig reflexief personage na veel turbulente avonturen erin slaagt te socialiseren in de zo complexe maatschappij. Hier echter hebben we te maken met een "Bildungsroman" waarin die socialisatie niet plaatsvindt, en die bovendien zo enorm veel stijlen combineert (egodocument, schelmenroman, kunstenaarsroman, filosofie, essayistiek, tractaat, kunstbeschouwing, politieke beschouwing, sociologie en zo meer) dat hij veel meer is dan een gewone "Bildungsroman". Bovendien barst de roman toch al op elke bladzij uit zijn voegen door de euforische hooggestemdheid van zijn stijl; zelfs de droogste en meest didactische passages monden daardoor uit in pure jubel of jammerklacht. Voor mijn gevoel is dit boek, ondanks alle tragiek en alle onderliggende vermanende boodschappen, vooral een feest van rijke pluriformiteit. Een feest waarbij ik vaak een soort "zaligheid van het lezen" voelde, en mijn eigen stoffelijkheid vaak voor even helemaal vergat.
December 4, 2014
Proprio ieri leggevo un articolo in 鈥淚nternazionale鈥� intitolato 鈥淎mo la Svizzera鈥�, il cui autore si domandava: 鈥漃erch茅 mi piace la Svizzera?鈥� E si rispondeva 鈥淎nzitutto 猫 un paese che nei suoi difetti trova le sue virt霉. Noioso? Sicuramente. Ma noioso pu貌 anche tradursi in sicuro, ordinato, pulito鈥︹€漞 pi霉 avanti, facendo un paragone con gli altri paesi da lui visitati, dice che non 猫 possibile per lui pensare a Parigi, Cambridge o New York senza richiamare alla memoria un caleidoscopio di incontri e di esperienze; invece il ricordo del paesino svizzero in cui trascorreva le vacanze -un paese sito in una posizione geografica tale per cui per arrivarci ci vogliono minimo quattro treni, e quando ci arrivi c鈥櫭� ben poco da fare- 猫 sempre uguale, quello di un posto dove 鈥渢utto fila liscio鈥�, un paradiso.
Che c鈥檈ntra quanto sopra con il romanzo di Keller? C鈥檈ntra perch茅 Keller era svizzero, e il suo romanzo 鈥淓nrico il Verde鈥� 猫 frutto ed espressione della cultura e della mentalit脿 borghese che non si ritrova pi霉 nell鈥檌dealismo hegeliano che nei primi decenni dell鈥橭ttocento permeava la cultura europea, soprattutto germanica, ma sente invece l'organico legame con la realt脿 della vita politica e civile della democrazia elvetica, fatta di contadini, operai, fini artigiani legati alla loro terra e alle loro tradizioni, dediti al lavoro e all鈥檌mpegno civile con zelo e grande maestria, come tante api che si industriano all鈥檌nterno dell鈥檃lveare, ognuna svolgendo i propri compiti, per realizzare il benessere comune (secondo quella mentalit脿 economica liberista che l鈥檈conomista Adam Smith aveva teorizzato come la 鈥渕ano invisibile鈥� che governa le attivit脿 economiche del singolo armonizzandole verso il fine del benessere collettivo). E anche la scrittura di Keller potrebbe definirsi 鈥渟icura, ordinata, pulita..鈥�, come la sua patria.
Il romanzo rientra nello schema del cd. romanzo di formazione, ed Enrico detto il Verde per il colore del suo abbigliamento, 猫 un fedele autoritratto dello scrittore, il quale narra, con prosa chiara e sempre in prima persona, il cammino di crescita da lui compiuto dalla giovanile dicotomia tra gli ideali artistici, basati sull鈥檌ndividualismo e l鈥檌ndifferenza al mondo reale per immergersi in quello dello spirito, e l鈥檌mpegno civile nella vita borghese svizzera ordinata e precisa, un cammino che si snoda attraverso esperienze anche dure di stenti e di sofferenza, fino ad arrivare ad una matura consapevolezza del ruolo dell鈥檌ndividuo all鈥檌nterno della societ脿 civile, 鈥減arte che rispecchia il tutto鈥�, inserito armoniosamente nella vita della comunit脿 nazionale. Il traguardo viene raggiunto, a caro prezzo, e grazie soprattutto all鈥檌nflusso del pensiero filosofico che illumin貌 letteralmente l鈥檈sistenza di Gottfried Keller, quello del filosofo Feuerbach, che, teorizzando la caduta dell鈥檌dea di immortalit脿 dell鈥檃nima e dell鈥檈sistenza di un altro mondo in favore dell鈥檈saltazione della vita in questo solo mondo in armonia con la natura e con gli uomini, ha guidato lo scrittore sulla strada della consapevole rinuncia alla vocazione artistica per procedere su quella della 鈥渞assegnazione del lavoro oscuro, di chi rimane sconosciuto a tutti e si limita a eseguire cose dappoco鈥�.
Un romanzo educativo, contenente spesso aforismi e massime di saggezza, che assurge a simbolo ed espressione di un cambiamento intellettuale che tanta influenza poi ha avuto nella cultura europea della seconda met脿 dell鈥橭ttocento e anche successivamente.
Che c鈥檈ntra quanto sopra con il romanzo di Keller? C鈥檈ntra perch茅 Keller era svizzero, e il suo romanzo 鈥淓nrico il Verde鈥� 猫 frutto ed espressione della cultura e della mentalit脿 borghese che non si ritrova pi霉 nell鈥檌dealismo hegeliano che nei primi decenni dell鈥橭ttocento permeava la cultura europea, soprattutto germanica, ma sente invece l'organico legame con la realt脿 della vita politica e civile della democrazia elvetica, fatta di contadini, operai, fini artigiani legati alla loro terra e alle loro tradizioni, dediti al lavoro e all鈥檌mpegno civile con zelo e grande maestria, come tante api che si industriano all鈥檌nterno dell鈥檃lveare, ognuna svolgendo i propri compiti, per realizzare il benessere comune (secondo quella mentalit脿 economica liberista che l鈥檈conomista Adam Smith aveva teorizzato come la 鈥渕ano invisibile鈥� che governa le attivit脿 economiche del singolo armonizzandole verso il fine del benessere collettivo). E anche la scrittura di Keller potrebbe definirsi 鈥渟icura, ordinata, pulita..鈥�, come la sua patria.
Il romanzo rientra nello schema del cd. romanzo di formazione, ed Enrico detto il Verde per il colore del suo abbigliamento, 猫 un fedele autoritratto dello scrittore, il quale narra, con prosa chiara e sempre in prima persona, il cammino di crescita da lui compiuto dalla giovanile dicotomia tra gli ideali artistici, basati sull鈥檌ndividualismo e l鈥檌ndifferenza al mondo reale per immergersi in quello dello spirito, e l鈥檌mpegno civile nella vita borghese svizzera ordinata e precisa, un cammino che si snoda attraverso esperienze anche dure di stenti e di sofferenza, fino ad arrivare ad una matura consapevolezza del ruolo dell鈥檌ndividuo all鈥檌nterno della societ脿 civile, 鈥減arte che rispecchia il tutto鈥�, inserito armoniosamente nella vita della comunit脿 nazionale. Il traguardo viene raggiunto, a caro prezzo, e grazie soprattutto all鈥檌nflusso del pensiero filosofico che illumin貌 letteralmente l鈥檈sistenza di Gottfried Keller, quello del filosofo Feuerbach, che, teorizzando la caduta dell鈥檌dea di immortalit脿 dell鈥檃nima e dell鈥檈sistenza di un altro mondo in favore dell鈥檈saltazione della vita in questo solo mondo in armonia con la natura e con gli uomini, ha guidato lo scrittore sulla strada della consapevole rinuncia alla vocazione artistica per procedere su quella della 鈥渞assegnazione del lavoro oscuro, di chi rimane sconosciuto a tutti e si limita a eseguire cose dappoco鈥�.
Un romanzo educativo, contenente spesso aforismi e massime di saggezza, che assurge a simbolo ed espressione di un cambiamento intellettuale che tanta influenza poi ha avuto nella cultura europea della seconda met脿 dell鈥橭ttocento e anche successivamente.
August 10, 2023
Der gr眉ne Heinrich ist das opus magnum von Gottfried Keller, dem Z眉rcher und m枚glicherweise gr枚脽ten Schweizer Schriftsteller. Ich hab das Buch aus zwei Gr眉nden gelesen: 1. Weil ich dieses Jahr meine L眉cken der Kenntnisse in der Schweizer Literatur schlie脽e. Und 2. weil das Buch in einigen Magazinartikeln als eines der 10 "unlesbarsten Romane" gehandelt wird.
Nun, das gleich vorweg: unlesbar ist dieser Roman 眉berhaupt nicht. Lang ja, da und dort sehr ausschweifend, aber wirklich gut lesbar. Es ist ein Entwicklungsroman. Wir begleiten das Leben des Heinrich Lee aus ungenannter Stadt in der Schweiz von den fr眉hen Tagen einer Halbwaisen bis etwa in die 30er, vielleicht 40er seines Lebens als angesehener Regierungsbeamter. Die Geschichte spielt etwa von 1830 bis 1850. Keller hatte 1854/55 die Urfassung geschrieben und darin autobiographisch seine gescheiterte Malerkarriere verarbeitet. Er fand das Werk aber stets "unf枚rmig" und so 眉berarbeitete er es Ende der 70er noch einmal, verlieh der Geschichte durchgehend die Perspektive des Icherz盲hlers, ordnete die Handlung chronologisch und gab insbesondere dem Ganzen ein anderes Ende. Das hat die Lesbarkeit dieser "Zweiten Fassung" sicherlich um einiges verbessert. Die erste Fassung werde ich jetzt aber nicht auch noch lesen.
Neben der pers枚nlichen und charakterlichen Entwicklung des Knaben Heinrich, den man 眉brigens den Gr眉nen Heinrich nennt, weil aufgrund seiner und seiner Mutter Armut, nachdem der Vater fr眉h verstorben war, die Mutter die gr眉nen Uniformstoffe des Vaters in Heinrichs Kleider umschneidern lie脽, steht in dem Roman auch seine Schul- und Berufsausbildung im Vordergrund. Man nenn ihn daher auch einen Bildungsroman. Manche nennen ihn sogar einen der "bedeutendsten Bildungsromane der deutschsprachigen Literatur". Schlie脽lich geht es auch um die Entwicklung Heinrichs als Maler. Es ist deshalb auch ganz wesentlich ein 碍眉苍蝉迟濒别谤谤辞尘补苍. Das ist wie gesagt der autobiographische Teil. Und ein Sittengem盲lde des 19. Jahrhundert ist es zwangsl盲ufig auch.
Heinrichs Unverm枚gen, einen Treffer beim weiblichen Geschlecht zu landen, ist auff盲llig. Mehrere M盲dchen und Frauen stehen in Heinrichs Leben hoch in seiner Gunst. Man k枚nnte sagen, er verliebt sich in sie und sie sich teilweise auch in ihn. Aber mit keiner kommt er zusammen, was aber nicht immer seiner Ungelenkigkeit geschuldet ist, manchmal auch dem Schicksal. Mehr als ein paar K眉sse springen nicht bei alledem heraus. Manche finden das den nervigsten Teil des Buches.
Ich fand das erste Viertel des Buches nicht sehr fesselnd. Erst nach und nach fand es mein Interesse. Das letzte Viertel war dann aber ziemlich gut. Fast hat das Buch sogar ein Happy End. Aber nur fast. Insgesamt finde ich es empfehlenswert, starke Emotionen (Trauer, Emp枚rung, Mitleid, Erheiterung) konnte es aber nicht in mir wecken.
Nun, das gleich vorweg: unlesbar ist dieser Roman 眉berhaupt nicht. Lang ja, da und dort sehr ausschweifend, aber wirklich gut lesbar. Es ist ein Entwicklungsroman. Wir begleiten das Leben des Heinrich Lee aus ungenannter Stadt in der Schweiz von den fr眉hen Tagen einer Halbwaisen bis etwa in die 30er, vielleicht 40er seines Lebens als angesehener Regierungsbeamter. Die Geschichte spielt etwa von 1830 bis 1850. Keller hatte 1854/55 die Urfassung geschrieben und darin autobiographisch seine gescheiterte Malerkarriere verarbeitet. Er fand das Werk aber stets "unf枚rmig" und so 眉berarbeitete er es Ende der 70er noch einmal, verlieh der Geschichte durchgehend die Perspektive des Icherz盲hlers, ordnete die Handlung chronologisch und gab insbesondere dem Ganzen ein anderes Ende. Das hat die Lesbarkeit dieser "Zweiten Fassung" sicherlich um einiges verbessert. Die erste Fassung werde ich jetzt aber nicht auch noch lesen.
Neben der pers枚nlichen und charakterlichen Entwicklung des Knaben Heinrich, den man 眉brigens den Gr眉nen Heinrich nennt, weil aufgrund seiner und seiner Mutter Armut, nachdem der Vater fr眉h verstorben war, die Mutter die gr眉nen Uniformstoffe des Vaters in Heinrichs Kleider umschneidern lie脽, steht in dem Roman auch seine Schul- und Berufsausbildung im Vordergrund. Man nenn ihn daher auch einen Bildungsroman. Manche nennen ihn sogar einen der "bedeutendsten Bildungsromane der deutschsprachigen Literatur". Schlie脽lich geht es auch um die Entwicklung Heinrichs als Maler. Es ist deshalb auch ganz wesentlich ein 碍眉苍蝉迟濒别谤谤辞尘补苍. Das ist wie gesagt der autobiographische Teil. Und ein Sittengem盲lde des 19. Jahrhundert ist es zwangsl盲ufig auch.
Heinrichs Unverm枚gen, einen Treffer beim weiblichen Geschlecht zu landen, ist auff盲llig. Mehrere M盲dchen und Frauen stehen in Heinrichs Leben hoch in seiner Gunst. Man k枚nnte sagen, er verliebt sich in sie und sie sich teilweise auch in ihn. Aber mit keiner kommt er zusammen, was aber nicht immer seiner Ungelenkigkeit geschuldet ist, manchmal auch dem Schicksal. Mehr als ein paar K眉sse springen nicht bei alledem heraus. Manche finden das den nervigsten Teil des Buches.
Ich fand das erste Viertel des Buches nicht sehr fesselnd. Erst nach und nach fand es mein Interesse. Das letzte Viertel war dann aber ziemlich gut. Fast hat das Buch sogar ein Happy End. Aber nur fast. Insgesamt finde ich es empfehlenswert, starke Emotionen (Trauer, Emp枚rung, Mitleid, Erheiterung) konnte es aber nicht in mir wecken.
November 25, 2020
English:
"Green Henry" is a classic of German-language literature, a bildungsroman that reflects the life of its author and puts a focus on the interdependence between family and society. Protagonist Henry aims to become a painter in Munich, but in the second draft of the novel (both are available to readers), he changes careers and enters the civil service - a -like twist, as his famous character Wilhelm Meister also goes from instabilitiy and dreamscapes with a traveling theatre troupe to chosing a life as the prototypical B眉rger (an idea of being a citizen that has to do with specific tastes and an education, the phenomenon is typical for German modernity in the 19th/early 20th century).
Full disclosure: I didn't read the whole thing, just the parts that directly deal with money and work as I'm currently taking a seminar on economics and literature. Keller's language flows beautifully, he is great a conveying sentiments and atmospheres, but I see how this ethereal text that mostly focuses on observation and musings can drive readers nuts - and I also might have craved for more of a plot and more action if I had to read the whole brick.
Still, an interesting text for people interested in the time and the literary history of the genre of the bildungsroman that is far too often perceived as if it was synonymous with coming-of-age novels - it's not.
"Green Henry" is a classic of German-language literature, a bildungsroman that reflects the life of its author and puts a focus on the interdependence between family and society. Protagonist Henry aims to become a painter in Munich, but in the second draft of the novel (both are available to readers), he changes careers and enters the civil service - a -like twist, as his famous character Wilhelm Meister also goes from instabilitiy and dreamscapes with a traveling theatre troupe to chosing a life as the prototypical B眉rger (an idea of being a citizen that has to do with specific tastes and an education, the phenomenon is typical for German modernity in the 19th/early 20th century).
Full disclosure: I didn't read the whole thing, just the parts that directly deal with money and work as I'm currently taking a seminar on economics and literature. Keller's language flows beautifully, he is great a conveying sentiments and atmospheres, but I see how this ethereal text that mostly focuses on observation and musings can drive readers nuts - and I also might have craved for more of a plot and more action if I had to read the whole brick.
Still, an interesting text for people interested in the time and the literary history of the genre of the bildungsroman that is far too often perceived as if it was synonymous with coming-of-age novels - it's not.
June 17, 2016
Verschenen in STAALKAART #33
Groene Heinrich van Gottfried Keller
- Laurent De Maertelaer
Geruchten deden de ronde dat uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep haar vooraanstaande 鈥楪rote Bellettrie鈥�-reeks zou opdoeken, maar kijk, ruim twee jaar na Goethes Wilhelm Meisters leerjaren krijgt de serie een waardevolle aanvulling met de bij ons vergeten bildungsroman Groene Heinrich van de Zwitser Gottfried Keller. Dit enkel bij doorgewinterde Germanofielen gekende buitenbeentje van de Duitse literatuur verschijnt nu in een glansrijke vertaling van Nijhoffprijs-laureaat Peter Kaaij, die zich baseerde op de eerste versie uit 1855 en dat is wereldwijd een primeur.
Dichter, schrijver, schilder en liberaal-republikeins politicus Gottfried Keller (1819-1899) behoort tot de canon van de Duitse literatuur. Hij debuteert in 1842 met een bundeling lyrische natuurgedichten en is in de jaren erop erg populair als de auteur van satirische en realistische novelles, waarin hij de kleinburgerlijke idealen van zijn tijd op de korrel neemt of de socio-politieke wantoestanden aanklaagt. Zwitsers kennen Keller ook als de tekstschrijver van hun volkslied 茅n als ereburger van Z眉rich, maar hij dankt zijn status in de eerste plaats aan zijn magnum opus, Groene Heinrich. Grote namen als Thomas Mann, Hermann Hesse, Elias Canetti en G眉nter Grass verklaarden zich schatplichtig en ook W.G. Sebald schreef in zijn verzameling schrijversportretten Logies in een landhuis enkele lovende notities over de 鈥榲isionaire鈥� Keller.
Het hoofdpersonage 鈥楪roene鈥� Heinrich is overduidelijk het romantisch evenbeeld van Keller. Net als Keller verliest Heinrich Lee als vijfjarige zijn vader, groeit op in armoede alleen met zijn moeder en verruilt als prille twintiger Z眉rich voor M眉nchen, toen het epicentrum van kunst, cultuur en wetenschap, om er kunstschilder te worden. Zijn gekleurd epitheton dankt Heinrich aan het feit dat zijn kinderklerenn uit het legeruniform van zijn overleden vader gemaakt zijn. Op zijn tocht neemt hij zijn zelfgeschreven 鈥楯eugdgeschiedenis鈥� mee, die we integraal als een uitgebreid onderdeel van de roman te lezen krijgen. Heinrich ziet zijn idealen en optimisme al snel vervliegen, teert schaamteloos op de bijeengeschraapte spaarcenten van zijn moeder en raakt hopeloos verwikkeld in tot mislukken gedoemde liefdesrelaties. Na zeven helse jaren keert hij ontgoocheld en berooid terug naar huis, waar bij zijn thuiskomst zijn moeder overleden blijkt te zijn. Verteerd door schuldgevoelens en verdriet legt ook Heinrich in een bijzonder aangrijpend einde het bijltje erbij neer.
Groene Heinrich is 鈥� anders dan Goethes oermodel 鈥� in veel opzichten een gevoelsroman. Zoals het een goede bildungsroman betaamt, houdt Kellers boek de lezer een spiegel voor, toont het ons de pijnlijk aangeleerde levenslessen opdat wij niet in dezelfde valstrikken zouden trappen, maar tegelijk gaat het een beetje alle kanten uit en wil het meer dan 茅茅n soort boek zijn. Keller spint de woelige ontwikkelingsgeschiedenis van Heinrichs jeugdige kunstenaarsziel breed uit en toont zich onderweg een meeslepend verteller, maar verliest zich geregeld in huilerige zelfbespiegelingen, belerende pedagogische richtlijnen of pseudofilosofische uiteenzettingen over God en de voorzienigheid. Anderzijds weet hij de lezer te bekoren met zijn rake observaties, zijn scherp realisme en fijngevoelige psychologie. Dat Groene Heinrich geen ordinaire bildungsroman is vertaalt zich ook verhaaltechnisch. Keller mengt gretig feit met fictie, verleden met heden en schakelt moeiteloos tussen een veelheid aan vertelperspectieven: nu eens is hij een alwetende, auctoriale verteller, dan weer een vrolijke ik-verteller of de afstandelijke, discursieve verteller die een filosofisch standpunt inneemt. Dankzij de grote stilistische variatie bereikt Keller bovendien een maximum aan expressie en komt hij tot een soort lyrische verdichting (die panthe茂stische natuurbeschrijvingen! Die ode aan het landschapsschilderen!).
Na een moeizaam schrijf- en uitgeefproces verscheen Groene Heinrich in 1855 in een oplage van amper 1.000 exemplaren. Het boek kreeg nauwelijks aandacht en was niet aan de straatstenen kwijt te raken. Vierentwintig jaar later, in 1879, kocht Keller 鈥� inmiddels een gereputeerd schrijver 鈥� het honderdtal resterende exemplaren op en stookte die naar eigen zeggen op in zijn kachel. Keller besloot de roman radicaal te herschrijven: hij kortte het boek met een kwart in, zorgde voor een happy end, voerde een strikte chronologie in en zwakte de lyriek in het voordeel van het sentiment grondig af. Oh ironie, de nieuwe versie werd een besteller! Om een juiste vergelijking te kunnen maken, zouden wij ook deze versie moeten lezen. Maar de vertaling die nu voor ons ligt, is zonder meer 鈥榞rote bellettrie鈥� te noemen en onderscheidt zich net door haar buitensporig en energiek karakter.
Groene Heinrich van Gottfried Keller, vertaald uit het Duits en met een nawoord door Peter Kaaij, Athenaeum-Polak & Van Gennep 2016, ISBN 9789025302511, 996 pagina鈥檚, 鈧� 49,99.
Groene Heinrich van Gottfried Keller
- Laurent De Maertelaer
Geruchten deden de ronde dat uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep haar vooraanstaande 鈥楪rote Bellettrie鈥�-reeks zou opdoeken, maar kijk, ruim twee jaar na Goethes Wilhelm Meisters leerjaren krijgt de serie een waardevolle aanvulling met de bij ons vergeten bildungsroman Groene Heinrich van de Zwitser Gottfried Keller. Dit enkel bij doorgewinterde Germanofielen gekende buitenbeentje van de Duitse literatuur verschijnt nu in een glansrijke vertaling van Nijhoffprijs-laureaat Peter Kaaij, die zich baseerde op de eerste versie uit 1855 en dat is wereldwijd een primeur.
Dichter, schrijver, schilder en liberaal-republikeins politicus Gottfried Keller (1819-1899) behoort tot de canon van de Duitse literatuur. Hij debuteert in 1842 met een bundeling lyrische natuurgedichten en is in de jaren erop erg populair als de auteur van satirische en realistische novelles, waarin hij de kleinburgerlijke idealen van zijn tijd op de korrel neemt of de socio-politieke wantoestanden aanklaagt. Zwitsers kennen Keller ook als de tekstschrijver van hun volkslied 茅n als ereburger van Z眉rich, maar hij dankt zijn status in de eerste plaats aan zijn magnum opus, Groene Heinrich. Grote namen als Thomas Mann, Hermann Hesse, Elias Canetti en G眉nter Grass verklaarden zich schatplichtig en ook W.G. Sebald schreef in zijn verzameling schrijversportretten Logies in een landhuis enkele lovende notities over de 鈥榲isionaire鈥� Keller.
Het hoofdpersonage 鈥楪roene鈥� Heinrich is overduidelijk het romantisch evenbeeld van Keller. Net als Keller verliest Heinrich Lee als vijfjarige zijn vader, groeit op in armoede alleen met zijn moeder en verruilt als prille twintiger Z眉rich voor M眉nchen, toen het epicentrum van kunst, cultuur en wetenschap, om er kunstschilder te worden. Zijn gekleurd epitheton dankt Heinrich aan het feit dat zijn kinderklerenn uit het legeruniform van zijn overleden vader gemaakt zijn. Op zijn tocht neemt hij zijn zelfgeschreven 鈥楯eugdgeschiedenis鈥� mee, die we integraal als een uitgebreid onderdeel van de roman te lezen krijgen. Heinrich ziet zijn idealen en optimisme al snel vervliegen, teert schaamteloos op de bijeengeschraapte spaarcenten van zijn moeder en raakt hopeloos verwikkeld in tot mislukken gedoemde liefdesrelaties. Na zeven helse jaren keert hij ontgoocheld en berooid terug naar huis, waar bij zijn thuiskomst zijn moeder overleden blijkt te zijn. Verteerd door schuldgevoelens en verdriet legt ook Heinrich in een bijzonder aangrijpend einde het bijltje erbij neer.
Groene Heinrich is 鈥� anders dan Goethes oermodel 鈥� in veel opzichten een gevoelsroman. Zoals het een goede bildungsroman betaamt, houdt Kellers boek de lezer een spiegel voor, toont het ons de pijnlijk aangeleerde levenslessen opdat wij niet in dezelfde valstrikken zouden trappen, maar tegelijk gaat het een beetje alle kanten uit en wil het meer dan 茅茅n soort boek zijn. Keller spint de woelige ontwikkelingsgeschiedenis van Heinrichs jeugdige kunstenaarsziel breed uit en toont zich onderweg een meeslepend verteller, maar verliest zich geregeld in huilerige zelfbespiegelingen, belerende pedagogische richtlijnen of pseudofilosofische uiteenzettingen over God en de voorzienigheid. Anderzijds weet hij de lezer te bekoren met zijn rake observaties, zijn scherp realisme en fijngevoelige psychologie. Dat Groene Heinrich geen ordinaire bildungsroman is vertaalt zich ook verhaaltechnisch. Keller mengt gretig feit met fictie, verleden met heden en schakelt moeiteloos tussen een veelheid aan vertelperspectieven: nu eens is hij een alwetende, auctoriale verteller, dan weer een vrolijke ik-verteller of de afstandelijke, discursieve verteller die een filosofisch standpunt inneemt. Dankzij de grote stilistische variatie bereikt Keller bovendien een maximum aan expressie en komt hij tot een soort lyrische verdichting (die panthe茂stische natuurbeschrijvingen! Die ode aan het landschapsschilderen!).
Na een moeizaam schrijf- en uitgeefproces verscheen Groene Heinrich in 1855 in een oplage van amper 1.000 exemplaren. Het boek kreeg nauwelijks aandacht en was niet aan de straatstenen kwijt te raken. Vierentwintig jaar later, in 1879, kocht Keller 鈥� inmiddels een gereputeerd schrijver 鈥� het honderdtal resterende exemplaren op en stookte die naar eigen zeggen op in zijn kachel. Keller besloot de roman radicaal te herschrijven: hij kortte het boek met een kwart in, zorgde voor een happy end, voerde een strikte chronologie in en zwakte de lyriek in het voordeel van het sentiment grondig af. Oh ironie, de nieuwe versie werd een besteller! Om een juiste vergelijking te kunnen maken, zouden wij ook deze versie moeten lezen. Maar de vertaling die nu voor ons ligt, is zonder meer 鈥榞rote bellettrie鈥� te noemen en onderscheidt zich net door haar buitensporig en energiek karakter.
Groene Heinrich van Gottfried Keller, vertaald uit het Duits en met een nawoord door Peter Kaaij, Athenaeum-Polak & Van Gennep 2016, ISBN 9789025302511, 996 pagina鈥檚, 鈧� 49,99.
February 16, 2016
Keller is, for my money, a great deal better than either Goethe or Rousseau. Green Henry is not a likeable character - too spoiled, too lacking in gratitude or compassion, too narcissistic, and not really all that gifted. Still, he is a lot more likeable than his odious fellow Switzer Rousseau, and although the novel sheers into fairytale absurdity near the end, it is not as mendacious as one senses Goethe's Wilhelm Meister to be. The only humour in it seems to be when Green Henry terrifies a forest warden by means of a mouldering old skull he likes to carry around in his knapsack (by pushing it through the bushes and appearing to make it talk). Not exactly hilarious, but more amusing than anything in Goethe or Rousseau.
Is it worth ploughing through this extremely lengthy tome? A difficult question...there are some charming and effective vignettes of life in another time and place, and some perennial questions about art and artists, and about loving and losing. But if you can only bear to read one mopey old Teuton chuntering humourlessly about life, love, art and God, I'd choose Anton Reiser by Moritz. Moritz, like Keller, is a mad gloomy German, but a far more likeable one. (And Anton Reiser is only about a quarter the length of Green Henry).
Is it worth ploughing through this extremely lengthy tome? A difficult question...there are some charming and effective vignettes of life in another time and place, and some perennial questions about art and artists, and about loving and losing. But if you can only bear to read one mopey old Teuton chuntering humourlessly about life, love, art and God, I'd choose Anton Reiser by Moritz. Moritz, like Keller, is a mad gloomy German, but a far more likeable one. (And Anton Reiser is only about a quarter the length of Green Henry).
September 14, 2022
Con la novela Enrique el verde, el autor suizo Gottfried Keller escribi贸 una de las novelas art铆stica y de desarrollo m谩s importante del siglo XIX en lengua alemana y una de las obras principales del realismo po茅tico. Una novela en gran parte autobiogr谩fica, pues describe la vida de Enrique desde la primera infancia hasta la edad madura.
Cuenta la historia de la vida de un artista que quiere mantenerse a pesar de todas las resistencias externas y, en 煤ltima instancia, fracasa. Keller ha dise帽ado elementos esenciales de su propia vida en esta novela. La infancia de Enrique el verde se caracteriza por circunstancias modestas. De su padre sabe muy poco, pues muere. Es una muerte que lo marcar谩 para toda la vida en el plano de la formaci贸n personal. Los negocios del padre se disuelve, vienen las perdidas de los bienes, ya con una madre sola y viviendo arrimada en una casa que le ofrecieron.
El titulo del libro viene del color verde de su ropa. Un personaje sujeto a bromas, a ser determinado en su deseo de convertirse en pintor profesional, amordazado por la pobreza y la deuda. En pocas ocasiones cree distinguir la realidad y su visi贸n po茅tica y rom谩ntica del mundo. Un personaje que se ve sucumbir entre el amor de dos mujeres, toma de las manos a su madre por los linderos de la ruina, fracasando en sus ideales.
Si bien es cierto que nos muestra un claro ejemplo en desarrollo del fracaso de un artista, de un personaje que no puede distinguir entre imaginaci贸n y realidad, es un libro que ha de ir a su ritmo, pero aun bien lo advirti贸 el autor: 鈥淟a moraleja de mi libro es quien no logra mantener las condiciones de su persona y familia en equilibrio tambi茅n es incapaz de ocupar una posici贸n efectiva y honorable en la vida estatal鈥�.
Cuenta la historia de la vida de un artista que quiere mantenerse a pesar de todas las resistencias externas y, en 煤ltima instancia, fracasa. Keller ha dise帽ado elementos esenciales de su propia vida en esta novela. La infancia de Enrique el verde se caracteriza por circunstancias modestas. De su padre sabe muy poco, pues muere. Es una muerte que lo marcar谩 para toda la vida en el plano de la formaci贸n personal. Los negocios del padre se disuelve, vienen las perdidas de los bienes, ya con una madre sola y viviendo arrimada en una casa que le ofrecieron.
El titulo del libro viene del color verde de su ropa. Un personaje sujeto a bromas, a ser determinado en su deseo de convertirse en pintor profesional, amordazado por la pobreza y la deuda. En pocas ocasiones cree distinguir la realidad y su visi贸n po茅tica y rom谩ntica del mundo. Un personaje que se ve sucumbir entre el amor de dos mujeres, toma de las manos a su madre por los linderos de la ruina, fracasando en sus ideales.
Si bien es cierto que nos muestra un claro ejemplo en desarrollo del fracaso de un artista, de un personaje que no puede distinguir entre imaginaci贸n y realidad, es un libro que ha de ir a su ritmo, pero aun bien lo advirti贸 el autor: 鈥淟a moraleja de mi libro es quien no logra mantener las condiciones de su persona y familia en equilibrio tambi茅n es incapaz de ocupar una posici贸n efectiva y honorable en la vida estatal鈥�.
March 23, 2018
This book found its way onto my randomized reading list in my Reading 1001 欧宝娱乐 group. I had never heard of it and wasn't sure I wanted to read it. But, I found a copy so here I am posting a review.
Unfortunately this style of book isn't for me. Despite having a son who is a Philosophy major I rarely find myself liking novels that rely so heavily on an author's personal way of thinking. And this book was too long and too slow. The idea of the story -- a sort of coming of age tale that took the protagonist on a long journey away from his home and family -- is one that intrigued me. One of my favorite modern books is which is a wonderful example of that kind of tale. But this one just bored me. And sometimes it angered me... as a mother I found this young man spoiled and I hated the ways in which he interacted with his mother. I could imagine her pain. It probably didn't help that I am struggling with some issues with one of my sons at the moment.
I did find the writing style quite beautiful... often poetic.
Unfortunately this style of book isn't for me. Despite having a son who is a Philosophy major I rarely find myself liking novels that rely so heavily on an author's personal way of thinking. And this book was too long and too slow. The idea of the story -- a sort of coming of age tale that took the protagonist on a long journey away from his home and family -- is one that intrigued me. One of my favorite modern books is which is a wonderful example of that kind of tale. But this one just bored me. And sometimes it angered me... as a mother I found this young man spoiled and I hated the ways in which he interacted with his mother. I could imagine her pain. It probably didn't help that I am struggling with some issues with one of my sons at the moment.
I did find the writing style quite beautiful... often poetic.
April 30, 2021
One of the most important and impressive novels I have ever read. Reading this, I came to think that postmodern prose, well crafted and technically spotless as it may be, is often painfully hollow.
May 7, 2024
Green Henry is a classic realistic Bildungsroman. It's in parts autobiographical following the life of Heinrich Lee wanting to succeed as an artist. Not as a writer, as a landscape painter. Keller himself dabbled in landscape painting. More than one parallel between the author and his figure.
The book starts off with Heinrich leaving his Swiss hometown for Munich as a capital and place for artists to achieve fame and wealth. But quickly, the narrative changes, and for almost half of the book, we follow Heinrich's youth which he has written down in a diary. The narration shifts from third to first person for this part. We learn about his childhood, his first adventures as a teenager. But most important are two strands.
The first one: his visits to the village of his parents where he falls in love with two very different women. The virginal Anna whom he swears allegiance to and the experienced womanly Judith. One for the soul, one for the body. Most telling about Heinrich is that he never has sex with any woman in this book, at all. He stands in his own way more than any external influence.
This is also true for the second important strand. His education as painter. From initial innocent efforts he grows up to more artistic but soulless technical paintings. Then, recognizing his mistake and finding a new teacher for whom's demise he feels responsible.
Suddenly, the story of his youth ends in the middle of book 3 with the final split from the two formative women while growing up. Two years later, Heinrich lives as a painter in Munich. Keller starts breaking the fourth wall repeatedly. Thoughts adapt to the wider environment, pondering on Germanic culture vs. the surrounding ones. The further the book progresses, Keller uses more time to express lengthy thoughts on almost any subject from faith to science, philosophy, law and politics.
On the whole, I enjoyed the book with its believable characters and its realistic approach which is a good contrast to other German books of the time drenched either in romantic clich茅s or nationalist sentiment. But I could have done without many of those elaborate thoughts as well as quite a few of scenes in which Keller goes into verbose details to explain even minor parts of Henry's bildung. Given these long descriptions, the end is astonishingly rushed, sudden and harsh. Especially in the first edition I read. Keller must have felt this way, too. In the second edition, he gives more room to the ending as well as a new chronological order for the narration.
If you are interested in literature of the 19th century, Green Henry might be for you. Otherwise, I'd consider it too much effort for not enough payback. Due to the time of its writing and its historical importance I still give 3*. Would be lower if it were from the 20th century.
The book starts off with Heinrich leaving his Swiss hometown for Munich as a capital and place for artists to achieve fame and wealth. But quickly, the narrative changes, and for almost half of the book, we follow Heinrich's youth which he has written down in a diary. The narration shifts from third to first person for this part. We learn about his childhood, his first adventures as a teenager. But most important are two strands.
The first one: his visits to the village of his parents where he falls in love with two very different women. The virginal Anna whom he swears allegiance to and the experienced womanly Judith. One for the soul, one for the body. Most telling about Heinrich is that he never has sex with any woman in this book, at all. He stands in his own way more than any external influence.
This is also true for the second important strand. His education as painter. From initial innocent efforts he grows up to more artistic but soulless technical paintings. Then, recognizing his mistake and finding a new teacher for whom's demise he feels responsible.
Suddenly, the story of his youth ends in the middle of book 3 with the final split from the two formative women while growing up. Two years later, Heinrich lives as a painter in Munich. Keller starts breaking the fourth wall repeatedly. Thoughts adapt to the wider environment, pondering on Germanic culture vs. the surrounding ones. The further the book progresses, Keller uses more time to express lengthy thoughts on almost any subject from faith to science, philosophy, law and politics.
On the whole, I enjoyed the book with its believable characters and its realistic approach which is a good contrast to other German books of the time drenched either in romantic clich茅s or nationalist sentiment. But I could have done without many of those elaborate thoughts as well as quite a few of scenes in which Keller goes into verbose details to explain even minor parts of Henry's bildung. Given these long descriptions, the end is astonishingly rushed, sudden and harsh. Especially in the first edition I read. Keller must have felt this way, too. In the second edition, he gives more room to the ending as well as a new chronological order for the narration.
If you are interested in literature of the 19th century, Green Henry might be for you. Otherwise, I'd consider it too much effort for not enough payback. Due to the time of its writing and its historical importance I still give 3*. Would be lower if it were from the 20th century.
August 13, 2020
This book is overwhelming, a gorgeous trove of little life nuggets and vignettes. It is constantly surprising at the level of prose and incredibly earnest and realistic in dealing with life, it鈥檚 disappointments and progressions. It is full of tiny digressions and is deeply funny in an obscure way. Green Henry is as good a book as I have ever read. It is uncompromising, buzzingly zany, genial, warm, full of zephyr-like repose and the funny strangeness of truth. It is a garden of images, overflowing with oblong-shaped vegetables, skulls, and landscape paintings. If you have ever read Robert Walser and liked him, or even thought fleetingly or occasionally that he was charming, I strongly recommend this book to you. Every serene little resting place in Walser鈥檚 prose owes its life force to Keller鈥檚, who builds a giant forest of similar-flavored escapades. One that is both triumphant and little. If you enjoy reading, I think this is the most enjoyable book I have ever read. At 700 pages it was a dream. It could of been 1400 and it would hardly have been enough.
October 1, 2023
Der Roman tr盲gt nicht ohne Grund die Bezeichnung eines Bildungsromanes.
Der Leser folgt dem gr眉nen Heinrich in seine Schulzeit, in seine ersten Liebschaften, seinen beruflichen H眉rden (鈥�) und sieht ihm beim Erwachsen-werden zu.
Ich lese viele Bildungsromane, aber dies war der erste, in dem auch die Schulzeit des Protagonisten (umfangreich) erw盲hnt wurde, die logischerweise pr盲gend f眉r die Entwicklung eines Kindes ist, was ich super wichtig und erfreulich fand.
Der Schreibstil sowie die Thematik, die Keller in diesem Werk vermittelt, ist atemberaubend.
Der Roman ist etwas lang, aber jede Seite lohnt sich meiner Meinung nach.
Der Leser folgt dem gr眉nen Heinrich in seine Schulzeit, in seine ersten Liebschaften, seinen beruflichen H眉rden (鈥�) und sieht ihm beim Erwachsen-werden zu.
Ich lese viele Bildungsromane, aber dies war der erste, in dem auch die Schulzeit des Protagonisten (umfangreich) erw盲hnt wurde, die logischerweise pr盲gend f眉r die Entwicklung eines Kindes ist, was ich super wichtig und erfreulich fand.
Der Schreibstil sowie die Thematik, die Keller in diesem Werk vermittelt, ist atemberaubend.
Der Roman ist etwas lang, aber jede Seite lohnt sich meiner Meinung nach.
April 17, 2024
鈥渏e moet alleen maar dat soort leed in je omgeving tolereren waardoor echte schoonheid wordt verleend aan ieder die de rampspoed ondergaat, maar elke andere vorm van leed moet in een maatschappij die deugt volledig worden uitgeroeid鈥� p.36
鈥渧oor een volksgemeenschap die goed functioneert heb je voldoende aan wie daar toevallig deel van uitmaakt, maar of minder speelt geen rol. Met culturele dingen ligt dat anders; dan heb je vooral behoefte aan idee毛n, goede en zo veel als kan, en dat er meer ontstaan in veertig miljoen hoofden dan in twee miljoen, dat lijdt geen twijfel鈥� p.52
鈥渄e kunstmatige verlenging van de menselijke arm door stalen wapens is beslist de hoofdoorzaak voor 谩ltijd weer die niet te onderdrukken neiging het conflict te zoeken; want als mannen met de hand hun ruzies zouden moeten beslechten, werd hun drift niet meer onzichtbaar in het kille staal en zouden ze zonder twijfel stukken eerder inzien dat zij wilde beesten waren, en ging de een de ander niet meer zo frequent te lijf鈥� p.196
鈥渁ls er in de wetenschap iets werd ontdekt, bestreed hij dat met hand en tand en trachtte het geagiteerd belachelijk te maken, en wanneer het iets belangrijks bleek te zijn en het effect van zo鈥檔 ontdekking links en rechts kon worden waargenomen en gevoeld, dan raakte hij pas goed op dreef en noemde het woest en ongegeneerd 鈥榖edrog鈥欌€� p.397 dus geloofde hij sterk, want het object van het geloof is niet te bewijzen en begrijpen.
鈥渙mdat jij een jongeman bent die graag over de dingen nadenkt, is het goed als jij ook eerder dan de meesten inzicht krijgt in hoe de mensen feitelijk door het leven gaan; want ik gelof dat kennis van heel veel praktijk en individuele levensvormen voor de jeugd veel nuttiger is dan alle moraal en filosofie鈥� p.443 鈥渂eschouwelijkheid past beter bij de man die veel heeft meegemaakt, en werkt in zekere zin als compensatie voor het feit dat hij niet meer in staat is om iets te veranderen鈥� p.443
鈥淪piritualisme is het type luiheid dat gevolg is van gebrek aan kennis en aan evenwicht tussen praktijkervaring en ideeen, is gebrek aan vlijt dat slappe hocus-pocus in de plaats stelt van het harde echte leven, dat van stenen brood wil maken zonder en geen zin heeft om te ploegen, om te zaaien, om het rijpen van het koren af te wachten, dan te maaien, dorsen, malen en te bakken鈥�. P. 590
鈥渁ls een zogenaamde stap vooruit niet standhoudt, was het er gewoon niet een鈥�
鈥渄aarom moet men de oorzaak en het wezen van reactionair gedrag niet zoeken in die houding zelf, alsof die een zelfstandig soort boosaardigheid zou zijn, maar in de onvolkomenheid van onze progressiviteit; want er bestaat maar 茅茅n waarachtige beweging, namelijk die naar voren; alle volkeren en mensen willen, elk op eigen wijze, de vooruitgang, en het gilde zelfbenoemde aartsreactionairen is een club die zelf niet weet waarom en met welk doel zij op de wereld is. Zij zijn alleen maar eelt op de voet van de vooruitgang. Zo min als natuurkundigen naast warmte nog een op zichzelf staand iets als koude kennen, zo min als er naast schoonheid absolute helse lelijkheid bestaat, (鈥�), zo min bestaat er zoiets als reactionair gedrag dat zich volslagen autonoom op eigen kracht conform de wetten der natuur ontwikkelt鈥�.
De rode draad die door de citaten uit Groene Heinrich van Gottfried Keller loopt, is de spanning tussen vooruitgang en stagnatie.
Keller betoogt dat vooruitgang de enige echte beweging is en dat alle mensen en volkeren, op hun eigen manier, streven naar verbetering. Hij bekritiseert degenen die zich verzetten tegen verandering en vooruitgang, en ziet hen als obstakels op de weg naar een betere toekomst.
Deze spanning komt op verschillende manieren tot uiting in de citaten:
鈥� Lijden en schoonheid: Keller stelt dat lijden alleen gerechtvaardigd is als het leidt tot schoonheid. Dit suggereert dat vooruitgang gepaard kan gaan met pijn en opoffering, maar dat het uiteindelijk resulteert in iets positiefs.
鈥� Gemeenschappen en idee毛n: Keller benadrukt het belang van idee毛n voor vooruitgang. Hij gelooft dat meer idee毛n tot meer vooruitgang leiden, en dat een diverse samenleving gunstiger is voor innovatie dan een homogene samenleving.
鈥� Technologie en geweld: Keller ziet technologie als een potenti毛le bron van zowel vooruitgang als geweld. Hij waarschuwt voor de gevaren van wapens, die volgens hem de menselijke agressie versterken.
鈥� Wetenschap en scepsis: Keller is kritisch tegenover wetenschappers die nieuwe ontdekkingen te snel afwijzen. Hij benadrukt het belang van openheid en scepsis in de wetenschap, maar waarschuwt ook voor dogmatisme.
鈥� Geloof: Keller ziet geloof als een manier om met de onzekerheden van het leven om te gaan. Hij gelooft dat geloof mensen kan helpen om moeilijke tijden te doorstaan en zin te geven aan hun leven.
鈥� Kennis en ervaring: Keller benadrukt het belang van zowel kennis als ervaring voor een goed leven. Hij gelooft dat jongeren kunnen leren van de ervaringen van ouderen, maar dat ze ook hun eigen ervaringen moeten opdoen om te groeien.
鈥� Beschouwing en handelen: Keller ziet beschouwing als een waardevolle activiteit, maar benadrukt ook het belang van handelen. Hij gelooft dat mensen niet alleen moeten nadenken over de wereld, maar ook actie moeten ondernemen om deze te verbeteren.
鈥� Spiritualisme: Keller bekritiseert spiritualisme als een vorm van luiheid en escapisme. Hij gelooft dat mensen hard moeten werken om hun doelen te bereiken, en dat ze zich niet moeten verschuilen achter spiritualistische idee毛n om hun verantwoordelijkheden te ontlopen.
鈥� Vooruitgang: Keller is ervan overtuigd dat vooruitgang onvermijdelijk is. Hij gelooft dat "een zogenaamde stap vooruit" die niet standhoudt, geen echte vooruitgang was.
鈥� Reactionair gedrag: Keller ziet reactionair gedrag niet als een op zichzelf staande kracht, maar als een symptoom van de onvolkomenheid van onze vooruitgang. Hij gelooft dat mensen die zich verzetten tegen verandering dat doen omdat ze bang zijn voor het onbekende of omdat ze zich bedreigd voelen door nieuwe idee毛n.
De citaten uit Groene Heinrich geven een complex en genuanceerd beeld van Keller's idee毛n over vooruitgang, stagnatie en de rol van het individu in de samenleving.
鈥渧oor een volksgemeenschap die goed functioneert heb je voldoende aan wie daar toevallig deel van uitmaakt, maar of minder speelt geen rol. Met culturele dingen ligt dat anders; dan heb je vooral behoefte aan idee毛n, goede en zo veel als kan, en dat er meer ontstaan in veertig miljoen hoofden dan in twee miljoen, dat lijdt geen twijfel鈥� p.52
鈥渄e kunstmatige verlenging van de menselijke arm door stalen wapens is beslist de hoofdoorzaak voor 谩ltijd weer die niet te onderdrukken neiging het conflict te zoeken; want als mannen met de hand hun ruzies zouden moeten beslechten, werd hun drift niet meer onzichtbaar in het kille staal en zouden ze zonder twijfel stukken eerder inzien dat zij wilde beesten waren, en ging de een de ander niet meer zo frequent te lijf鈥� p.196
鈥渁ls er in de wetenschap iets werd ontdekt, bestreed hij dat met hand en tand en trachtte het geagiteerd belachelijk te maken, en wanneer het iets belangrijks bleek te zijn en het effect van zo鈥檔 ontdekking links en rechts kon worden waargenomen en gevoeld, dan raakte hij pas goed op dreef en noemde het woest en ongegeneerd 鈥榖edrog鈥欌€� p.397 dus geloofde hij sterk, want het object van het geloof is niet te bewijzen en begrijpen.
鈥渙mdat jij een jongeman bent die graag over de dingen nadenkt, is het goed als jij ook eerder dan de meesten inzicht krijgt in hoe de mensen feitelijk door het leven gaan; want ik gelof dat kennis van heel veel praktijk en individuele levensvormen voor de jeugd veel nuttiger is dan alle moraal en filosofie鈥� p.443 鈥渂eschouwelijkheid past beter bij de man die veel heeft meegemaakt, en werkt in zekere zin als compensatie voor het feit dat hij niet meer in staat is om iets te veranderen鈥� p.443
鈥淪piritualisme is het type luiheid dat gevolg is van gebrek aan kennis en aan evenwicht tussen praktijkervaring en ideeen, is gebrek aan vlijt dat slappe hocus-pocus in de plaats stelt van het harde echte leven, dat van stenen brood wil maken zonder en geen zin heeft om te ploegen, om te zaaien, om het rijpen van het koren af te wachten, dan te maaien, dorsen, malen en te bakken鈥�. P. 590
鈥渁ls een zogenaamde stap vooruit niet standhoudt, was het er gewoon niet een鈥�
鈥渄aarom moet men de oorzaak en het wezen van reactionair gedrag niet zoeken in die houding zelf, alsof die een zelfstandig soort boosaardigheid zou zijn, maar in de onvolkomenheid van onze progressiviteit; want er bestaat maar 茅茅n waarachtige beweging, namelijk die naar voren; alle volkeren en mensen willen, elk op eigen wijze, de vooruitgang, en het gilde zelfbenoemde aartsreactionairen is een club die zelf niet weet waarom en met welk doel zij op de wereld is. Zij zijn alleen maar eelt op de voet van de vooruitgang. Zo min als natuurkundigen naast warmte nog een op zichzelf staand iets als koude kennen, zo min als er naast schoonheid absolute helse lelijkheid bestaat, (鈥�), zo min bestaat er zoiets als reactionair gedrag dat zich volslagen autonoom op eigen kracht conform de wetten der natuur ontwikkelt鈥�.
De rode draad die door de citaten uit Groene Heinrich van Gottfried Keller loopt, is de spanning tussen vooruitgang en stagnatie.
Keller betoogt dat vooruitgang de enige echte beweging is en dat alle mensen en volkeren, op hun eigen manier, streven naar verbetering. Hij bekritiseert degenen die zich verzetten tegen verandering en vooruitgang, en ziet hen als obstakels op de weg naar een betere toekomst.
Deze spanning komt op verschillende manieren tot uiting in de citaten:
鈥� Lijden en schoonheid: Keller stelt dat lijden alleen gerechtvaardigd is als het leidt tot schoonheid. Dit suggereert dat vooruitgang gepaard kan gaan met pijn en opoffering, maar dat het uiteindelijk resulteert in iets positiefs.
鈥� Gemeenschappen en idee毛n: Keller benadrukt het belang van idee毛n voor vooruitgang. Hij gelooft dat meer idee毛n tot meer vooruitgang leiden, en dat een diverse samenleving gunstiger is voor innovatie dan een homogene samenleving.
鈥� Technologie en geweld: Keller ziet technologie als een potenti毛le bron van zowel vooruitgang als geweld. Hij waarschuwt voor de gevaren van wapens, die volgens hem de menselijke agressie versterken.
鈥� Wetenschap en scepsis: Keller is kritisch tegenover wetenschappers die nieuwe ontdekkingen te snel afwijzen. Hij benadrukt het belang van openheid en scepsis in de wetenschap, maar waarschuwt ook voor dogmatisme.
鈥� Geloof: Keller ziet geloof als een manier om met de onzekerheden van het leven om te gaan. Hij gelooft dat geloof mensen kan helpen om moeilijke tijden te doorstaan en zin te geven aan hun leven.
鈥� Kennis en ervaring: Keller benadrukt het belang van zowel kennis als ervaring voor een goed leven. Hij gelooft dat jongeren kunnen leren van de ervaringen van ouderen, maar dat ze ook hun eigen ervaringen moeten opdoen om te groeien.
鈥� Beschouwing en handelen: Keller ziet beschouwing als een waardevolle activiteit, maar benadrukt ook het belang van handelen. Hij gelooft dat mensen niet alleen moeten nadenken over de wereld, maar ook actie moeten ondernemen om deze te verbeteren.
鈥� Spiritualisme: Keller bekritiseert spiritualisme als een vorm van luiheid en escapisme. Hij gelooft dat mensen hard moeten werken om hun doelen te bereiken, en dat ze zich niet moeten verschuilen achter spiritualistische idee毛n om hun verantwoordelijkheden te ontlopen.
鈥� Vooruitgang: Keller is ervan overtuigd dat vooruitgang onvermijdelijk is. Hij gelooft dat "een zogenaamde stap vooruit" die niet standhoudt, geen echte vooruitgang was.
鈥� Reactionair gedrag: Keller ziet reactionair gedrag niet als een op zichzelf staande kracht, maar als een symptoom van de onvolkomenheid van onze vooruitgang. Hij gelooft dat mensen die zich verzetten tegen verandering dat doen omdat ze bang zijn voor het onbekende of omdat ze zich bedreigd voelen door nieuwe idee毛n.
De citaten uit Groene Heinrich geven een complex en genuanceerd beeld van Keller's idee毛n over vooruitgang, stagnatie en de rol van het individu in de samenleving.
January 3, 2009
I paid $40 for this b/c I bought it in an English bookstore in Switzerland. I was therefore pretty motivated to get my $40 worth, but after the 100-page test, I was ready to use it as kindling. It was so dull...just could not get into it. Painful.
Read
July 12, 2012I didn't finish this one. It's not awful by any means, but after almost 450 pages of it I just couldn't make myself care anymore. Too much internalization analysis of character; too much sociology of early 19th century Swiss life. I give up.
April 24, 2015
This is one of the best and the deepest novels I've ever read from the 19th century European literature. Although it is quite slow and difficult to progress time to time, try not to leave it, I suggest. The hidden treasures are not easy to grasp sometimes.
July 30, 2008
One of the top 5 novels of the 19th Century.
March 24, 2011
Heinrich has a thing for dead women.
September 27, 2017
Wie ein Freund von mir mal sagte: Im Gr眉nen Heinrich geht es auch immer irgendwie weiter...
June 13, 2020
Plainly one of the great books ever written. Green Henry is the book for those who have ever felt abandoned or disappointed by realism, naturalism, or any movement that has put language on the backburner for the sake of something that, in a novel, is of significantly lesser importance. Keller's language is rich, detailed, and beautiful. Even the minutest detail is conveyed with poetic skill. I would proffer that anyone who has ever struggled with other works of German literature would find a greater ease of access here, provided you are a patient reader who is willing to work a bit. This book is long, perhaps imposingly so, with regrettably small print, so it is in my experience best read in large chunks despite the fairly short chapters. But if you prefer to go chapter by chapter, no harm done.
What makes this book an impeccable bildungsroman and so wonderfully resonant with me, personally, is its brilliant engagement with personal growth seen through the prism of national identity. The titular character is a bit of miscreant, not terribly sympathetic unless you're me, and distinguishes himself by his almost nonstop ungratefulness to everyone. But his inner life is one of the most uncommonly beautiful things you will ever read. This book in many ways reminds me of another all-time favorite of mine, Mario Vargas Llosa's Conversation in the Cathedral. Similarly epic in scope, it does for voices and more overt political malaise what Keller does here for the richness of thought that begets the former two things. Moreover, what ties these books together, albeit after the fact, is they both adhere to Vargas Llosa's dictum about the "total novel". I won't digress too much, but Keller like Llosa seeks to expand the vision of the novel, not contract it.
Do read it.
What makes this book an impeccable bildungsroman and so wonderfully resonant with me, personally, is its brilliant engagement with personal growth seen through the prism of national identity. The titular character is a bit of miscreant, not terribly sympathetic unless you're me, and distinguishes himself by his almost nonstop ungratefulness to everyone. But his inner life is one of the most uncommonly beautiful things you will ever read. This book in many ways reminds me of another all-time favorite of mine, Mario Vargas Llosa's Conversation in the Cathedral. Similarly epic in scope, it does for voices and more overt political malaise what Keller does here for the richness of thought that begets the former two things. Moreover, what ties these books together, albeit after the fact, is they both adhere to Vargas Llosa's dictum about the "total novel". I won't digress too much, but Keller like Llosa seeks to expand the vision of the novel, not contract it.
Do read it.
December 15, 2019
La novela se centra en la vida de Heinrich Lee, desde sus travesuras infantiles que le valen la expulsi贸n del colegio, pasando por su despertar sexual en el pueblo natal de sus padres y su tri谩ngulo amoroso con la et茅rea e inocente Anna y la sensual y experimentada Judith, hasta su infructuoso intento de triunfar como pintor en M眉nich y su encuentro con el conde y su hija Dorotea.
Le铆 esta novela para un seminario sobre novela de formaci贸n alemana (bildungsroman) y comparte muchas caracter铆sticas con otras novelas del g茅nero como Los a帽os de aprendizaje de Wilhelm Meister: un joven inexperto debe superar ciertas pruebas y experiencias para convertirse en hombre y poder insertarse exitosamente en la sociedad. Sin embargo, en el caso de Heinrich el 茅xito de su empresa es por lo menos dudoso. Gracias a su ego铆smo y su inhabilidad para darse cuenta de que no tiene verdader talento para la vocaci贸n que ha elegido, Heinrich cosechar谩 m谩s p茅rdidas que logros. El caso m谩s evidente quiz谩s sea el de su madre, que se endeuda hasta la miseria absoluta para cumplirle a Heinrich el deseo de pintar en M眉nich, lo cual la lleva a una muerte prematura.
Keller como escritor est谩 situado en pleno realismo decimon贸nico, y su novela comienza a vislumbrar lo que ser谩 una verdad a todas luces en el siglo XX: entre individuo y sociedad existe una ruptura que impide una comuni贸n exitosa entre ambos. Una novela extensa cuya lectura vale la pena.
Le铆 esta novela para un seminario sobre novela de formaci贸n alemana (bildungsroman) y comparte muchas caracter铆sticas con otras novelas del g茅nero como Los a帽os de aprendizaje de Wilhelm Meister: un joven inexperto debe superar ciertas pruebas y experiencias para convertirse en hombre y poder insertarse exitosamente en la sociedad. Sin embargo, en el caso de Heinrich el 茅xito de su empresa es por lo menos dudoso. Gracias a su ego铆smo y su inhabilidad para darse cuenta de que no tiene verdader talento para la vocaci贸n que ha elegido, Heinrich cosechar谩 m谩s p茅rdidas que logros. El caso m谩s evidente quiz谩s sea el de su madre, que se endeuda hasta la miseria absoluta para cumplirle a Heinrich el deseo de pintar en M眉nich, lo cual la lleva a una muerte prematura.
Keller como escritor est谩 situado en pleno realismo decimon贸nico, y su novela comienza a vislumbrar lo que ser谩 una verdad a todas luces en el siglo XX: entre individuo y sociedad existe una ruptura que impide una comuni贸n exitosa entre ambos. Una novela extensa cuya lectura vale la pena.
March 11, 2021
few writers can spin such gorgeous sentences with such lonely dignity and pity for their characters, and for themselves - infuriating and longwinded in places, but worth rereading and sitting quietly, the better to watch it spin next time
November 26, 2021
This was an all absorbing delightful read, taking me back to time of long ago innocence and discovery. Enjoyed re-reading parts and pieces, gaining a better mental picture of a forgotten time and place, totally enjoyable.
April 29, 2020
A book like beeing in a time machine and on the tracks of a painter.
August 30, 2020
Die Geschichte ist an sich gar nicht so schlecht, aber es ist einfach zu lang und zu viel pseudophilosophisches Gefasel dazwischen.
July 19, 2022
5 sterne gibt's f眉r den Einsatz
Displaying 1 - 30 of 40 reviews
Can't find what you're looking for?
Get help and learn more about the design.