Paperback. 12,50 / 19,50 cm. In Turkish. 304 p. "Osman Cemal'in听脟ingeneler'i muhakkak bir saheserdir. (鈥�) Okuduk莽a sasiriyorum. Sayfalari 莽evirdik莽e i莽im h眉z眉n, sevin莽le dolu, karmakarisik bir 芒leme giriyor." - Sait Faik Abasiyanik G枚rmezden gelinenlerin, unutulanlarin yazari Osman Cemal Kaygili, k眉lt romani听脟ingeneler'de g眉ndelik hayatin 枚nemli fig眉rlerinden 脟ingenelerin k眉lt眉r眉ne degdiriyor kalemini. Yazar, birlikte yasadigimiz ama haklarinda neredeyse hi莽bir sey bilmedigimiz Istanbul 脟ingenelerinin g眉nl眉k yasami, k眉lt眉r眉, m眉zigi, eglencelerini; m眉zige tutkun, arastirmaci bir gencin hik芒yesiyle birlikte, ilgin莽 bir kurguyla听 anlatiyor ve okuyucularini bir zamanlarin Istanbul'unda keyifli bir yolculuga 莽ikariyor.听Ben bu isi salt musiki meraki y眉z眉nden takip ediyorum; onun i莽in ne yapip yapip bizdeki su bohem hayatini, 脟igan hayatini bes-on g眉ne kadar yakindan inceleyecegim, bakalim bahtimiza neler 莽ikacak! Zaten meshur s枚zd眉 脟ingene'nin zurnasinda pesrev olmaz, ne 莽ikarsa bahtina!
Askeri K芒tip Okulu'nu bitirdi. 艦evket Pa艧a'ya yap谋lan suikastla ilgili olarak Sinop'a s眉r眉lmeden 枚nce 莽e艧itli yerlerde memurluk yapt谋. 1918'de malulen emekliye ayr谋ld谋ktan sonra s眉t莽眉l眉k, vapur bilet莽ili臒i ve pazarlarda manifaturac谋l谋k gibi i艧lerle ge莽imini sa臒lad谋. 1925-1945 y谋llar谋 aras谋nda 陌stanbul 陌mam Hatip Okulu, 脟emberlita艧 Ortaokulu ve Fener Rum K谋z Lisesi'nde T眉rk莽e 枚臒retmenli臒i yapt谋. Cumhuriyet, Son Saat, Vakit, Haber gibi gazetelerde ve halkbilime duydu臒u ilgiyi eserlerine yans谋tt谋.
yine okumakta ge莽 kald谋臒谋m bir T眉rk klasi臒i. osman cemal kayg谋l谋 ad谋n谋 hep duydu臒um ama 枚zellikle 鈥溍ngeneler鈥� roman谋n谋 okumay谋 erteledigim biriydi. ad谋n谋 duymak derken tabii ki 眉niversitede de臒il. sait faik鈥檌n 枚ns枚z眉yle ba艧l谋yor. roman de臒il diyenler olmu艧, sait faik 莽ok k谋zm谋艧, mis gibi de roman diyor. ben de evet g枚zlemlenmi艧 olaylara ki艧ilere biraz gazeteci mant谋臒谋yla yakla艧sa da yine de roman谋 kotarm谋艧 diyorum. top莽ular鈥檇aki toskal谋n ba臒lar谋 denen yerde bir gece tepeba艧谋 bah莽esinden duyulan carmen operas谋yla ba艧l谋yor roman. bu ba臒larda 莽ad谋r kurmu艧 莽ingenelerden bir kad谋n谋n 莽ad谋rdan 莽谋k谋p carmen鈥檌 dinlemesi ile bizim iki kafadar 莽ingene hayat谋na dal谋yor. roman谋n anlat谋c谋s谋 hayri akl谋 ba艧谋nda biri, kendisini 莽abuk kurtar谋yor ama arkada艧谋 irfan 莽ingenelerle ya艧amaya ba艧lay谋p sersefil oluyor. roman 莽o臒unlukla irfan鈥櫮眓 tuttu臒u g眉nl眉klerden olu艧uyor. 艧imdi burada sosyolojik g枚zlemler, tespitler yapmak m眉mk眉n ama beni en 莽ok romanda eski istanbul鈥檜 okumak ve 莽ingenelerin k眉lt眉rleri etkiledi. Bug眉n yerinden yurdundan edilen sulukuleli 莽ingenelerle mevsimlik g枚莽er i艧莽i 莽ingeneler aras谋ndaki s谋n谋f fark谋, kavgalar谋, giyimleri ku艧amlar谋 o kadar iyi verilmi艧 ki . yine 莽ingenelerin jargonu, terimleri, dilleri, 艧ark谋lar谋 m眉thi艧 bir zenginlikle yans谋t谋lm谋艧. bug眉n videolardan bildi臒imiz d眉臒眉nler aynen o g眉n de varm谋艧. 枚zellikle m眉zisyen 莽ingenelerin feci paralar kazanmas谋 ve haydan gelenin huya gitmesi, yokluk i莽inde 枚lmeleri o g眉n de varm谋艧.
莽ingenelerin ni莽in b枚yle ya艧ad谋臒谋na, aralar谋ndaki ili艧kilere, 莽ingene olmayanlar谋 nas谋l g枚rd眉klerine, dillerine, tarihlerine ait m眉thi艧 bir roman . Hatta bizim son 20 y谋ld谋r tart谋艧t谋臒谋m谋z roman denmeli meselesi bile var. gavur etem roman谋n en canl谋 karakteri. namaz duas谋na kahkaha att谋m. 艧u g眉nlerde severek okudu臒um bir roman oldu 莽ingeneler. bu hayatlar谋 merak ediyorsan谋z okuyun derim. i艧 bankas谋 bask谋s谋 ve dipnotlar 莽ok iyi.
Ya臒 gibi akan 莽ok lezzetli bir dille yaz谋lm谋艧, 莽ok komik bir roman. Roman da de臒il de, sanki etnografik 莽al谋艧ma m眉barek! Okudu臒um birka莽 g眉n boyunca bamba艧ka bir alemde ya艧att谋 beni. Hep piizlenmek istedi臒im ve feci karn谋m谋n ac谋kt谋臒谋 艧ark谋l谋 t眉rk眉l眉 bir alem.. :)
#20 Roman diyorum ama 脟ingeneler, bence, b眉y眉k bir r枚portaj, m眉kemmel bir r枚portaj... 脟ingeneler'in m眉kemmel r枚portaj par莽alar谋yla dolu oldu臒unu, bu par莽alar谋 bir莽ok romandan alamad谋臒谋m bir hazla okudu臒umu da belirtiyorum.
Kurgunun zay谋fl谋臒谋 ve bilgilerin do臒rudan sunumu yer yer 鈥渂en kurgud谋艧谋, belgesel bir metin mi okuyorum acaba鈥� hissini uyand谋rsa da 莽ok ak谋c谋 ve 莽ok 枚zg眉n bir eserdi. Bunca y谋l bu kadar g枚lgede kalm谋艧 olmas谋na bir miktar 艧a艧谋rd谋m. Ama haketti臒ini d眉艧眉nd眉臒眉m ilgiyi yava艧 yava艧 topluyor san谋r谋m. En az谋ndan 眉lkenin edebiyat tarihine merakl谋 olanlara tavsiye olunur.
Nedense bu kitab谋 okurken 鈥樐皊tanbul鈥檜n orta yeri sinema鈥� laf谋 geldi akl谋ma. 脟眉nk眉 枚yk眉m眉z, 陌stanbul鈥檜n her biri birbirinden ayr谋 ve kendine has g眉zelliklerle dolu renklerinden birinin mekanlar谋nda ge莽iyordu. Hali vakti yerinde, boyu posu endam谋 da ona keza, annesinin tek o臒lu ve bana g枚re hafif u莽uk ka莽谋k 陌rfan Bey鈥檌n, arkada艧谋yla gezerken bir tesad眉f eseri 莽ingene m眉zi臒ini ke艧fetmesi ile ba艧lad谋 macera. M眉zi臒i mi, s枚yleyeni mi? Oras谋 da birbirine girdi ya 枚yk眉 ilerledik莽e. Gizlice dinledi臒i ninni nedeniyle pe艧ine d眉艧t眉臒眉 dul Nazl谋鈥檔谋n izinden giderken, 陌stanbul鈥檜n 莽e艧itli yerlerindeki 莽ingenelerle tan谋艧t谋r谋yor, 脟ingene toplumu hakk谋nda (adetleri, dilleri, ya艧am 艧ekilleri, inan莽lar谋 ve benzeri) pek 莽ok 艧eyi 枚臒retiyordu kendisiyle birlikte okura da. Bu aray谋艧a 枚yle bir tutunuyordu ki, arkada艧lar谋n谋 bile g枚z眉 g枚rm眉yordu 陌rfan Bey鈥檌n. Arka planda 莽ingenelerle ilgili yeni 艧eyler 枚臒renirken, 陌rfan鈥櫮眓 merakla ba艧layan, zamanla da arkada艧lar谋n谋 bile g枚zden 莽谋karacak kadar tutkuya d枚n眉艧en aray谋艧谋n谋n sonunda nas谋l bir dramaya evrildi臒ini okuduk as谋l 枚yk眉de. Hem 枚yk眉n眉n i莽indeki 莽ingene k眉lt眉r眉 ile ilgili bilgiler, hem de 陌rfan鈥櫮眓 maceras谋 g眉zeldi bence. Gavur Etem, Nazl谋, G眉lizar, Emine k眉lt眉rlerini olduk莽a g眉zel temsil eden karakterlerdi ve bu nedenle onlar谋 okumak da ho艧uma gitti. D枚k眉manter bir romand谋 k谋sacas谋. Hatta kitab谋n sonunda kitapta bahsedilen ki艧i ve yerlerle ilgili daha 枚nce yay谋nlanm谋艧 foto臒raflar bile vard谋. Bir de 枚yk眉n眉n i莽inde 莽ingene karakterler taraf谋ndan yaz谋lan mektuplar vard谋 ki, her ne kadar niyetler farkl谋 olsa da kullan谋lan dil, ifade 艧ekilleri de ho艧uma gitti 艧ahsen.
S枚z眉n 枚z眉, okuru farkl谋 ve renkli bir d眉nyaya sokan bu kitab谋 T眉rk Edebiyat谋 ve 脟ingene k眉lt眉r眉 okumak isteyenlerin sevece臒ini d眉艧眉n眉yor, keyifli okumalar diliyorum hepinize. Kitaplarla kal谋n.
Ra臒duk kele kana, be艧e kana Oropa dana dana Tospa dana dana!
Bir ninninin pe艧inde deli divane dolanan bir gen莽 ve onun hayat谋nla giren Romaneslerin hikayesi 脟ingeneler m眉thi艧 bir roman. Gavur Ethem, tir艧e g枚zl眉 G眉lizar, eserekli mangaptut Nazl谋, 脟ak谋r Emine,听 harmanci todiler ve Sulukuleliler hepsi bir bir canlan谋p, kitaptan 莽谋k谋p evin orta yerine geldiler. Oyunlar谋n谋 oynad谋lar ve gittiler. 脰yle ger莽ekti her 艧ey.
Etnografik roman diye bir 艧ey yoksa bile 脟ingeneler kesinlikle bir alan 莽al谋艧mas谋. Romanlara dair 艧ahane bir kitap. Sait Faik, 脟ingeneler'i 莽ok sevmi艧 ve hakk谋nda yazd谋臒谋 yaz谋da mis gibi roman tan谋mlamas谋 yapm谋艧 ve "hakiki bir 枚rf ve adet roman谋" demi艧. Ne hakl谋!
艦ehirle艧mi艧 ve musiki yetenekleriyle herkesi kendilerine hayran b谋rakan Sulukuleliler ve kar艧谋s谋nda k谋rlarda, bay谋rlarda, su ba艧lar谋nda, harman yerlerinde ya艧ayan sepet莽i, kalayc谋, ay谋 oynat谋c谋 g枚莽ebe harmanc谋lar谋n b眉t眉n ya艧am谋 bu kitapta. B眉t眉n Romanlar谋 bir 莽uvala doldurmu艧 olan hepimiz i莽in ters k枚艧e 艧ahane bilgiler var kitapta.
Bir al谋nt谋yla bitireyim:
-K谋z, onlar size ne yapt谋 ki bu kadar k谋z谋yorsun? Siz hep bir soydan gelme, hep bir baban谋n evlad谋 de臒il misiniz?
-Affedersin sen onu, Reha Bey, biz cetbecet 陌stanbulluyuz. Onlar birer yabani g枚莽ebe...
k谋y谋da k枚艧ede kalm谋艧 kalmas谋na ama edebiyat谋m谋z谋n en m眉kemmel romanlar谋ndan biri 莽ingeneler. sait faik kendisine "be臒endi臒iniz romanc谋?" diye soruldu臒unda bo艧una "osman cemal'den ba艧kas谋n谋 tan谋m谋yorum." dememi艧. ola臒an眉st眉 bir g枚zlem yetene臒ine sahip osman cemal. bir ya艧ant谋y谋 b枚ylesine ger莽ek莽i bir 艧ekilde anlat谋艧谋 roman谋 biricik k谋l谋yor. 莽ingene k眉lt眉r眉 ve 莽ingene dili bir bak谋ma roman谋n omurgas谋 haline geliyor. arka plandaki olaylar silsilesi de baya臒谋l谋ktan uzak, uzun ve kesintisiz bir macera sunuyor okuyucuya. anlat谋c谋lar谋n mektuplar谋yla, g眉nl眉kleriyle ve g眉nl眉k diyaloglar谋yla ba臒lanan roman, sonuyla da buruk bir haz veriyor. mutlaka okunmal谋!
脰zellikle bir 艧ekilde onlarla ayn谋 ortam谋 payla艧m谋艧l谋臒谋n谋z varsa muhakkak ilginizi 莽ekmi艧lerdir. I艧te o zaman bu kitab谋 okurken an谋lar谋n谋z谋 canlanm谋艧 bulursunuz. Ak谋c谋 dili, s眉r眉kleyici konusu okuman谋z谋 kolayla艧t谋r谋yor.
Her ne kadar Sait Faik鈥檌n iddia etti臒i gibi 鈥測ak谋n bir istikbalde Osman Cemal鈥檌n bu kitab谋n谋n y眉z眉nc眉 tab谋鈥� yap谋lmam谋艧 olsa da farkl谋 bir tarz eser ortaya koyuyor Osman Cemal Kayg谋l谋. Hep d谋艧lanan, 枚tekile艧tirilen 莽ingenelerin hayatlar谋na konuk oluyoruz.
陌stanbul 脟ingenelerinin g眉nl眉k ya艧am谋, k眉lt眉r眉, m眉zi臒i, e臒lencelerini; m眉zi臒e tutkun, ara艧t谋rmac谋 bir gencin hik芒yesiyle birlikte, ilgin莽 bir kurguyla anlat谋yor ve okuyucular谋n谋 bir zamanlar谋n 陌stanbul鈥檜nda keyifli bir yolculu臒a 莽谋kar谋yor.
Osman Cemal Kayg谋l谋鈥檔谋n roman谋 (1939) 鈥� Musiki merakl谋s谋 陌rfan bir temmuz gecesi Top莽ular semtinde (陌stanbul鈥檇a Ey眉p il莽esinde) harmanc谋 脟ingenelerin 莽ad谋rlar谋 yan谋nda dola艧谋rken, Nazl谋 ad谋nda, bir 脟ingene kadmm s枚yledi臒i ninniyi duyar, kad谋na 芒艧谋k olur, her g眉n oraya gitmeye ba艧lar. Bir ara Nazl谋鈥檡谋 evine getirse de, k谋rlar谋 ve ba艧谋bo艧 hayat谋 seven kad谋n, k谋sa bir s眉re sonra yine kendi 莽evresine d枚ner. 陌rfan bir s眉颅re de Sulukule (Topkap谋鈥檡谋 Edimekap谋鈥檡a ba臒layan surd谋艧谋 caddeye paralel ve sur i莽inde kalan caddenin ad谋) ve Ayvansaray鈥檇aki 莽alg谋c谋, 艧ark谋c谋 ve oyuncu 脟ingene鈥檒er aras谋nda vakit ge莽irir. Sulukule鈥檒i 脟ak谋r Emine, 陌rfan鈥檃 tutulur, 陌rfan bu sefer de onu evine getirir. Fakat Emine鈥檔in ba艧ka bir 芒艧谋k谋 ile etti臒i kavgada adam谋 枚ld眉r眉nce, on iki bu莽uk y谋l hapis yatar; bu ara颅da annesi 枚l眉r, evi bark谋 sat谋l谋r, yery眉z眉nde hi莽bir dayana臒谋 kalmaz, hapisten 莽谋k谋nca Sulukule arkas谋ndaki kale kovuklannda oturmaya ba艧lar, aras谋ra 脟ingene鈥檒erle birlikte ufak tefek e臒lentilere gidip keman 莽alar, be艧 on para al谋r. Hayat谋n谋 bir h芒t谋ra defterine yazm谋艧t谋r; "Sultanahmet鈥檛e hapishane yan谋ndaki kahvede" tesad眉f kemanm谋 dinleyen eski bir dostuna bu defteri b谋rak谋r, gene kay谋plara kar谋艧谋r. Dostu, onun bir gece polisler taraf谋ndan sokakta 枚l眉 bulundu臒unu neden sonra 枚臒renir. 鈥azar谋n en 眉nl眉 eseri olan 脟ingeneler 1942 Cumhuriyet Halk Partisi Roman Yan艧mas谋鈥檔da derece alm谋艧t谋.