Stefan Zweig was one of the world's most famous writers during the 1920s and 1930s, especially in the U.S., South America, and Europe. He produced novels, plays, biographies, and journalist pieces. Among his most famous works are Beware of Pity, Letter from an Unknown Woman, and Mary, Queen of Scotland and the Isles. He and his second wife committed suicide in 1942. Zweig studied in Austria, France, and Germany before settling in Salzburg in 1913. In 1934, driven into exile by the Nazis, he emigrated to England and then, in 1940, to Brazil by way of New York. Finding only growing loneliness and disillusionment in their new surroundings, he and his second wife committed suicide. Zweig's interest in psychology and the teachings of Sigmund Freud led to his most characteristic work, the subtle portrayal of character. Zweig's essays include studies of Honor茅 de Balzac, Charles Dickens, and Fyodor Dostoevsky (Drei Meister, 1920; Three Masters) and of Friedrich H枚lderlin, Heinrich von Kleist, and Friedrich Nietzsche (Der Kampf mit dem D盲mon, 1925; Master Builders). He achieved popularity with Sternstunden der Menschheit (1928; The Tide of Fortune), five historical portraits in miniature. He wrote full-scale, intuitive rather than objective, biographies of the French statesman Joseph Fouch茅 (1929), Mary Stuart (1935), and others. His stories include those in Verwirrung der Gef眉hle (1925; Conflicts). He also wrote a psychological novel, Ungeduld des Herzens (1938; Beware of Pity), and translated works of Charles Baudelaire, Paul Verlaine, and Emile Verhaeren. Most recently, his works provided the inspiration for 2014 film The Grand Budapest Hotel.
"Bir kez kendini bulmu艧 olan ki艧inin bu yery眉z眉nde yitirecek bir 艧eyi yoktur art谋k. Ve bir kez kendi i莽indeki insan谋 anlam谋艧 olan b眉t眉n insanlar谋 anlar"
"O geceden arkada艧lar谋m谋n hi莽birine s枚z etmedim; i莽imin bir zamanlar ne kadar 枚l眉 oldu臒unu asla bilmediler, 艧imdi nas谋l 莽i莽ek a莽t谋臒谋m谋 da asla anlamayacaklar."
Son sayfalara kadar ortalama, hatta ortalama alt谋 bir kitap okudu臒umu d眉艧眉n眉yordum. Karakteri nedense sevemedim, itici buldum. San谋r谋m burjuva bunal谋mlar谋n谋 okumay谋 pek sevmiyorum. Aylak Adam'da da b枚yle d眉艧眉nm眉艧t眉m. Son sayfalara geldi臒imdeyse t谋pk谋 karakter gibi ben de bir ayd谋nlanma, huzur hissettim. Bunun sebebi Zweig'in nak谋艧 i艧ler gibi betimledi臒i adam谋 derinlemesine hissetmem olabilir. Ama as谋l sebebin d眉nyevi i艧lere bo臒uldu臒um 艧u g眉nlerde b枚yle bir ayd谋nlanmaya ihtiya莽 duymam oldu臒unu d眉艧眉n眉yorum. Maddiyatta kaybolduk莽a ya艧am enerjimiz zay谋fl谋yor. Zweig bir iki sayfa ile o enerjiyi hissettirdi, bu kadar da ba艧ar谋l谋 bir yazar i艧te. Merak ediyorum, acaba insanlar谋 bu kadar iyi betimlemek i莽in nas谋l alg谋lara sahip olmak gerekir, bu alg谋lar ki艧iye ac谋 莽ektirir mi? Belki de Stefan Zweig bu y眉zden hayat谋na son vermi艧tir, kim bilir.
Ola臒an眉st眉 Bir Gece, se莽kin bir burjuva olarak rahat bir hayat s眉rd眉r眉rken giderek duyars谋zla艧an bir adam谋n hayata tekrar tutunmas谋n谋n hikayesidir. Kendi deyimi ile donukla艧makta olan, hi莽 bir 艧ey hissetmeyen bu adam s谋radan bir g眉nde hi莽 hesaplamadan bir su莽 i艧ler. Ve bu su莽la birlikte yeniden hissetmeye ba艧lad谋臒谋n谋, ya艧ad谋臒谋n谋 hisseder. Zweig, duygular谋 枚ylesine b眉y眉k bir h眉nerle e臒ip b眉k眉yor ki okurken ger莽ekten mest oluyorum her defas谋nda. K谋sac谋k bir zaman diliminin, hi莽 hesaplanmam谋艧 k眉莽眉c眉k bir olay谋n bir insan谋n hayat谋n谋 nas谋l ve ne derece de臒i艧tirebilece臒ini 莽ok g眉zel bir 艧ekilde anlatm谋艧. ' Birilerini sevindirmenin ve bundan sevin莽 duyman谋n ne kadar kolay oldu臒unu hissediyordum. ' diyor kitab谋n bir yerinde. Sizde okurken hissediyorsunuz bunu. ' Bir kez kendini bulmu艧 olan ki艧inin bu yery眉z眉nde yitirecek bir 艧eyi yoktur art谋k. Ve bir kez kendi i莽indeki insan谋 anlam谋艧 olan b眉t眉n insanlar谋 anlar. '
69 Sayfa konsantre edebiyat. "Zip"lenmi艧. Al bunu klas枚re 莽谋kart bir raf dolusu kitap eder. Tabii ki zip 艧ifresini bilmek gerek. Kitab谋n sonunda Zweig 艧unu der karakterin a臒z谋ndan;
" Bu sat谋rlar ba艧kalar谋n谋n eline ge莽erse de bu olas谋l谋k beni hi莽 korkutmuyor ve 眉zm眉yor. 脟眉nk眉 枚yle bir an谋n b眉y眉s眉n眉 tatmam谋艧 olan biri, tek bir gece i莽inde ya艧anan ve g枚r眉n眉rde birbirleriyle hi莽 ilgisi olmayan b枚ylesine tesad眉fi olaylar谋n neredeyse s枚nm眉艧 bir hayat谋 bir b眉y眉 gibi yeniden ate艧leyebilece臒ini alt谋 ay 枚nce ben ne kadar anlayacak olsayd谋m o kadar anlayabilir zaten. B枚yle birinden utanmam, 莽眉nk眉 beni anlamaz. Fakat b眉t眉nl眉kten haberdar olan biri yarg谋lamaz ve gururdan kurtulmu艧tur. Onun kar艧谋s谋nda da utanmam, 莽眉nk眉 beni anlar..."
Kitaba bir eklemem 艧udur; bir insan ya艧am谋n谋n k眉莽眉k bir olayla ve k眉莽眉k bir zaman diliminde de臒i艧ece臒ine olan inanc谋m sonsuz. Zweig de hem bu kitap da hem de "bir kad谋n谋n ya艧am谋ndan 24 saat" te ikna ediyor okuru buna.
Yaln谋z bu noktada 艧unu belirtmekte fayda var; Zweig patlamalar ve keskin d枚n眉艧ler ya艧anan k谋sa zaman dilimlerini ve o patlamaya haz谋rlayan ko艧ullar谋 m眉kemmel ifade ediyor. Ancak, sonras谋 yok. Olmak zorunda da de臒il elbet. Olmas谋n谋 ben isterdim. 脟眉nk眉 艧ifreyi bilenler; bu patlamalar谋n bir evrilmeye d枚n眉艧mesinden gelen rahatl谋臒谋n ge莽ici olaca臒谋n谋 ve sonras谋nda yine sanc谋l谋 s眉re莽lerin ve d枚ng眉lerin yer alaca臒谋n谋 ve mutlu sonlar谋n 莽ok olas谋 olmad谋臒谋n谋 bilirler.
"O gecenin (7 Haziran 1913) 眉st眉nden d枚rt ay ge莽ti ve eski donuklu臒um bir daha geri d枚nmedi."
" A艧a臒谋daki notlar, 1914 sonbahar谋nda ...艧ehit d眉艧en Friedrich Michael von R'nin yaz谋 masas谋nda.."
Peki Ekim 1913 ve 1914 sonbahar谋 aras谋nda ne oldu? 陌艧te bu bir y谋l谋 da, Zweig'den okumak isterdim. 脟眉nk眉 di臒er t眉rl眉 bu 1 y谋l谋n hikayesini ben ve Roy Walker yaz谋yoruz;
"You should ask someone else. There's no happy ending with me."
ekme臒ini yedi臒im bookstagram foto臒raf谋m. "kapak tamamlama" temas谋n谋 ben bulmad谋m ama allah var, iyi foto臒raf :')
鈥溾€endi bilin莽li duygusuzlu臒umla aras谋nda bir kan karde艧li臒i hissetti臒im i莽in bu hesapl谋 ve k枚t眉c眉l 艧ehveti ba艧kalar谋nda g枚rmekten nefret ederdim.鈥�
ADAMIN SANK陌 PS陌艦陌K G脺C脺 VARMI艦 DA S脰ZL脺 R脰NTGEN 脟EK陌YORMU艦 G陌B陌. Bi duyguyu 4 kelimelik zincirleme isim tamlas谋yla yaz谋yor. Bi鈥� de psikolojik hikaye, hey yavrum hey.
Kitab谋n bendeki tek s谋k谋nt谋s谋, daha 枚nce Zweig okudu臒umda ne yazarsa yazs谋n hissederdim, duygudurumlar谋n i莽inde y眉zerdim. Bunda 枚yle olmad谋 ancak yine de 鈥榓q bunu da m谋 d眉艧眉nd眉n yani鈥� demeden alamad谋m kendimi. Yavrum bu nas谋l tahlil, bu ne 莽谋ld谋rtan denge.
Kitapta, elit s谋n谋fa ait nazik beyefendimiz, b眉y眉k buhran i莽inde, s谋k谋lmaktad谋r. Yapt谋klar谋ndan zevk almamaktad谋r (san谋r谋m t眉m kitab谋 d眉艧眉nsek adamda borderline ki艧ilik bozuklu臒u var, ehe). Su莽 i艧lemekten ziyade bence, toplumun uygun g枚rd眉臒眉 davran谋艧 ve kimli臒in gerektirdiklerinin d谋艧谋na 莽谋kt谋臒谋nda, kafesinden 莽谋km谋艧 sirk aslan谋na d枚ner. B眉y眉k bir dengesizlik i莽inde, sevin莽, korku ve hazz谋 yanard枚ner tatmaya ba艧lar. Daha da ileri giderek, 莽谋kt谋臒谋 kafesi 1 geceli臒ine terk eder; tabaka olarak kendiyle tamamen z谋t olan, k眉莽眉k g枚rd眉臒眉 insanlar谋n aras谋na kar谋艧谋r. Bu kitap da o geceye dair yaz谋lm谋艧 notlar.
Benim su莽 de臒il de kafes mevzusuna takma nedenim 艧u: ne kadar zevki sefa i莽inde olsa da, koleksiyonlar谋n, itibar ve 枚vg眉lerin bini bin para olsa da karakter s谋k谋艧谋p kalm谋艧 oraya, kendi g枚mle臒i dar gelmeye ba艧lam谋艧. Her s谋fat gibi 鈥榚lit鈥� de bir plastik kap de臒il mi sonu莽ta? Arada soyunup akmak laz谋m. Bunun, insan谋n hep daha iyisi olma arzusundan hi莽bir fark谋 yok g枚z眉mde, 莽眉nk眉 hep soyunmak istiyorsun, deri de臒i艧tirmek istiyorsun 莽眉nk眉 insan谋n asla bir ben鈥檌 yok. Ya艧as谋n 眉st egolar谋n azameti.
艦u da var, bu b谋kk谋nl谋k zaman谋nda -m谋艧 gibi davranan karakter, geceyi deneyimlerken de -m谋艧 gibi yapmaktan ka莽谋namaz. Toplumun t眉m katmanlar谋na da lanet o y眉zden (!)
(Biraz da raad bat谋yor biraz da 艧眉k眉rs眉zl眉k asdfad tmm, sustum. Bi de,,, haram parayla hay谋r yap谋lmaz djcld艧c艧d, 枚h枚m.)
O ola臒an眉st眉 geceyi bu ola臒an眉st眉 kitapla anlatt谋臒谋 i莽in, karakterci臒imin ya艧ad谋臒谋 deneyim ile bu metni yazd谋臒谋 zamana kadar olan arada ne oldu bilmiyoruz. Nas谋l devam etti mesela. Yazsayd谋n n鈥檕lurdu yani, faydalan谋rd谋k.
Kitapta en ho艧uma giden yer, karakterin adeta varolu艧undaki bekareti bozarcas谋na y谋rtmak istedi臒i son zar, aras谋na kar谋艧t谋臒谋 insanlardan biriyle 莽iftle艧mek. 脟眉nk眉 alt egonun temel ta艧谋d谋r cinsellik ve bu bir tek burada 莽谋km谋yor kitapta kar艧谋m谋za. K谋saca, alt ve 眉st ego sava艧谋rken, egoya tecav眉z ediyorlar. Resmen minik bi Freud dersi.
鈥溾€莽imin bir zamanlar ne kadar 枚l眉 oldu臒unu asla bilmediler, 艧imdi nas谋l 莽i莽ek a莽t谋臒谋m谋 da asla anlamayacaklar.鈥�
"Bir kez kendini bulmu艧 olan ki艧inin bu yery眉z眉nde yitirecek bir 艧eyi yoktur art谋k. Ve bir kez kendi i莽indeki insan谋 anlam谋艧 olan b眉t眉n insanlar谋 anlar."
"脰yle hissediyordum ki, bende onlara korkun莽 yabanc谋 gelen bir 艧eyler vard谋, bu y眉zden hi莽bir 艧ekilde aralar谋na kar谋艧am谋yor, beni saran bu yo臒un kitleden kopuk bir 艧ekilde suyun 眉zerindeki bir ya臒 damlas谋 gibi tek ba艧谋ma y眉z眉yordum." (s.44)
Yabanc谋la艧man谋n, sentetikle艧menin, burjuvala艧man谋n bir ele艧tirisini yazm谋艧 Zweig bu kitab谋nda. Zenginli臒in ve nezaket kurallar谋n谋n 莽er莽evesinde sokaktaki hayattan kopu艧u da.
Bir cumartesi sabah谋na 莽ay, kedilerim ve bu kitapla ba艧lad谋m! Size g眉zel bir hafta sonu dilerim!
陌nan谋lmaz bir ruh hali tasviri, kendimi fazlas谋yla kapt谋rd谋m okurken. Aradan epey zaman ge莽mesine ra臒men hala da etkisinden kurtulabilmi艧 de臒ilim. D枚nem tasviri, kent tasviri falan evet 莽ok de臒erli ama karakter tasvirinin bu denli ba艧ar谋l谋 olan谋, san谋r谋m sonu intihar olan bir yazar谋n kaleminden 莽谋kabiliyor...
Stefan Zweig tek bir gece ile sars谋lan ve kendi i莽ini a莽谋p g枚rmeye ba艧layan 36 ya艧谋ndaki bir adam谋n kelimelerini sunuyor bize..
鈥淏eni b谋rakan insanlar,gelen ve giden kad谋nlar oldu,her defas谋nda odada oturmu艧 cam谋n d谋艧谋ndaki ya臒muru seyreden biri gibi hissettim kendimi; do臒rudan yak谋n谋mda olan 艧eylerle bile aramda camdan bir duvar vard谋 ve kendi irademle onu y谋kacak g眉c眉 bulam谋yordum.鈥�
Zweig'le Bilinmeyen Bir Kad谋n谋n Mektubu kitab谋yla tan谋艧t谋m. Kitab谋 okudu臒umda nas谋l sevdi臒imi hat谋rlay谋nca yeni y谋la da bir Zweig'le girmeye karar verdim. Kitap umdu臒umdan daha g眉zeldi. Kaleminin g眉c眉 asla sizi hayal k谋r谋kl谋臒谋na u臒ratm谋yor. Bir 莽谋rp谋da okunup bitiyor.
"E sen 9 g眉nde okumu艧sun?" dedi臒inizi duyar gibiyim. Dedim ya, bitirdi臒imi i艧aretlemeyi unutmu艧um.
Neyse, kitapta en sevdi臒im k谋s谋mla sonland谋ray谋m bu yorumu bari.
"O geceden arkada艧lar谋mdan hi莽birine s枚z etmedim; i莽imin bir zamanlar ne kadar 枚l眉 oldu臒unu asla bilmediler, 艧imdi nas谋l 莽i莽ek a莽t谋臒谋m谋 da asla anlamayacaklar. Canl谋l谋kla ya艧ad谋臒谋m bu hayat谋n ortas谋nda 枚l眉mle kar艧谋la艧谋rsam ve bu sat谋rlar ba艧kalar谋n谋n eline ge莽erse de bu olas谋l谋k beni hi莽 korkutmuyor ve 眉zm眉yor. 脟眉nk眉 枚yle bir an谋n b眉y眉s眉n眉 tatmam谋艧 olan biri, tek bir gece i莽inde ya艧anan ve g枚r眉n眉rde birbirleriyle hi莽 ilgisi olmayan b枚ylesine tesad眉fi olaylar谋n neredeyse s枚nm眉艧 bir hayat谋 bir b眉y眉 gibi ate艧leyebilece臒ini alt谋 ay 枚nce ben ne kadar anlayacak olsayd谋m ancak 枚yle anlayabilir zaten. B枚yle birinden utanmam, 莽眉nk眉 beni anlamaz. Fakat b眉t眉nl眉kten haberdar olan biri yarg谋lamaz ve gururdan kurtulmu艧tur. Onun kar艧谋s谋nda da utanmam, 莽眉nk眉 beni anlar. Bir kez kendini bulmu艧 olan ki艧inin bu yery眉z眉nde yitirecek bir 艧eyi yoktur art谋k. Ve bir kez kendi i莽indeki insan谋 anlam谋艧 olan b眉t眉n insanlar谋 anlar."
Stefan Zweig hastas谋 san谋yordum kendimi ama bu kitapla bar谋艧amad谋m sebebi de Allah affetsin ana karakteri Ajda Pekkan'a benzetmemden kaynakl谋 kitaba tutunamama. Ya 艧imdi ana karakterimiz zengin falan hayat谋 sorgulam谋yor bile 枚yle ya艧ay谋p gidiyor ama 莽ok s谋k谋lm谋艧,herhangi bir duygu hissedemiyor yani bundan yak谋n谋yor. Sonra kendini birden d眉艧眉k s谋n谋f diye adland谋r谋lan insanlar谋n i莽inde buluyor tamamen olaylar zinciri kaynakl谋. 陌nsanlara tam olarak 艧枚yle bak谋yor i艧te tam bu noktada Ajda Pekkan dile geliyor beynimde. Metrob眉s眉 莽ok merak ediyor ve bunu bir 莽e艧it macera gibi g枚r眉yor ya. Ana karakterimiz i艧te o fakir insanlar谋 g枚r眉nce 枚nce bir 艧ey hissetmiyor sonra a艧a臒谋lamal谋 bir 艧eyler hissediyor sonra diyor ki ya bunlar hayat tecr眉besini ilk elden ya艧谋yor sayg谋 duyay谋m ve sayg谋 duyuyor elindeki paras谋yla onlara yard谋m falan ediyor kendince hayat gayesini buluyor o insanlar谋n i莽inde. Bir nevi maceraya at谋yor kendini. Halbuki o insanlar bununla ya艧amak zorunda bu onlar谋n hayat谋 ama o bun谋 bir 莽e艧it macera gibi g枚r眉yor neden Ajda Pekkan'a benzetti臒imi anlam谋艧s谋n谋zd谋r :))
Ama tabiki kitap g眉zeldi yani ama di臒er kitaplar谋nda oldu臒u gibi etkilenmedim 眉st眉ne d眉艧眉nmedim 莽ok akl谋mda kal谋r m谋 oras谋 me莽hul tabi okunmas谋 gerekir mi deseniz bence gerekir bunlar tamamiyle benim Ajda Pekkan olay谋na girip hikayeye tutunamamamdan kaynakl谋 bence.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Okumaya ba艧lad谋ktan hemen sonra kitap beni i莽ine hapsetti, 陌lk on sayfa da kitab谋 sevdi臒ime karar vermi艧tim, kitab谋n ba艧谋ndan kalmak zorunda kalmasam tek oturu艧ta okurdum muhtemelen 莽眉nk眉 sayfalar 枚yle g眉zel kay谋p gidiyor ki ne oldu臒unu anlam谋yorsunuz bile. Okurken ba艧karakterle 枚zde艧le艧tim, ad谋n谋 bile hat谋rlam谋yorum ama kitaptaki her ya艧anan zihnimde canl谋, sanki ben ya艧am谋艧谋m gibi. Okurken kendimden 莽ok 艧ey buldum kitapta ve kendi i莽sel yolculu臒uma da 莽谋kt谋m, tek 眉z眉nt眉m yolculu臒umun yetmi艧 sayfa kadar k谋sa olmas谋 oldu. Zweig kitaplar谋n谋 okur ve sizde umar谋m benim gibi seversiniz, k谋sa ve 艧ahane bir kitap okumak istiyorsan谋z durmay谋n Ola臒an眉st眉 Bir Gece'yi okuyun derim.
Olay 枚rg眉s眉n眉n hi莽bir 枚nemi yok. Ben bu dile hayran谋m. Duygular谋n bu denli etkileyici benzetmelerle tarifine hayran谋m. Ya艧ad谋臒谋m谋z 莽a臒da "ola臒an眉st眉" olarak tan谋mlayabilece臒imiz 艧eylerin yan谋nda anlat谋c谋n谋n ba艧谋ndan ge莽en olaylar谋n esamesi okunmaz; bu kitapta "ola臒an眉st眉" olan "o gece" de臒il Zweig'谋n aktar谋m g眉c眉.
Ve tabi muazzam 莽evirisi: 陌lknur 陌gan'谋n T眉rk莽e'ye hakimiyeti, s枚zc眉k se莽imleri 枚n眉nde e臒ilinecek cinsten. Elleri, zihni dert bulmas谋n.
Zweig'in di臒er kitaplar谋ndan daha farkl谋 bir kitap oldu臒unu hissettirdi eser bana. Tam olarak bu fark谋n ad谋n谋 koyamad谋m ama san谋r谋m mekan betimlemelerinin daha fazla olmas谋 ve eserin kendisine ait olmamas谋 ba艧l谋ca etmenlerdi.
Eser asl谋nda 艧ehit d眉艧en bir askerin masas谋nda m眉h眉rlenmi艧 bir paketin i莽inde bulunan notlar谋n bir derlemesi olarak kar艧谋m谋za 莽谋k谋yor. Yine de psikoloji anlam谋nda bence okunmas谋 gereken eserlerden birisi diyerek spoiler vermeden eseri tavsiye edebilirim :)
K谋sa bir al谋nt谋; Bir kez kendini bulmu艧 olan ki艧inin bu yery眉z眉nde yitirecek bir 艧eyi yoktur art谋k. Ve bir kez kendi i莽indeki insan谋 anlam谋艧 olan b眉t眉n insanlar谋 anlar.
"Bir kez kendini bulmu艧 olan ki艧inin bu yery眉z眉nde yitirecek bir 艧eyi yoktur art谋k.Ve bir kez kendi i莽indeki insan谋 anlam谋艧 olan,b眉t眉n insanlar谋 anlar." * Sevin莽 duyabiliyor muyum? O halde ya艧谋yorum.
Stefan Zweig'谋n romanlar谋n谋 birbiri ard谋na de臒il,araya ba艧ka romanlar serpi艧tirerek okumal谋y谋z ki,bir sonraki roman谋n tad谋n谋 daha 莽ok alabilelim;pasta 眉st眉ne pasta yemenin pastan谋n tad谋n谋 ka莽谋rabildi臒i gibi.
"Herkes 眉莽 ciltlik bir roman yazabilir. Tek gereken, hayat ve edebiyat konusunda tam bir cehalettir." Stefan Zweig'谋 okurken akl谋mda 莽谋nlay谋p durdu Oscar Wilde'谋n (ger莽ekten ona m谋 ait yoksa de臒il mi bilemesem de) bu s枚z眉.
Bu kadar k谋sa ve 枚z yazabilmek i莽in hayat谋 ve insanlar谋 莽枚zm眉艧 olmak gerekir. Ve hayat谋 ve insanlar谋 莽枚zen biri i莽in edebiyat bilmecesinin zorlu臒u s枚z konusu bile olamaz. T眉m s谋rlara vak谋f olmu艧, her labirentin 莽谋k谋艧谋n谋 daha girmeden bilen biri gibi Zweig.