Thomas Mann was a German novelist, short story writer, social critic, philanthropist, essayist, and Nobel Prize laureate in 1929, known for his series of highly symbolic and ironic epic novels and novellas, noted for their insight into the psychology of the artist and the intellectual. His analysis and critique of the European and German soul used modernized German and Biblical stories, as well as the ideas of Goethe, Nietzsche, and Schopenhauer. His older brother was the radical writer Heinrich Mann, and three of his six children, Erika Mann, Klaus Mann and Golo Mann, also became important German writers. When Hitler came to power in 1933, Mann fled to Switzerland. When World War II broke out in 1939, he emigrated to the United States, from where he returned to Switzerland in 1952. Thomas Mann is one of the best-known exponents of the so-called Exilliteratur.
Nihayet bitti; yo臒un 莽abalar, bunaltan saatler, uyuya kal谋nan sayfalar, tekrar tekrar ba艧a d枚nmeler e艧li臒inde. Thomas Mann 鈥� b眉y眉l眉 da臒谋 kavramak (ya da sevmek) i莽in 2 kere okumal谋s谋n谋z 鈥� dese de, buna giri艧ebilecek 莽ok az okur oldu臒unu d眉艧眉n眉yorum. Ben de iki kez okuma g眉c眉n眉 kendimde bulur muyum bilmiyorum, kavrad谋臒谋m kadar谋yla yetinece臒im art谋k. B眉y眉l眉 Da臒, genel ge莽er bir okuma ile yetinilecek bir kitap de臒ildi ve elimden geldi臒ince yak谋n okuma yapmaya 莽al谋艧t谋m, ne kadar yakla艧abildim g枚rece臒iz.
Okuma s眉recimde bu kadar yoran, bunaltan bir kitaba g眉zeldi ( do臒ru kelime bu olmayabilir) demenin garip durdu臒unun fark谋nday谋m, o y眉zden kimselere 枚nerecek de臒ilim ( daha 枚nce 枚nerdiklerimden 枚z眉r dilerim) okumak isteyenin zaten 枚neriye ihtiyac谋 yok. Eh ba艧layal谋m 枚yleyse;
Bildungsroman
Hegelci bir kavram olan 鈥渂ildung鈥漚 k谋saca ki艧inin kendini ger莽ekle艧tirme, olu艧turma s眉recinde ge莽ti臒i yolculuk, kendini bilme, tan谋ma hali denebilir. Bildungsroman ise alman edebiyat谋nda Goethe ile ortaya 莽谋km谋艧 bir edebiyat t眉r眉 ve Mann ve Hesse , b眉y眉l眉 da臒 ile Siddartha( hocam bu e臒itimi Boncuk Oyunu鈥檔a kadar g枚t眉r眉yor) t眉r眉n zirvesi kabul ediliyor, bence kitab谋n bug眉n i莽in 20. Y眉zy谋l谋n 45 枚ncesi 鈥渒utsal metinleri鈥� i莽inde okunurluk anlam谋nda daha az tercih ediliyor olu艧unda bu romanc谋l谋k anlay谋艧谋n谋n 枚nemli bir etkisi var, bu tarz bug眉n眉n okuru i莽in arkaik kal谋yor. Genellikle gen莽 kahraman谋n hayat谋 ve 莽a臒谋n谋 anlama ve olu艧umunda temel y枚ntem z谋tl谋臒谋 ile i莽 i莽e bir e臒itim s眉recinden ge莽mesi ve bu kitap 枚zelinde ge莽i艧e e艧lik eden d枚nem 20. Y眉zy谋l谋n ba艧谋, yani az sonra on milyonlar谋n 枚lece臒i sava艧lar ve devrimler 莽a臒谋 olunca y眉zlerce sayfaya yay谋lan bu tart谋艧malar okuma s眉recini sanc谋l谋 k谋l谋yor. Castrop鈥檜n hermetik e臒itimi ile beraber okur da bir e臒itim s眉recinden ge莽iyor adeta hem de s谋n谋rlar谋 olabildi臒ince geni艧 bir e臒itim. Bu s眉recin sonunda kendini in艧a etmi艧 karakter ayn谋 zamanda 莽a臒谋n ger莽ekli臒ini kavrama, m眉dahale etme ile olu艧umunu tamaml谋yor ve biz kahraman谋m谋z谋n sonu d眉nya sava艧谋nda Alman neferli臒i ile bitecek yolculu臒una 鈥� yatay pozisyonda鈥� e艧lik ederken kendini ger莽ekle艧tirmi艧 kahraman谋m谋z谋n sava艧a kat谋lma karar谋na Thomas Mann鈥櫮� bildi臒imiz i莽in( buna gelece臒iz) hak etti臒i kadar 艧a艧谋rm谋yoruz.
Kitab谋n Ad谋
2 d眉nya sava艧谋 aras谋nda Almanca yaz谋lan 眉莽 枚nemli roman var, Canetti鈥檔in K枚rle艧me, Broch鈥檜n B眉y眉lenme ve Mann鈥櫮眓 B眉y眉l眉 Da臒鈥櫮�. Anlat谋 ve konu itibariyle 眉莽 benzemez bu kitab谋n ortak noktas谋 isimlerinden de belli olan ger莽eklikten kopma halleri. Bu kopu艧 眉莽眉nde de farkl谋 durum ve karakterler 眉zerinden i艧lense de eserleri ortakla艧t谋ran ve ard谋ndan Almanya鈥檡谋 fa艧izme, hi莽bir 艧eyin (yani ekonomik alt yap谋n谋n, kapitalist 眉retim ili艧kilerinin) de臒i艧memesi ad谋na sergilenen hakikat yan谋lg谋s谋na teslim eden halin 枚n izlerini g枚rmek m眉mk眉n. Zaten B眉y眉l眉 Da臒 i莽in spoiler veriyorum, di臒er kitaplar谋 o nedenle anlatmayaca臒谋m ancak 艧unu s枚yleyebilirim, di臒er iki kitap bu ger莽eklikten kopma halini sonuna kadar s眉rd眉rse de burada b眉y眉l眉 da臒谋n halesinden 鈥済枚k g眉r眉lt眉s眉鈥� e艧li臒inde kurtulan olu艧umunu tamamlam谋艧 kahraman谋m谋z asl谋nda daha b眉y眉k bir aldatmac谋n谋n ( alman ulusu ad谋na silah alt谋na girme, ah 艧u e艧itsiz geli艧im yasas谋n谋n g枚z眉 k枚r olsun) i莽ine kap谋l谋yor ve kitap boyunca eyledi臒i tek an b眉y眉lenmenin, k枚rle艧menin, kama艧man谋n etkisiyle heba oluyor. Bu kitaplardan bahis a莽m谋艧ken, bu b眉y眉lenmenin 枚n sonu莽lar谋 i莽in Bok Yoluna Gitmek鈥檌 tavsiye ederim.
Kitab谋n Mekan谋 ve Tarihi
B眉y眉l眉 Da臒 Mann鈥櫮眓 da e艧inin rahats谋zl谋臒谋 y眉z眉nden bir s眉re kalmak zorunda oldu臒u bir sanatoryumda 1907- 1914 y谋llar谋 aras谋nda ge莽iyor. Yazar esere sava艧 枚ncesi ba艧lam谋艧 olsa da araya giren sava艧 ile kesintiye u臒ruyor ve 1924 y谋l谋nda yay谋mlan谋yor, bunlar谋 okumaya ba艧lamadan 枚nce biliyoruz zaten. Bu mekan se莽imi yazara ; hastal谋k alegorisiyle Avrupa鈥檔谋n halet-i ruhiyesini anlatma olana臒谋, olaydan 枚te( kahraman diyoruz ama bir eylemi yok, Faust misali seyirci konumunda kal谋yor uzun s眉re) e臒itim ve olu艧umun 枚ne 莽谋kaca臒谋 yani tart谋艧malar ile ilerleyecek bir kurgu i莽in dingin bir mekan( zaman谋 ile istedi臒i gibi oynayabilece臒i) Castrop鈥檜n bir yerde 鈥� a艧a臒谋s谋 buradan 莽ok a莽谋k g枚r眉l眉yordu鈥� dedi臒i bir perspektif sa臒lamas谋 ve zorunlu da olsa bir arada ya艧amas谋 m眉mk眉n olmayanlar谋 bir arada tutma ( imparatorluklar 莽枚k眉yor azizim) ile i艧levselle艧iyor ve mekan bu yan谋yla kitab谋n da bir karakteri oluyor. Tarih dedik, evet sava艧 枚ncesindeyiz ve yazar sonlara do臒ru sava艧谋n yakla艧mas谋n谋 dingin ve dura臒an yukar谋da geli艧en gerilimler ile hissettirse (bir arada ya艧aman谋n sonu) de d枚neme damgas谋n谋 vurmu艧 ideolojik, felsefi, sanatsal, teolojik, bilimsel, psikolojik t眉m tart谋艧malar da bir bir 枚n眉m眉ze seriliyor. Susan Sontag鈥櫮眓 tespiti bu anlamda olduk莽a yerinde; 鈥� Avrupa medeniyetinin kalbindeki b眉t眉n idealler 莽at谋艧mas谋n谋鈥� bu eserde takip etmek m眉mk眉n.
痴补谤谋艧
Kitap, Hans Castrop鈥檜n bir s眉redir Davos鈥檇a bir sanatoryumda kalan kuzeni Ziemsen鈥檌n yan谋na yapt谋臒谋 tren yolculu臒u ile ba艧l谋yor. Kuzeninin yan谋nda 3 hafta kal谋p ard谋ndan i艧 hayat谋na at谋lmaya planlamaktad谋r, m眉hendistir ve B眉y眉k Buharl谋 Gemiler kitab谋n谋n 莽antas谋nda olmas谋n谋n bir sak谋ncas谋 yoktur. 脟ocuk-adam kahraman谋m谋z谋n 7 y谋l s眉recek sanatoryum hayat谋 b枚yle ba艧lamaktad谋r. 7 demi艧ken, kitab谋 okuyanlar谋n fark etti臒i gibi 7 say谋s谋 her yerde kar艧谋m谋za 莽谋kmaktad谋r. Sanatoryumda 7 y谋l kalacak, 7 masal谋 yemekhanede yenilecek, eser 7 b枚l眉mden olu艧acak, yol g枚stericisi settembrini鈥檔in ad谋ndaki sette 陌talyanca 7 demek olacak, 7 saat y眉r眉necek ve daha fazlas谋. Kitap boyunca pe艧imizi b谋rakmayan 7 rakam谋, Hristiyan ezoterizminde taml谋臒谋 ve tanr谋n谋n h眉km眉n眉n ger莽ekle艧mesini sembolize eder. Bu sembolizm mevzular谋 masonluk ile ba臒lant谋l谋d谋r, kitapta herr Settembrini karakteri masondur ( evet deniz, naphta鈥檔谋n anlatt谋臒谋 bu b枚l眉me tekrar bakt谋m, kesinlikle edebi olarak kitab谋n y眉kseldi臒i yerlerden biri) ve kitab谋n sonunda as谋l olarak onun e臒itimi kesintilere ra臒men belirleyici olacak ve tanr谋n谋n yazarla hem fikir s枚z眉 tamamlanm谋艧 olacakt谋r. H谋zlanmadan hemen sanatoryuma d枚nelim. Hans鈥櫮眓 sanatoryumdaki 7 y谋l谋na e艧lik eden bir s眉r眉 tip ile tan谋艧谋r谋z ama bunlar dedi臒im gibi tiptir, e臒er 枚lmeyeceklerse bir de臒i艧im ya艧amayacaklar ne iseler 枚yle kalacaklard谋r, Ziemsen her 艧eye ra臒men asker olma istedi臒inde 谋srarc谋 olacak, di臒erleri de ayn谋 艧ekilde devam edecektir. Belki itiraz olarak dr. Kronowskinin a艧k 眉zerine konferanslardaki 眉slup de臒i艧iminden bahsedilebilir ama o da bir bilinmezden ba艧ka bir bilinmeze ge莽i艧 艧eklinde olacakt谋r ( bilmedi臒i psikanalizden bilmedi臒i ruhlar alemine)
Kalemini Alabilir miyim?
Herr Castrop鈥檃 莽ocuk adam demi艧tik, oradan devam edelim. Kitap boyunca onlarca me艧gale edinen kahraman谋m谋z谋 e臒itmenler haricinde en 莽ok etkileyen insan Clavdia Chauchat鈥檇谋r. Hayat谋 boyunca 莽al谋艧mam谋艧 Castrop maalesef hayat谋 boyunca a艧谋k da olmam谋艧, bir kad谋na en yak谋n hissetti臒i an kalemini(Freud鈥檜n fallik nesnesine buradan ekmek 莽谋kar m谋) alabilir miyim sorusunu sordu臒u and谋r. Sanatoryumda kar艧谋la艧t谋臒谋 ve kabal谋臒谋ndan nefret etti臒i bu Da臒谋stanl谋 kad谋n Castrop鈥檜n dengesini bozar ve Settembrinin 鈥� senin asya ve mistisizme merak谋n谋 biliyorum鈥� s枚z眉 son kertede felsefe de olmasa bile a艧k mevzusunda hakl谋 莽谋kar. 1. Cildin sonunda yani B眉y眉c眉ler Gecesinde ( Faust鈥檜 okuyanlar bu b枚l眉m眉n ad谋n谋 oradan hat谋rlayacakt谋r ve sonra Ulysses鈥檇e ve sonra tutunamayanlarda tekrarland谋臒谋n谋 da hat谋rlayacakt谋r ve bunlar谋 hat谋rlayan okur Mann鈥櫮眓 son eserinin Doktor Faustus oldu臒unu kesin hat谋rlayacakt谋r) Castrop sevdi臒i kad谋na ilk kez yak谋nla艧谋r ve 鈥� bu kitapta niye hi莽 seks yok鈥� diyen dostumun iste臒ini yakla艧谋r. Bu kar艧谋la艧mada iki dil konu艧ulur, Frans谋zca ve Almanca ve i艧te tam burada kitab谋n geneline yay谋lan yazar谋n okurdan zaten biliyor oldu臒unu umdu臒u hal ile kar艧谋lar谋z ve bu bilme yetersizse ge莽mi艧 olsun nedeni 谋skalar谋z. 1800鈥檒erin politik jargonunda Frans谋zca konu艧mak Frans谋zlar谋n barikatlar谋ndan 枚t眉r眉 eylemi, almanca konu艧mak ise Alman felsefesinden 枚t眉r眉 teoriyi anlat谋r. Frau Clavdia 鈥渓眉tfen Frans谋zca konu艧un鈥� der, kahraman谋z Frans谋zca konu艧maya ba艧lad谋臒谋nda 鈥� siz de pek uslu de臒ilmi艧siniz鈥� diye ekler. 陌ki dil ile ilerleyen sohbet Castrop鈥檜n 鈥� doktorun g枚rd眉臒眉 cildinizi g枚rmek isterdim鈥漣 Frans谋zca s枚ylemesi ile 鈥渓眉tfen almanca konu艧un鈥� iste臒ine d枚ner. Castrop 眉zg眉nd眉r ve ekler 鈥淔rans谋zca konu艧tu臒umda bile Almanca konu艧uyorum鈥� ve bize Allah belan谋 versin Mann bu nas谋l bir ayr谋nt谋 dedirtir. Kitab谋n bizim i莽in de bir e臒itim oldu臒unu s枚yledi臒im halin 枚zeti asl谋nda buras谋, o y眉zden cebelle艧mekten bahsediyorum. E臒er sava艧mayacaksan谋z, e臒er Doktor Behrens鈥檌n lakab谋n谋n Rhamadal yani Antik Yunan鈥檇a 枚l眉m ve ya艧am yarg谋c谋 oldu臒una bakmayacaksan谋z bu uzun ve s谋k谋c谋 kitaba hi莽 yakla艧may谋n.
E臒itim 脟al谋艧mas谋
脟ocuk- adam hans, tabula rasa 枚mr眉yle sanatoryumda kalmaya ba艧lar ve Mann bu bo艧 levhaya Locke鈥檆u t谋n谋larla 艧ekil vermeye ba艧lar, boru de臒il bir karakter olu艧turacak ve 莽a臒谋yla bulu艧turacakt谋r. Yolculu臒umuz Herr Settembrini ile ba艧lar. Sette鈥檔in 陌talyan yani r枚nesans谋n ayd谋nlanmaya imkan tan谋d谋臒谋 topraklardan olmas谋 bo艧a de臒ildir. O bat谋 ayd谋nlanmas谋n谋n 莽ocu臒u, krallar, imparatorlar, beyler y谋kan Frans谋z barikatlar谋n谋n torunudur. Kitab谋n sonunda g枚rece臒imiz 眉zere Mann鈥櫮眓 da en yak谋n oldu臒u Sette; burjuva ayd谋nlanmac谋, ilerlemeci ve akl谋n hakimiyetini her 艧eyin 眉zerinde tutan, Avrupa de臒er yarg谋lar谋n谋n insanl谋臒谋 mutlulu臒a, karde艧li臒ie ula艧t谋raca臒谋n谋 d眉艧眉nen bir karakter ya da Castrop鈥檜n dedi臒i gibi 鈥� kar艧谋mda oturan sen bir 艧eyin simgesinin鈥� dedi臒i gibi bu de臒erlerin simgesi. Ama durun bir dakika, bu h眉manist karakter ayn谋 zamanda Asya鈥檇an nefret eden ve hatta Asyal谋l谋臒谋 uzak tutmak i莽in sanatoryumun bah莽esine Athena pallas鈥櫮眓 ( yunan mitolojisinde bar谋艧 ve sava艧 tanr谋莽as谋, antik roma鈥檇a minerva ve Hegel鈥檇e minevran谋n bayku艧u) heykelini dikmeyi 枚neren( ari kan), hastal谋ktan 枚l眉m眉ne nefret eden ( doktor mengele) ve hastal谋臒a kar艧谋 莽枚z眉m眉 莽al谋艧mada bulan ( toplama kamplar谋 ve 莽al谋艧ma 枚zg眉rle艧tirir) biri ayn谋 zamanda. Frau Clavdia bir yerde Castrop鈥檃 鈥� siz almanlar insanl谋臒谋n ba艧谋na b眉y眉k belalar a莽acaks谋n谋z鈥� demi艧ti ve buradan Adorno ve Ayd谋nlanman谋n Diyalekti臒ine ge莽elim. Adorno fa艧izmi avrupa ayd谋nlanmac谋l谋臒谋ndan bir sapma olarak de臒il onun do臒al sonucu olarak yorumlam谋艧t谋, kitapta 莽izilen settembrini karakteri ise bu yorumun kahincesine kan谋t谋 ve kehanet ideallerini ger莽ekle艧tirmek i莽in 鈥� g眉vercinin kanad谋 yerine kartal谋n pen莽esi鈥� ne vurgu yapt谋臒谋 yerde do臒rulan谋yor, o kartal nazi partisinin bayra臒谋nda asya鈥檡a do臒ru bakacakt谋r 20 y谋l sonra, Mann ise 莽oktan Amerika鈥檡a gitmi艧tir, buralara d枚neriz belki 艧imdi kitaba d枚nelim. Castrop鈥檜n yolculu臒u 1.cilt boyunca Sette鈥檔in etkisinde 艧ekillenir ama demi艧tik bu e臒itim tek boyutlu de臒il 莽eli艧ki ve z谋tl谋klarla 艧ekillenir ve ikinci ciltde kar艧谋m谋za Naptha nam-谋 di臒er George Lucas 莽谋kar. Settembrini sanatoryumdan d眉zl眉臒e indi臒inde Naptha ile ayn谋 evi payla艧谋r ( diyalektikte buna kar艧谋tlar谋n birli臒i deniyor) ve Castrop鈥檜n yolu bu vesileyle Naptha ile kesi艧ir. Naptha karakteri i莽in Mann鈥櫮眓 Lucas鈥檇an etkilendi臒i belirtiliyor. Lucas Macar yahudisi bir aileden gelen bir kom眉nist, Tarih ve S谋n谋f Bilinci adl谋 Marksist kuramda tart谋艧mal谋 bir eserin yazar谋 olmakla birlikte ayn谋 zamanda bir edebiyat kuramc谋s谋 ve Mann hayran谋, yazarlar谋 Kafka鈥檆谋lar ve Mann鈥檆谋lar olarak ikiye ay谋racak kadar da g枚z眉 kara. Neyse Sette bat谋 ayd谋nlanmac谋l谋臒谋 ve burjuva de臒er yarg谋lar谋n谋 simgelerken ( 19. Y眉zy谋l) Naptha Cizvit bir papaz olma gayesi g眉den radikal bir kom眉nisttir, zira 艧imdi saatler Lenin鈥檌n proleter devrimler 莽a臒谋na ( 20.y眉zy谋l) vurmaktad谋r. Castrop鈥檜n i莽sel yolculu臒u bu iki d眉艧man sahada ger莽ekle艧ir art谋k, ate艧inin y眉kselece臒i g眉nler yak谋nd谋r ki kitap boyunca her ate艧in y眉kseli艧i sanki yeni bir d眉艧眉nsel evrimi simgelemektedir. Naptha鈥檔谋n mistik, mesayanik marksizmi Sette鈥檔in t眉m de臒er yarg谋lar谋na pervas谋zca sald谋rmakta ve a艧a臒谋lamaktad谋r, ilk 枚臒retmen 枚臒rencisini bu 鈥渕eczup鈥漸n elinden kurtarmaya 莽al谋艧acakt谋r ama Castrop鈥檜n etkilendi臒i de a莽谋kt谋r ki bu tutkulu, tutucu ve y谋k谋c谋 karakterden etkilenmemek m眉mk眉n de臒ildir. Bu kitab谋n Fuco鈥檔un en sevdi臒i kitap oldu臒u s枚yleniyor, e臒er bu do臒ruysa nedeni kesinlikle Naptha karakteridir, naptha鈥檔谋n sette鈥檡e 鈥� bireyiniz ge莽ici bir yan谋lsamadan ibarettir鈥� demesinden 50 y谋l sonra fuco 鈥渕odern birey son 300 y谋l谋n icad谋d谋r ve yok olmaya mahkumdur鈥� der. Bu kitapta ve esas olarak Naptha鈥檔谋n s枚ylevlerinde 20. Y眉zy谋l谋n 枚nemli fig眉rlerini 枚nceleyen, bu tarz bir s眉r眉 枚rnek var, insan谋n k眉莽眉k d眉艧眉r眉lmesi ve zizek, hayat谋n politikli臒i ve Gramsci, ayd谋nlanma ele艧tirisi ve adorno ve daha da 枚tesi. Bunun romanla ne ilgisi var diyenlere roman zaten bu s枚ylevlerle, tart谋艧malarla kuruluyor der ve Eliot鈥檜n Ulysses i莽in s枚yledi臒i c眉mleyle cevap veriyorum 鈥� art谋k roman de臒il鈥� ya da 艧枚yle diyelim, kurguda yerine oturuyor. Bu kadar 莽ok s枚ylevin oldu臒u bir kitap i莽in 鈥渢eatral鈥� ele艧tirisi yap谋labilir, do臒ruluk pay谋 da vard谋r kesinlikle ama yazar谋n bunun bilincinde yol ald谋臒谋n谋 d眉艧眉n眉yorum.
Kar ve Bilin莽 Ak谋艧谋
Lucas鈥櫮眓 bu kitab谋 ve yazar谋 莽ok sevdi臒ini s枚ylemi艧tim, zira o politik konumlan谋艧谋 itibariyle toplumcu ger莽ek莽i edebiyata 枚nem veriyor ve ama bu tarz谋n s谋n谋rlar谋n谋n zorlanmas谋 gerekti臒ini d眉艧眉n眉yordu. Mann ise onun i莽in bu s谋n谋r谋 zorlayan bir yazard谋. D枚nemin edebiyat谋nda( Joyce, musil, proust, kafka, wolf ) bilin莽 ak谋艧谋 tekni臒i ile anlatman谋n ( y眉zy谋l谋 ve mekan谋n谋 anlatman谋n) s谋n谋r谋 geli艧iyordu ancak bu bilin莽 ak谋艧谋 Lucas i莽in ger莽eklikten kopman谋n bir formu haline gelmi艧ti. Mann鈥檇a ise bilin莽 ak谋艧谋 ger莽eklikten kopmaktan 枚te kurgu ve karakteri bir ad谋m 枚teye ve devaml谋l谋臒谋 sa臒lamaya yar谋yor, belki bir ayd谋nlanma an谋 枚tesi de臒il. 2. cildin Kar b枚l眉m眉 eserin geneli ve geli艧im i莽in 枚nemli bir and谋r. Castrop 莽谋kt谋臒谋 kayak yolculu臒u s谋ras谋nda sanatoryumdan uzakla艧谋r ve f谋rt谋naya yakalan谋r. Geriye d枚n眉艧 zorlu olacak ve d眉艧le d眉艧眉ncenin i莽 i莽e ge莽ti臒i sorgulamalar yolculu臒a e艧lik edecektir. Asl谋nda yolculuk, d眉zden yukar谋ya 莽谋kt谋臒谋ndan beri ya艧ad谋臒谋, d眉艧眉nd眉臒眉, maruz kald谋臒谋 her 艧eyin bir alegorisi gibidir, yolunu kaybetme, zaman谋n g枚receli臒i, naphta ve settembri, hippe ve frau clavdia, ya艧am ve 枚l眉m ilerlemek zorunda oldu臒u yolculukta bir g枚r眉n眉r bir kaybolurlar. Yolculu臒un sonunda, 鈥渄眉艧眉m眉n sonuna geldim, amac谋na ula艧t谋鈥� der. Mutludur, insanlar谋, 枚l眉m眉 ve a艧k谋 tan谋m谋艧, yeni fikirler edinmi艧tir ve ama iki e臒itmeni de palavrac谋d谋r, onlar谋n taraf谋n谋 tutmayacakt谋r. Bunlar谋 s枚yler ama 鈥測olunu kaybetmi艧ken鈥� onu kurtarmaya gelenin Settembrini oldu臒u hayalini g枚r眉r, d眉ze inip kurtulduktan sonra solukland谋臒谋 yer Sette鈥檔in odas谋d谋r.
Mynheer Peeperkorn
Kar b枚l眉m眉n眉n hemen sonras谋nda, orduya kat谋lmak i莽in d眉ze inen Ziemsen hastalan谋p sanatoryuma geri d枚ner ve orada ya艧am谋n谋 yitirir. Castrop ise o anda g枚zya艧谋 damlas谋n谋n kimyasal bile艧enleri hakk谋nda d眉艧眉n眉rken g枚r眉r眉z. Biz Ziemsen鈥檈 rahmet okuyup kitab谋n son b枚l眉m眉ne ge莽elim. Castrop e臒itiminin kitabi k谋sm谋n谋 Sette ve Naptha鈥檔谋n tart谋艧malar谋 aras谋nda ge莽irmi艧ti, iki z谋t karakter iki farkl谋 idealin temsilcileri olarak ortaya 莽谋km谋艧t谋, sahneyi pratik i艧 bitiricili臒in simgesi 鈥溑焌hsiyet鈥漧i Peeperkorn鈥檃 b谋rakabilirler. Peeperkorn, iki kelimeyi bir araya getirmekten aciz, h谋mm, evet, mutlaka kelimeleri ile konuya ba艧lay谋p sonland谋ran bu yan谋yla iki geveze e臒itmenin tam tersi bir karakter. Hollanda鈥檒谋 bu iri yar谋 adam s枚m眉rgelerden elde etti臒i servetle rahat bir 枚m眉r s眉r眉yor. Frau Clavdia鈥檡la sanatoryuma d枚nen bu adam kahraman谋m谋z谋 derinden etkiliyor ve bu etkilenmenin tek nedeni Frau Clavdia鈥檔谋n onunla olmas谋 de臒il 鈥� ruhunu bir o yana bir bu yana 莽eki艧tirip duran 莽enesi bol bu iki ak谋l hocas谋n谋n onun yan谋nda silik kald谋klar谋n谋 kabul etmek zorunda鈥� kal谋r. Onun, Peeperkorn鈥檇a g枚rd眉臒眉 ama di臒erlerinde olmad谋臒谋na inand谋臒谋 艧ey 鈥溑瀉hsiyet鈥� dir, kralc谋l谋k oynayan kahraman谋m谋z bir mimi臒i ile t眉m ilginin merkezine oturan bu 鈥漷emsil鈥� ile d眉艧眉nce d眉nyas谋ndan prati臒in d眉nyas谋na ge莽menin zaman谋 gelir. Sette ve Naptha鈥檔谋n neyi temsil etti臒ini konu艧mu艧tuk, Peeperkorn鈥檜 ben hem ge莽mi艧in ( o do臒al auras谋 ve etki g眉c眉yle aristokrasi) hem de felsefe, ideoloji, ayd谋nlanma vb. kavramlar谋 es ge莽ip s枚m眉rgelerden gelen ganimetle 鈥� Just do it 鈥� Amerika鈥檚谋n谋 yani gelece臒i temsil etti臒ini d眉艧眉n眉yorum. Sette k谋ymetli 枚臒rencisinin bilin莽ten azade karizman谋n etkisinde kal谋艧谋na 鈥� ba艧ar谋ya bu denli tapt谋臒谋n谋z i莽in utan莽 duymal谋s谋n谋z鈥� diye 莽谋k谋艧谋r bir de bug眉nk眉 g眉莽 tap谋n莽l谋臒谋n谋 g枚rse ne derdi merak ediyorum. Peeperkorn鈥檜n yakla艧谋k 100 sayfa s眉ren etkisi kitab谋n en h谋zl谋 akan b枚l眉mlerinden biri oldu benim (bu h谋z谋n temsil edilen Amerikan tarz谋yla ilgili oldu臒una eminim) i莽in ve 枚zellikle Castrop, Clavdia ve Peeperkorn鈥檜n ayr谋 ayr谋 sohbetleri o bilimsel bilgi bombard谋man谋ndan sonra esere yo臒unla艧mak i莽in soluk ald谋rmad谋 de臒il.
Asl谋nda o kadar konu艧ulacak 艧ey var ki ama bir yerde kesmek zorunday谋m, 欧宝娱乐鈥檌n izin verdi臒i s谋n谋r谋n da sonuna geliyorum zaten. Peeperkorn ile yolculu臒umuz intihar谋 ile sona erer, onun bedenen yok olu艧unu eski aristokrat tarz谋n biti艧i olarak yorumlayabiliriz, ruhu ise aram谋zda dola艧maya devam ediyor zaten. Castrop鈥檜 kuzeninin 枚l眉s眉n眉n ba艧谋nda g枚zya艧谋 kimyas谋yla u臒ra艧谋rken g枚rm眉艧t眉k, bu sefer 枚yle olmaz ve b眉y眉k bir uyu艧ukluk i莽ine girer, g眉ndelik rutinden kopar, isteksizle艧ir ve m眉zi臒e s谋臒谋n谋r. Mann bize bu b枚l眉mde, Castrop鈥檜n sevdi臒i plaklar 眉zerinden uzun uzun bir 艧eyler anlat谋r, kitab谋n okumas谋 en yorucu b枚l眉m眉 de buras谋d谋r, klasik m眉zik bilgim yeterli de臒il ama o plaklar kesinlikle 枚ylesine ifade edilmemi艧tir, bir 艧eyleri alegorisidir, birileri buralar谋 bize anlatsa da mutlu olsak.
Hasta Avrupa ve imparatorluklar yolun sonuna gelirken, uluslararas谋 sanatoryumumuzda i艧ler ilk kez yolunda gitmemektedir, adete huzur adas谋 olan yerde bir yandan kavga, g眉r眉lt眉, tart谋艧ma bir yandan da mistisizme, b眉y眉ye, ruh 莽a臒谋rma ayinlerine s谋臒谋n谋l谋r hem de bilim yani dr. Kronowski arac谋l谋臒谋yla. Sette鈥檔in ayd谋nlanm谋艧 ak谋l insanl谋臒谋 ileriye ta艧谋yacakt谋r 枚ng枚r眉s眉 bo艧a d眉艧erken kar艧谋tlat谋n birli臒i ise kar艧谋tlar谋n 莽at谋艧mas谋na evrilir, Naphta ve Sette hi莽 beklemedi臒imiz bir anda d眉elloya tutu艧ur, Sette d眉ello esnas谋nda 鈥渁kl谋n ve h眉manizmin鈥� temsilcisi olarak kur艧unu havaya, Naphta ise s枚z眉n眉n eri bir 鈥渕eczup鈥� edas谋yla kur艧unu kendine s谋kar. Ayn谋 anda Amerika ve aristokrasiyi temsil eden Peeperkorn鈥檜n intihar谋nda sonra, ayn谋 anda dini ba臒nazl谋k ve proletarya diktat枚rl眉臒眉n眉 savunan Naphta鈥檇a intihar eder, 莽ocuk adam Castrop Settembrini鈥� ye kalm谋艧t谋r :))
Thomas Mann Nazizm kar艧谋t谋 d眉艧眉nceleri y眉z眉nden Almanya鈥檇an ka莽m谋艧 ve yine de m眉cadelesini s眉rd眉rm眉艧t眉r. Ayn谋 Mann 1. D眉nya sava艧谋nda Almanya devletinin yan谋nda yer alarak sava艧谋 desteklemi艧tir ki bu tav谋r d枚nemin alman sosyal demokratlar谋n tavr谋 ile de uygundur ancak abisi Heinrich Mann ile ters d眉艧erler. Kitab谋n sonuna geldi臒imizde, 7 y谋ld谋r orada ya艧ayan, doktorlar谋n bile art谋k d眉ze inmesine ihtimal vermedi臒i Hans Castrop, d眉zden gelen sava艧 tam tamlar谋na kay谋ts谋z kalmaz ve e艧yalar谋n谋 toplay谋p, kafas谋 kar谋艧谋k Settembrini鈥檡le vedala艧arak cepheye ko艧ar. Mann ( Settembrini mi demeliydim) bu uzun yolculu臒u, kahraman谋n kendini ger莽ekle艧tirme ve 莽a臒谋n ihtiya莽lar谋na cevap olmas谋n谋 cephede sonland谋r谋r, bu onun politik konumlan谋艧谋 ve Almanya sevgisine uygun bir sondur ama yine de kafas谋 kar谋艧谋kt谋r 鈥� neredeyiz? bu ne? d眉艧lerimiz bizi nerelere savurdu?
鈥淶aman nedir? Bir gizdir.鈥� elle tutulamayan ve her艧eye kadir olan. D谋艧 d眉nyan谋n bir 枚nko艧ulu, mekanda var ve olan hareket eden cisimlerle kayna艧m谋艧 b眉t眉nle艧mi艧 bir hareket . Ama hareket olmasayd谋 zaman olur muydu? Sor bakal谋m ! Zaman, mekan谋n i艧levi mi? Ya da tam tersi mi ? Yoksa ikisi 枚zde艧 mi ? Bir soral谋m dedik.? "
"... zaman hi莽 kesintiye u臒ramadan hep ayn谋 艧ekilde akarsa, elimizden kaymaya ba艧lar ve zaman duygumuz, ya艧am duygumuzla 枚ylesine ba臒lant谋l谋 ve i莽 i莽edir ki, bu duygulardan birinin zay谋flamas谋 demek, 枚b眉r眉n眉n de ac谋 ve y谋prat谋c谋 bir deneyimden ge莽mesi demektir. can s谋k谋nt谋s谋n谋n kayna臒谋 ile ilgili bir y谋臒谋n yanl谋艧 d眉艧眉nce dola艧谋r ortal谋kta... cans谋k谋nt谋s谋 denen 艧ey, asl谋nda, zaman谋n tekd眉zeli臒inin neden oldu臒u sa臒l谋ks谋z bir k谋salmad谋r... al谋艧kanl谋k, zaman duygusu uykuya yatarsa ortaya 莽谋kar ve insana gen莽lik y谋llar谋 yava艧 yava艧, daha sonraki y谋llar ise gitgide h谋zlanarak ak谋p gidiyor gibi gelirse bu al谋艧kanl谋k y眉z眉ndendir. yeni al谋艧kanl谋klar edinmenin ya da eskilerini de臒i艧tirmenin alt谋nda yatan 艧ey, ya艧am谋 korumak, zaman duygumuzu yo臒unla艧t谋rmak, zaman deneyimimizi yava艧latmak ve b枚ylece ya艧am duygumuzu yenilemek arzusudur.鈥�
Kitab谋 3 g眉n 枚nce bitirmi艧 olmama ra臒men oturup hakk谋nda ne yazaca臒谋m谋 bir t眉rl眉 bilemedim. Art谋k davranabilirim san谋r谋m.
Kitaba ilk ba艧lad谋臒谋mda heyecan谋m 莽ok y眉ksekti. Hi莽 elimden b谋rakazm谋艧谋m gibi hissettim. San谋r谋m her 艧ey kitab谋n 莽ok uzun olmas谋yla ve anlat谋m谋n dura臒anla艧谋p, 莽ok uzun betimlerin yormas谋ndan kaynakland谋.
Kitap benim i莽in, Leitmotifi zaman olan ve sarmal 艧ekilde d眉nya, siyaset, hastal谋k, a艧k, edebiyat 眉zerine konu艧lanan ve en 枚nemlisi a臒谋r aksak insan ili艧kilerinin diplerinde gezinen kahraman谋m谋z Hans Castorp鈥檜n ba艧ucu defteri gibiydi.
Yukar谋da Leitmotif鈥檌ne zaman dedi臒im bu tip romanlara san谋r谋m Almanlar ZeitRoman diyorlarm谋艧. ( Zaman Roman谋 ) 脰ncelikle 艧unu da belirtmeliyim kitap ad谋n谋n ve yazar谋n谋n b眉y眉kl眉臒眉ne ra臒men herkesin okuyaca臒谋 ve okumak isteyece臒i bir eser de臒il.
Sonunda konuya gelecek olursak, Roman谋n kahraman谋 Hans Castorp鈥檜n, kuzeni Joachim鈥檌 陌svi莽re鈥檇eki bir sanatoryumda 3 haftal谋臒谋na ziyaret etmesiyle ba艧lar. 陌lk zamanlar, kendi hayat谋n谋 da baz alarak etraf谋nda g枚rd眉臒眉 t眉m ki艧iler ve durumlar ona yeni gelmektedir ve bu y眉zden sessizli臒in, zaman谋n g枚recelili臒inin tam merkezinde t眉m sistemi de臒i艧mektedir. Zaman dahil her 艧ey ona uzun ve aral谋ks谋z ya艧an谋yormu艧 gibi gelmektedir.. 脺莽 hafta sonunda sanatoryumdan da ayr谋lmak 眉zereyken hasta oldu臒u anla艧谋l谋nca bir s眉re daha kalmas谋 gerekir, ama zaman 枚ylesine silinir gider ki, Berghof鈥� Sanatoryumunun kal谋c谋 misafirleri aras谋na 莽oktan girmi艧tir bile. Birinci d眉nya sava艧谋n谋n ilan edilmesiyle t眉m do臒rular谋n谋, kuzenini, hayat谋n谋 da kapsayan inan谋lmaz psikolojik fizyolojik de臒i艧imler ge莽irece臒inden ise habersizdir.
En kaba haliyle 2. Ciltlik kitab谋n 枚zeti bu say谋labilir. Kitab谋n farkl谋 edisyonu olsa da Can yay谋nlar谋ndan 莽谋kan bu ciltlerde toplam 7 b枚l眉m var. A臒谋rl谋kl谋 olarak yukar谋da da bahsetti臒im gibi zaman temal谋 psikolojik diyaloglar 莽ok fazla 枚ne 莽谋k谋yor.
Romanda Hans Castorp sanatoryumda kald谋臒谋 s眉rece 莽ok fazla ki艧iyle ili艧ki i莽erisindedir fakat Hans鈥櫮� ger莽ekten etkileyen 3 ki艧i vard谋r. 陌lk olarak ayd谋nlanmac谋 h眉manist bir felsefeyle s眉rekli ama s眉rekli Hans鈥櫮� buldu臒u yerde s谋k谋艧t谋r谋p (kabaca) ayar 莽ekmeye 莽al谋艧an 陌talyan Settembrini.. 陌kinci ki艧i olarak, Sanatoryumun Ba艧hekimi olan Bay Behrens diyebiliriz. Behrens, hastalara haftal谋k psikolojik temelli, a艧k i莽erikli bilimsel dozda s枚ylemler vermektedir. Ba艧larda Hans鈥櫮眓 ilgisini 莽ekip bu sohbetleri ilgi ve keyifle takip etse de zamanla Behrens鈥檌 de sorgulay谋p zihin s眉zgecinden ge莽iremeyecektir.
Son olarak ; Peeperkorn adl谋 莽iftlik sahibi Hans鈥櫮眓 ka莽谋艧 noktas谋 olan birisidir diyebiliriz. Kafas谋 git-gel diyebilece臒imiz, davran谋艧 bozukluklar谋 sergileyen Pepe, anlams谋z konu艧malar谋n谋n aras谋ndan e臒er yakalayabilirseniz k谋ymetli bilgiler de vermektedir. Hastalar 眉zerinde kudreti de olan Pepe ( ben k谋saca oyle okudum roman boyunca) Thomas Mann鈥檌n romanda hangi dengesizli臒i yans谋tmak i莽in kulland谋臒谋 bir karakter oldu臒unu 莽ok da anlayamam谋艧 olabilirim.
Kahraman谋m谋z Castorp鈥檜n etkilendi臒i 3 ki艧iden bahsettim ama san谋r谋m onu en 莽ok etkileyen ve a艧k谋n doruklar谋nda gezdiren cinsi latif Frau Chauchat鈥檇谋r diyebilirim. ( onu da FR脰 艦auv艦AT diye okudu臒um do臒rudur.) San谋r谋m Roman鈥櫮眓 ak谋艧谋n谋 de臒i艧tiren en temel kodlardan biri de Hans ve Frau鈥檔un tutkulu bir 艧ekilde ya艧ad谋臒谋 ve 莽ok iyi betimlenmi艧 olan bu sayfalard谋. Bu tutkulu a艧k谋n en sa臒lam sahneleri roman谋n ba艧lar谋nda yava艧 yava艧 sesiyle ve g枚r眉nt眉leriyle ben geliyorum dese de, san谋r谋m o anlarda bunu anlamam谋艧t谋m. O sahnelerden birinde bak谋n nas谋l bir epizot ya艧anm谋艧. 鈥淪alondan neredeyse gen莽 bir k谋z denilebilecek bir kad谋n ge莽iyordu, orta boylu, k谋z谋l谋ms谋 sar谋 sa莽l谋, beyaz bir s眉veter ve parlak renkli bir etek giymi艧 gen莽 bir kad谋n. Sa莽lar谋n谋 枚rg眉 yap谋p ba艧谋na 枚zensizce dolam谋艧t谋鈥眉r眉lt眉l眉 giri艧iyle, kendine 枚zg眉 s眉z眉l眉艧眉 ve ba艧谋n谋 biraz ileriye do臒ru uzatarak sessizce y眉r眉y眉艧眉 tam bir 莽eli艧kiydi鈥眉r眉rken, bir eli bedenine oturan y眉n ceketin cebine sokuluydu, 枚b眉r眉yle de 枚rg眉lerinden 莽谋km谋艧 sa莽lar谋 aralara sokup d眉zeltiyordu鈥a莽谋 d眉zelten el han谋m eline benzemiyordu, Hans Castorp鈥檜n 莽evresindeki han谋mlar谋n ellerinin tersine, ne bak谋ml谋 ne de zarifti. Geni艧, k眉t parmakl谋 bir eldi; k谋z 枚臒renci eli gibi 莽ocuksu ve ilkel bir 艧eyleri olan鈥asadakiler yeni geleni ba艧lar谋yla selamlad谋lar, o da masan谋n i莽 taraf谋ndaki yerini ald谋, s谋rt谋n谋 salona d枚nerek, masan谋n ba艧谋ndaki Dr. Krokowski鈥檔in yan谋na oturdu 鈥� ve eli hala sa莽谋nda, d枚n眉p toplulu臒a bakt谋. Hans castorp bir an i莽in geni艧 elmac谋k kemiklerini ve 莽ekik g枚zlerini g枚rd眉 ve hayal meyal bir 艧eyin ya da birinin an谋s谋 onu belli belirsiz yoklay谋p ge莽ti.鈥�
Hans Castorp bu uzun s眉reli sessizlik ve dinginlik i莽erisinde kendini tan谋mak, anlamland谋rmak ve varl谋臒谋n谋 sorgulamak gibi en dipte bulunan hallerini ortaya 莽谋karm谋艧, a艧k谋n en garip halleriyle savrulmu艧, sevdi臒i k谋ymet verdi臒i insan谋 kaybetmi艧 ve bu sanatoryum onun bir nevi okulu olmaya ba艧lam谋艧t谋r. Art谋k tek sorun Hans鈥櫮眓 buradan nas谋l mezun olaca臒谋yla al芒kal谋d谋r. Her ne kadar buraya kadar olan s眉re莽 a臒谋r aksak ilerlese de hem okuyan, hem karakter hem de Thomas Mann i莽in bile beklenti ve merak yaratan sayfalar ak谋艧谋d谋r diyebiliriz. Ya da ben 枚yle olsun istiyorum san谋r谋m. Yaz谋y谋 burada sonland谋rmak istiyorum 莽眉nk眉 sonunun ne olaca臒谋 莽okta m眉him olmayan t眉m i艧ini yolda halletmi艧 romanlardand谋r diyebiliriz.
Thomas Mann鈥檌n binbir h眉z眉n ve vedas谋yla Hans鈥櫮� u臒urlad谋臒谋 s枚zc眉klerle, ben de yaz谋ma, Hans鈥檃 ve Thomas鈥檃 veda ediyorum. 厂补测驳谋濒补谤.
鈥淯臒urlar olsun sana Hans Castorp, ya艧am谋n sad谋k ama sorunlu 莽ocu臒u. 脰yk眉n sona erdi. ... Ne ilgi 莽ekmeyecek kadar k谋sa, ne de s谋kacak kadar uzundu. Hermetik bir 枚yk眉yd眉. Ya艧asan da, oldu臒un yerde kalsan da ho艧莽a kal Hans ! Gelece臒in pek parlak say谋lmaz. Yakaland谋臒谋n k枚t眉l眉k dolu dans daha bir莽ok g眉nah dolu y谋l s眉recek ve biz senin bu i艧ten sa臒 莽谋kaca臒谋na bahse giremeyiz ... Ge莽irdi臒in ruhsal ve bedensel deneyimler s谋radanl谋臒谋n谋 y眉celtti ve bedeninin dayanamayaca臒谋na ruhunun dayanmas谋n谋 sa臒lad谋... Bu cinsel bedenden ve 枚l眉mden bir a艧k d眉艧眉n眉n do臒abilece臒ini sezinledi臒in anlar oldu. D眉nyadaki bu 枚l眉m 艧enli臒inden ve bu ya臒murlu ak艧am g枚ky眉z眉n眉, k谋zg谋n alevlere bo臒an, bu 莽irkin ate艧ten de g眉n眉n birinde sevgi do臒ar m谋 dersin.?鈥�
A艧a臒谋'da ya艧ayan Hans Castorp'un Davos'taki Berghoff'ta tedavi g枚ren kuzeni Joachim'i 3 hafta s眉recek bir ziyaret i莽in yola 莽谋kmas谋yla ba艧layan hikayede bazen Berghoff sakinlerinin i莽 d眉nyas谋na bazen de Castorp'un karakterine, d眉艧眉ncelerine dair analizler okuyacaks谋n谋z. Diyaloglar bazen gere臒inden uzunmu艧 hissi verse de genel itibar谋yle keyifli ve d眉艧眉nd眉r眉c眉 bir eser.
Romanul este scris 卯n stilul vremurilor c芒nd timpul avea o nesf芒r葯it膬 r膬bdare. Lungi descrieri 卯n fraze filozofice 卯nc芒lcite (capitolul 鈥淪tudii鈥� e aproape de necitit) 葯i, pe alocuri, pre葲ioase 葯i plictisitoare. Ca 葯i 鈥淐asa Buddenbrook鈥�, 鈥淢untele vr膬jit鈥� este un roman de idei 葯i mai pu葲in de ac葲iune, cu intrig膬 0. Sunt descrise 卯n am膬nunt st膬ri, oameni, idei, sentimente, caractere, simptome, vremuri, obiceiuri, atmosfer膬, dar nu se 卯nt芒mpl膬 ceva concret. Proz膬 pur膬, arid膬, teutonic膬 desf膬葯urat膬 pe sute de pagini. Necesit膬 tenacitate 葯i concentrare ca s膬 rezi葯ti p芒n膬 la cap膬t, c芒nd consta葲i epuizat c膬 te a葯teapt膬 volumul II, chiar u葯or mai lung ca primul. 馃う馃徎鈥嶁檧锔�
B眉y眉l眉 Da臒, Thomas Mann鈥櫮眓, 枚l眉m眉, ya艧am谋, a艧k谋, hastal谋臒谋 ve hatta zaman谋 anlatt谋臒谋 felsefi bir roman. Roman, kahraman谋 Hamburglu gemi m眉hendisi Hans Castrop鈥檜n, kuzeni Joachim鈥檌 陌svi莽re Alplerinde, Davos yak谋nlar谋nda, tedavi g枚rd眉臒眉 sanatoryumda ziyarete gidi艧iyle ba艧l谋yor. Thomas Mann, hayat谋n 枚z眉ne dair pek 莽ok felsefi meseleyi anlatabilmek i莽in ger莽ek ya艧amdan uzak bu inziva yerinin roman谋na do臒ru bir mek芒n olaca臒谋n谋 d眉艧眉nm眉艧. Bir s眉re sonra, Hans Castrop鈥檜n da kuzeni gibi hasta oldu臒u anla艧谋l谋yor ve b枚ylelikle o da k谋sa s眉reli臒ine kuzenini g枚rmeye gelmi艧 bir ziyaret莽iden sanatoryumda 艧ifa bulmaya 莽al谋艧an hastalardan birine d枚n眉艧眉nce art谋k t眉m roman谋n bu hastanede ge莽ece臒ini anl谋yoruz.
Zaman谋n sorgulanmas谋 romanda 枚nemli bir yer kapl谋yor. Bunu en ba艧ta roman kahraman谋n谋n zaman谋 alg谋lay谋艧 bi莽iminde g枚r眉yoruz. Hans Castrop鈥檜n roman谋n i莽indeki zaman谋n谋n milad谋, buraya geldi臒i g眉n olmas谋 sebebiyle Sal谋 g眉n眉d眉r. Castrop鈥檜n alg谋lad谋臒谋 zaman谋n haftal谋k d枚ng眉s眉 Sal谋 g眉nleri tamamlanmaktad谋r. Thomas Mann, bir莽ok roman谋n ana konusu olan zaman olgusunu, 眉莽眉nc眉 boyut olarak da kat谋yor anlat谋s谋n谋n i莽ine:
鈥淢ak芒n谋, duyular谋m谋zla, g枚rmeyle ve dokunmayla alg谋layabiliyoruz, iyi, ama zaman duyumuz nerede? Bana s枚yler misin bir zahmet? G枚rd眉n m眉, kalakald谋n. 鈥�
Romandaki, zamanla ilgili en 莽arp谋c谋 anlat谋 ise 130.sayfada ba艧layan 鈥淶aman Duygusu 脺zerine Aras枚z鈥� ba艧l谋kl谋 b枚l眉m.
B眉y眉l眉 Da臒鈥檇aki t眉m bu felsefi sorunlar谋n merkezinde 鈥渉astal谋k鈥� duruyor ku艧kusuz. Roman bu olguyu 枚ne 莽谋karmas谋 ve Hans Castrop鈥檜n kuzeni Joachim鈥檌 ziyareti ile bana Thomas Bernhard鈥櫮眓 鈥淲ittgenstein鈥櫮眓 Ye臒eni鈥� roman谋n谋 hat谋rlatt谋. Bu romanda iki dost ayr谋 hastanelerde kalmaktad谋r. Roman谋n kahraman谋 yine B眉y眉l眉 Da臒鈥檇aki gibi akci臒erlerinden rahats谋zd谋r ve dostu Paul鈥櫭� Viyana鈥檇aki bir hastanede ziyarete gider. Paul Wittgenstein ise psikiyatri tedavisi g枚rmektedir.
B眉y眉l眉 Da臒鈥檇a, Proust鈥檜 hat谋rlatan hastal谋kla ilgili b枚l眉mler de en az zamanla ilgili k谋s谋mlar kadar ilgimi 莽ekti:
鈥淎ma Joachim鈥檌n i莽i hasta, d谋艧谋 da 莽ok s谋cak- hastal谋k y眉z眉nden. Hastal谋k insan谋 daha da bedensel yap谋yor, salt bir bedene d枚n眉艧t眉r眉yor. D眉艧眉nd眉kleri onu 枚ylesine 艧a艧谋rtt谋 ki hemen inceleyen bak谋艧lar谋n谋 Joachim鈥檌n 莽谋plak g枚臒s眉nden ay谋r谋p bak谋艧lar谋n谋 枚ks眉rmekten ve derin soluk al谋p vermekten ya艧 i莽inde kalm谋艧 o yumu艧ak bak谋艧l谋 iri g枚zlerine kayd谋rd谋. O g枚zler 艧imdi h眉z眉n i莽inde onlar谋 izleyenin 莽ok 枚tesindeki bir bo艧lu臒a do臒ru bak谋yordu.鈥�
229.sayfadaki 鈥淪onsuzluk 脟orbas谋 ve Birdenbire Ayd谋nlanma鈥� ba艧l谋kl谋 b枚l眉mde, bu defa hastal谋k ve zaman谋, zaman谋n hastayken alg谋lan谋艧谋ndaki farkl谋l谋臒谋 anlama 莽abas谋 i莽inde okuyoruz. Bu b枚l眉mler roman谋n e艧siz anlat谋m谋na de臒erli katk谋lar yaparak B眉y眉l眉 Da臒鈥櫮� Thomas Mann鈥櫮眓 romanlar谋 i莽inde farkl谋 bir zirveye kondurmu艧. 脰l眉m眉, 250.sayfada edebiyat莽谋 Herr Settembrini鈥檇en dinliyoruz. Ya艧am谋 Hans Castrop anlat谋yor:
鈥淣eydi ya艧am? Bilen yoktu. Ya艧am, ya艧am oldu臒u anda kendi bilincine var谋yor ama kendisinin ne oldu臒unu bilmiyordu.鈥�
Herr Settembrini, roman i莽inde bir yerlerde g枚r眉n眉p kayboluyor. Bazen 枚l眉m gibi derin meselelerin, bazen siyaset gibi s谋臒 ve d眉nyevi i艧lerin retori臒ine soyunuyor.
鈥淪ettembrini鈥檔in s谋ralamas谋na ve a莽谋klamas谋na g枚re, d眉nyay谋 ele ge莽irmek i莽in iki ilke kenetlenmi艧ti; bunlar g眉莽 ve hak, zul眉m ve 枚zg眉rl眉k, bat谋l inan莽 ve bilgi, de臒i艧mezlik ve co艧ku, de臒i艧iklik ve ilerlemeydi. Bunlar谋n ilkine Asya, 枚b眉r眉ne de Avrupa ilkesi denebilirdi 莽眉nk眉 Avrupa ba艧kald谋r谋y谋, ele艧tiriyi ve d枚n眉艧眉m眉 sa臒layan eylemlerin k谋tas谋yd谋. Buna kar艧谋n, d眉nyan谋n Do臒u yar谋s谋 eylemin ger莽ekle艧emedi臒i bir s眉k没netin ve hareketsizli臒in i莽indeydi. Zaferi hangisinin kazanaca臒谋 belliydi: Ayd谋nlanma ve kusursuzlu臒a giden ak谋lc谋 ilerleme kazanacakt谋鈥︹€�
Romanda, bu kadar a臒谋r felsefi meselenin yan谋nda a艧ka da yer var tabii. Hans Castrop, hastanede tan谋d谋臒谋 Clavdia Chauchat adl谋 bir kad谋na 芒艧谋k oluyor ve roman谋n en sonunda Heraclitus鈥檜n kaleminden 莽谋km谋艧a benzer sat谋rlarla kar艧谋la艧谋yoruz.
鈥淎h, biliyorsun, a艧k. Beden, a艧k ve 枚l眉m t眉m眉 bir b眉t眉nd眉r, ayn谋 艧eydir 莽眉nk眉 beden hastal谋k ve 艧ehvet demektir ve 枚l眉m眉n nedenidir; evet, her ikisi de, a艧k ve 枚l眉m de etle ba臒lant谋l谋d谋r ve deh艧etin ve g眉莽l眉 b眉y眉n眉n kayna臒谋d谋r.鈥�
B眉y眉l眉 Da臒鈥櫮�, Thomas Mann鈥櫮� ve felsefi romanlar谋 sevenler i莽in tavsiye ederim, ancak Thomas Mann okumaya ba艧lamak i莽in uygun bir roman de臒il, temposu biraz a臒谋r. 陌lk kez Mann okuyacaklara her zaman oldu臒u gibi 鈥淰enedik鈥檛e 脰l眉m鈥� ya da Tonio Kr枚ger鈥漣 枚neriyorum.
础濒谋苍迟谋濒补谤: Thomas Mann, B眉y眉l眉 Da臒, Can Yay谋nlar谋, 陌stanbul, 2009. s. 87- 163-164-197-222-339-421.
Ne寞tik臈tina, kad XX a. prad啪ia yra tokia pana拧i 寞 XXI a. prad啪i膮. Pasirodo, "sav臋s ie拧kojimas" yra toli gra啪u ne 拧i懦 laik懦 atradimas: Hanselis pastudijuoja ir medicin膮, ir astronomij膮, ir botanik膮, paslidin臈ja, pranc奴zi拧kai pa拧neka, kitus ligonius aplanko, pasjans膮 pad臈lioja, ir taip ir praeina 7 metai nieko neveikiant ir atseit gydantis (tuberkulioz臋, kurios grei膷iausiai net n臈ra).
Skaitydama ir juokiausi, ir nervinausi, nes pagrindinis persona啪as toks, kad man臋s nenervinti net negali. Labai vertinga knyga, d啪iaugiuosi, kad po pirmo tomo nepad臈jau 拧alin.
O dabar gal kada prisiruo拧iu ir Juozap膮 su broliais 寞veikti (tuos u啪me膷iau dar antram kurse, nes siaubingai nusibod臋 buvo)
2.cildi bitirmeden puanlamak 莽ok do臒ru gelmese de -sonu莽ta "kalemimi geri vermeyi unutmay谋n." diye bitti bu cilt- kendi i莽inde insan谋n sinirlerini bozacak denli yava艧 akan -ki bu bir senatoryumdan beklenen 艧eydir- ve bana k眉莽眉k bir 莽ocukken babaannemlerle gitti臒im benzer (veremsiz) tatilleri hat谋rlatan sat谋rlara bo臒an bir kitap oldu. Bu benzerlikten dolay谋 莽ok nesnel yakla艧am谋yorum. B眉t眉nc眉l yorumu ikinci cildi bitirince yazaca臒谋m.
Yogun bir okuma oldu. Kafam allak bullak su anda...
脰ncelikle kitabin genel i莽eri臒i; Hans Castrop kuzenini hastaligi y眉z眉nden kald谋臒谋 saglik merkezinde ziyaret edip birazda kalmak icin gelir ama ziyareti sona ermeden hasta oldugu aciklanir ve sonra uzun bir sure burada kalir.
Ilk basta kitabi okudu臒um s眉re boyunca kafamda okurken olu艧an hastane kavrami 艧u oldu; icine 莽ekti臒ini b谋rakmayan, 枚l眉m眉n眉 bile n枚tr bir sey gibi hatta biraz da alaya alircasina ge莽i艧tiren ve herkesi sagliksiz belleyip 'zamanini' 莽alan bir birim olarak g枚rd眉m. Icine aldigini bir daha birakmak istemeyen bir canavar..
Ama zamanla doktorlar谋n ve o zamanlarda b枚yle yerlerin oldu臒unu ogrendikce rahatlasamda yapilan m眉dahaleler ve devam eden doktor- asil kahraman diyaloglarinda oldugu gibi hep bir alaycilik ve sanki sadece hastayi kiskivrak ele alma 莽abas谋 vardi. Hatta bir ara kitapta 莽ocu臒u bilerek mi hasta ettiler acaba diye bile d眉艧眉nd眉m. Settembrini de durmadan zamanla ve onlarin sahteliklerini vurgulayici konusmalari bu kanimi iyice pekistirdi.
Bunun disinda Marusya'yi seven asker kilikli ve olmaya 枚zenen kuzeni Joachim'le beraber yapt谋klar谋 diyaloglar ve ba艧latt谋臒谋 枚nc眉l眉k 莽ok iyiydi Bazen d眉艧眉nceleri ve yaptiklari farkli y枚nlere gitse de cok ilginc buldum Hans karakterini .
En sacma buldu臒umda bu kadar tekduze bir yasamda nasil olurda zaman gecer ve hizli gecer?
Begendim ama gercekten arka planda beynimde donup duran hastane fig眉r眉n眉 sevmedim.
D眉n bitirdi臒imde akl谋mdaki y谋ld谋z 3 idi, sevgili Arturo'yu dinledikten sonra 4 oldu. O yorumunu girdi臒inde buradan okuyup siz de benzer etkiyi yakalayabilirsiniz.
Ben beni iten taraflar谋n谋 yaz谋p yorumu bitirece臒im:
Yazar kozmopolit olarak tasarlad谋臒谋 senatoryumdaki insanlara Frans谋zca, Latince, 陌ngilizce, 陌talyanca... bir莽ok farkl谋 dilde c眉mleler kurdurmu艧, bunda ve bu c眉mlelerin orijinal halinde b谋rak谋lmas谋nda herhangi bir beis yok; ancak sevgili 莽evirmen ke艧ke zahmet edip bunlar谋n anlamlar谋n谋 dipnot olarak ekleseymi艧. 脟谋r谋l莽谋plak bir 莽eviriyi 枚n眉m眉ze s眉r眉p bir elimizde telefon bir elimizde kitap okutmak zorunda b谋rakmasaym谋艧.
Kitab谋n ba艧 karakteri hali haz谋rda zaman谋n kendisiyken ve kitab谋n zamans谋z olmas谋 onu daha da k谋ymetli yapabilecekken Mann'谋n -kan谋mca g枚steri艧 merak谋 y眉z眉nden- zamanla "eski" olarak nitelendirilebilecek teknolojileri ya da bilgileri uzun uzun anlatmas谋 (R枚ntgen cihaz谋, gramafon, bilgisi 艧uan ilkokula kadar d眉艧m眉艧 biyoloji bilgileri vs.) onu 艧uan biraz demode g枚steriyor.
Okuma keyfi olarak beni en 莽ok yoran elbette ki benim ya艧arken dikkat etmedi臒im ayr谋nt谋lar谋 uzun uzun bana anlatmas谋 oldu. Bunu "zaman" yorumu olarak yapt谋臒谋 d眉艧眉n眉l眉rse 莽ok ba艧ar谋l谋 ancak okuyucuyu ekstra zorlayan bir durum. Bir ba艧ka (benim i莽in) teknik s谋k谋nt谋 kitab谋n geneli 眉莽眉nc眉 a臒谋zdan ilerlerken arada orta oyunu gibi d枚n眉p okuyucuya seslenmesi ve "okuyucu burada 枚yle de臒il b枚yle d眉艧眉nmeli" gibi dikte ederek vermesi. Hatta bir ara okuyan di臒er arkada艧lara (ilk ciltte) "Sanki Douglas Adams bir Tolstoy kitab谋 yazmaya 莽al谋艧m谋艧 gibi" demi艧tim, yaz谋m stili olarak 莽ok arada kald谋臒谋n谋 hissetmi艧tim.
Demlendik莽e ve beni 眉zen taraflar谋 bende dibe 莽枚kt眉k莽e daha g眉zel hat谋rlayaca臒谋m谋 d眉艧眉nd眉臒眉m bir okuma deneyimi oldu.
Kitap yeni mezun, Hamburg鈥檒u gemi m眉hendisi Hans Castorp鈥檜n hem hava de臒i艧imi hem de kuzenini ziyaret i莽in 陌svi莽re鈥檇eki Berghof sanatoryumuna gelmesiyle ba艧l谋yor. Yaln谋zca 眉莽 haftal谋臒谋na sanatoryuma gelen Castorp k谋sa zamanda oradaki rutine al谋艧谋r ve kendisinin de hasta oldu臒u s枚ylenince orada s眉rekli olarak kalmaya ba艧lar. 脟e艧itli milletlerden hastalar谋n bir莽o臒u, uzun tedavi s眉releri sebebiyle Berghof鈥檛a ya艧amaya o kadar al谋艧m谋艧lard谋r ki iyile艧ip evine d枚nen baz谋lar谋 geri d枚nmeye 莽al谋艧谋r. Zaman, a艧k, 枚l眉m, do臒a, t谋p, felsefe, ya艧am gibi kavramlar谋n sorguland谋臒谋 hikayede, platonik bir a艧k谋n pe艧inde, Hans Castorp tam 7 y谋l sanatoryumda kal谋r.
Hikayeyi olu艧turan 莽ok say谋da karakter mevcut; Castorp鈥檜n bir an 枚nce iyile艧ip birli臒ine d枚nmeye 莽al谋艧an asker kuzeni Joachim Ziemssen; sanatoryuma gelen herkesi hasta oldu臒una ikna edip uzun s眉reler orada tutmaya 莽al谋艧an ba艧hekim Behrens; hastalar谋n 鈥榬uhlar谋n谋鈥� da ara艧t谋ran ba艧hekim asistan谋 Dr Krakowski; Castorp鈥檜n platonik a艧k谋 Clavdia Chauchat; ayd谋nlanmac谋, demokratik bir d眉nya devleti hayalleri olan 陌talyan Herr Settembrini ve cizvit Naphta 枚ne 莽谋kan karakterler. 陌艧te bu karakterler 莽er莽evesinde Thomas Mann, ya艧am, a艧k, sava艧, 枚l眉m, hastal谋k, t谋p, psikoloji ve bat谋 felsefesinin iki kutbunu sorguluyor. Ama hikayede ba艧rol her ne olursa olsun ak谋艧谋n谋 s眉rd眉ren zaman.
Di臒er Thomas Mann romanlar谋 gibi 鈥榮谋k谋nt谋l谋鈥� bir havan谋n hakim oldu臒u bir hikaye ve okumas谋 莽ok da kolay olmayan bir kitap. Bir konu veya kurgu aray谋艧谋nda olanlara tavsiye etmiyorum. Kitap, Mann鈥櫮眓 Birinci D眉nya Sava艧谋 枚ncesi Avrupa鈥檇aki durumu felsefeyle b眉t眉nle艧tirdi臒i bir ba艧yap谋t. Ve t眉m Mann romanlar谋nda hissetti臒im, iki d眉nya sava艧谋 ve 枚ncesindeki zaman dilimini kapsayan s谋k谋nt谋l谋 ve depresif iklimi ya艧at谋yor.
Kitab谋n 莽evirisi ile ilgili ciddi sorunlar oldu臒unu d眉艧眉n眉yorum. Bu kadar 莽ok yabanc谋 kelimenin oldu臒u, 陌talyanca, frans谋zca ve latince bir dolu c眉mlenin yer ald谋臒谋, metaforlar谋n ve mitolojik g枚ndermelerin s谋k莽a kullan谋ld谋臒谋, k谋sacas谋 艧ifrelerle dolu bir kitapta hi莽bir dipnotun olmamas谋 kabul edilebilir de臒il. S谋k s谋k terc眉me i莽in ara艧t谋rma yapmak gerekiyor ve bu da zaten s谋n谋rl谋 olan konsantrasyonu yerle bir ediyor. 脟evirmenin dipnotlar谋 eklememesi, yabanc谋 kelimeleri 莽evirmemesi ve edit枚r眉n de bu 艧ekilde onaylamas谋n谋 mant谋k 莽er莽evesinde yorumlamak m眉mk眉n de臒il. Can Yay谋nlar谋鈥檔da daha 枚nce deneyimledi臒im bir durum olmad谋臒谋ndan hi莽 艧眉phe etmemi艧tim bu eksikli臒in olaca臒谋n谋 kitaba ba艧larken. Bu bak谋mdan bu 莽eviri bana g枚re yar谋m kalm谋艧, tamamlanmam谋艧 bir kitap.
Un nou prilej de admira牛ie a erudi牛iei lui Mann. Filozofie, religie, politic膬, biologie, anatomie, evolu牛ionism, muzic膬 艧i nu numai. A艧 remarca extraordinarul efort intelectual pe care 卯l face, plas芒ndu-se cu succes 卯n postura unor personaje cu idei radical diferite, pe care reu艧e艧te de fiecare dat膬 s膬 le expun膬 艧i s膬 le apere conving膬tor 艧i, l膬udabil, nep膬rtinitor. Asta nu poate fi dec芒t rezultatul unei min牛i de excep牛ie. Aproape toate marile idei ale timpului 卯艧i g膬sesc loc 卯n cele 1200 de pagini ale c膬r牛ii. Firesc, izbesc eterna confruntare dintre spirit 艧i materie 艧i neputin牛a 艧tiin牛ei de a rezolva misterul vie牛ii. Nara牛iunea c膬r牛ii se centreaz膬 卯n jurul urm膬toarei intrigi: un t芒n膬r german, Hans Castorp, ajunge 卯ntr-un sanatoriu elve牛ian pentru trei s膬pt膬m芒ni 艧i sf芒r艧e艧te prin a r膬m芒ne 艧apte ani. Concomitent, 卯n timp ce, 卯n mun牛i, pacien牛ii 艧i vizitatorii de ocazie 卯艧i tr膬iesc dramele sau micile pl膬ceri, lumea este 卯n pragul Marelui R膬zboi. Tocmai din aceste motive burghezia transna牛ional膬, at芒t de bine zugr膬vit膬 卯n stabilimentul din Berghof, suport膬 binemeritata ap膬sare a condeiului lui Mann. Pentru un cititor de ocazie, Muntele vr膬jit se va dovedi o adev膬rat膬 卯ncercare, un test de r膬bdare 艧i concentrare. Este ca 艧i cum ai audia un curs pe care l-ai dorit, dar care, de la un punct 卯ncolo, pare s膬 nu se mai termine. Cred c膬 tocmai de asta Mann fragmenteaz膬 expunerile 艧i dialogurile savante, introduc芒nd mici desf膬艧ur膬ri frivole, deloc dezagreabile. 脦n final, totul pare redus la o constatare amar膬: oric芒t am fi de neinteresa牛i sau de implica牛i, marile decizii se iau 卯n absen牛a noastr膬, pentru noi. Istoria pare s膬 fie un proces mult prea cople艧itor, iar marile acumul膬ri de entuziasm sau de furie nu 牛in seama de indivizi. Via牛a 艧i moartea, de艧i ne aprind discu牛iile 艧i ne provoac膬 marile 卯ntreb膬ri, ne scap膬 mereu printre degete. Dar ceea ce mi se pare remarcabil este c膬 Mann nici m膬car nu sus牛ine c膬, negre艧it, ar putea s膬 fie altfel. 艦i, o idee pe care o 卯mp膬rt膬艧esc, nici c膬 oamenii vor 卯nv膬牛a obligatoriu ceva din nenorocirile pe care le provoac膬.
Yorumumu ikinci cildin okumas谋n谋 bitirdikten sonra girece臒im. Ancak puanlama konusunda b眉y眉k de臒i艧iklikler olmayacakm谋艧 gibi hissetti臒imi s枚yleyebilirim.
O experien葲膬 uluitoare 卯n aproape trei s膬pt膬m芒ni de lectur膬 cu Muntele vr膬jit. De acum 卯ncolo 卯mi va fi greu s膬 aleg 卯ntre dou膬 personaje mari favorite din literatura universal膬: Hans Castorp sau Wherter a lui Goethe...
Prad啪ioje galvojau, kad kaip nors 寞veiksiu pirm膮 tom膮 ir paskui d臈siu 拧alin, ta膷iau Hanselio pranc奴zi拧kai i拧veblentas meil臈s prisipa啪inimas (gan臈tinai originalus ir matosi, kad ne veltui lovoje gul臈damas jis t膮 anatomij膮 studijavo) ir dalis jo istorijos iki to ka啪kuo primin臈 mano pa膷ios paauglyst臋 ir tuo pagavo. Skaitysiu ir antr膮 tom膮. 沤i奴r臈siu, ar v臈l kils noras d臈ti 拧alin - labai erzina atmosferos dviveidi拧kumas (vietoj aklimatizacijos pripai拧yt tuberkulioz臋!) ir visos tos mandagyb臈s.
"Beklemek ileriye do臒ru acele etmek, zaman谋 ve i莽inde bu an谋 bir arma臒an yerine bir engel gibi g枚rmek, de臒erlerini yads谋y谋p yok ederek zihninde 眉zerlerinden atlay谋p ge莽mek demektir." biraz anlam bozuklu臒u var gibi g枚r眉nse de g眉zel bir ifade.
陌kinci kitap... Kurgunun tamam谋ndan bahsetmek i莽in eserin tamam谋n谋n bitmesini beklemeyi tercih ettim. 脰ncelikle, Can Yay谋nlar谋 eserin ba艧谋nda yazar ve 莽evirmene dair mini 枚zge莽mi艧 sunuyor. Esere bu 艧ekilde ba艧lamak yazarla bir miktar tan谋艧m谋艧l谋k hissi verdi臒inden insan pozitif duygularla okuyor.
B U R A D A N S O N R A S I S P O 陌 L E R 陌 脟 E R 陌 Y O R ! ! !
"Muntele vr膬jit" este o carte dup膬 care nu po葲i citi prea repede alt膬 carte, 卯葲i trebuie un respiro, 卯n care s膬 se a葯eze toate st膬rile prin care ai trecut de-a lungul celor peste 900 de pagini.
Hans Castorp, personajul principal, 卯葯i viziteaz膬 v膬rul, pe Joachim Ziemssen, la sanatoriul interna葲ional de boli pulmonare din Berghof, Elve葲ia, unde acesta se afl膬 internat de c芒teva luni. De葯i vizitatorul are 卯n plan s膬 r膬m芒n膬 doar trei s膬pt膬m芒ni al膬turi de ruda sa, dup膬 c芒teva episoade de febr膬, se transform膬 葯i el 卯n pacient al consilierului aulic Behrens, medicul 葯ef, care 卯i recomand膬 s膬 r膬m芒n膬 "la orizontal膬" p芒n膬 se pune pe picioare. Dar problemele actuale scot la iveal膬 altele mai vechi la pl膬m芒ni, astfel c膬 t芒n膬rul Castorp ajunge s膬-葯i petreac膬 SUS, pe muntele vr膬jit, 葯apte ani. Cum va suporta omul de la 葯es via葲a de la munte? Ce va face el 卯n tot acest timp? Sunt 卯ntreb膬ri la care cititorul va g膬si r膬spunsurile al膬turi de Hans. Un lucru este 卯ns膬 cert, 卯nc膬 de la bun 卯nceput: sus, timpul pare c膬 st膬 pe loc, iar boala 葯i moartea sunt cuvintele de ordine. Cele cinci mese pe zi, curele de odihn膬 pe balcon, plimb膬rile pe munte 葯i discu葲iile pe teme filozofice cu umanistul Settembrini 葯i iezuitul Naphta fac parte din rutina zilnic膬 a lui Castorp, care va fi nevoit s膬-葯i accepte soarta 葯i s膬 se foloseasc膬 de orice prilej pentru a 卯nv膬葲a. Da, 卯nv膬葲are, iat膬 cheia acestui (bildungs)roman, iar t芒n膬rul recunoa葯te c膬, dac膬 ar fi r膬mas JOS, probabil ar fi fost un inginer naval obi葯nuit, pe c芒nd aici, la 卯n膬l葲ime (sesiza葲i metafora 卯n膬l葲imii!), are ocazia s膬-葯i cultive cea mai bun膬 variant膬 a sa. Din peisajul at芒t de complex al romanului, nu puteau lipsi nici fiorii amorului, pentru c膬 Hans se 卯ndr膬goste葯te la prima vedere de Clavdia Chauchat, o pacient膬 de la "masa ru葯ilor bine", dar va trebui s膬 biruiasc膬 aceast膬 iubire prin renun葲are 葯i st膬p芒nire de sine. Cu adev膬rat savuroase sunt "b膬t膬ile" 卯n idei dintre cei doi intelectuali (Naphta 葯i Settembrini) pentru salvarea sufletului 卯nv膬葲膬celului lor Hans Castorp, iar Mann le dedic膬, generos, pagini 卯ntregi. De fapt, autorul pune mare pre葲 pe formarea personajului principal, a c膬rui evolu葲ie este evident膬 la finalul c膬r葲ii.
Thomas Mann (n. 6 iunie 1875 - d.12 august 1955) este, dup膬 cum se 葯tie, laureat al premiului Nobel pentru Literatur膬, 卯n 1929, 卯n special pentru romanul "Casa Buddenbrook". Ce am sesizat la Mann, 卯n mod special, pe l芒ng膬 pasiunea sa pentru profunzimea firii umane, este c膬 are o precizie de geograf 卯n descrieri 葯i localiz膬ri 葯i c膬 nu este prea darnic cu tr膬s膬turile fizice ale personajelor, atribuindu-le: ba un nas prea sub葲ire, ba pome葲i prea ridica葲i, ochi sa葯ii, gur膬 bo葲it膬 etc.
Romanul poate s膬-葲i plac膬 la nebunie sau nu, nu exist膬 o cale de mijloc. Thomas Mann 卯葲i 葲ine cartea 卯n m芒ini datorit膬 farmecului s膬u de literat rafinat, iar atunci c芒nd termini de citit realizezi c膬 ai r膬mas cu ceva constructiv, c膬 葯i tu ai evoluat odat膬 cu Hans.
"Tu spui c膬 noi suntem aici nu ca s膬 devenim mai inteligen葲i, ci ca s膬 ne vindec膬m. Dar trebuie s膬 le po葲i 卯mp膬ca pe am芒ndou膬, b膬iete".