What do you think?
Rate this book
شاه و شطرنج قدرت در خاورمیانه: ایران، کردهای عراق و شیعیان لبنان
کتاب «شاه و شطرنج قدرت در خاورمیانه» به سیاست خارجی ایران در زمان حکومت محمدرضاشاه پهلوی، در قبال نهادهای غیردولتی در خاورمیانه می‌پرداز�. این کتاب که توسط آرش رئیسی‌نژا� تألیف شده است، به خوبی توانسته است که پویایی‌ها� ژئوپلیتیک و ژئوفرهنگی را که بر روابط راهبردی ایران با کردهای عراق و شیعیان لبنان در زمان شاه تأثیرگذاشته است، تحلیل کند. کتاب به‌صور� تاریخی ساختاربندی شده است و هر فصل کتاب بر دورهٔ زمانی و جنبهٔ متفاوتی از سیاست‌ها� خارجی غیردولتی ایران تمرکز دارد.
در مقدمهٔ کتاب، رئیسی‌نژا� اهمیت روابط ایران با گروه‌ها� فعال غیردولتی در خاورمیانه، را توضیح میده�. سپس در فصل اول کتاب، تهدیدها و فرصت‌های� را که حاکمیت تهران را بر آن داشت تا به‌دنبا� اتحاد با گروه‌ها� غیردولتی مانند کردهای عراق و شیعیان لبنان باشد را برای خوانندگان توضیح میده�. کتاب سپس مراحل اولیهٔ سیاست خارجی غیردولتی ایران را مورد بحث قرار میده� و ارتباطات و تعاملات اولیه با نهادهای غیردولتی قبل از سال ۱۳۳۷ را توضیح میده�. کتاب سپس به تشریح رسمی شدن سیاست خارجی غیردولتی ایران در این دوره پرداخته و جزئیات چگونگی شکل‌گیر� روابط با کردها و شیعیان لبنان را شرح میده�. بخش بعدی کتاب به اوج سیاست خارجی غیردولتی ایران میپردازد� جایی که دولت شاه به‌طو� فعال با این گروه‌ه� برای پیشبرد منافع منطقه‌ا� خود درگیر شد و از آن‌ه� به نفع خود بهره گرفت. رئیسی‌نژاد� رفته‌رفت� افول این سیاست‌ها� خارجی را توضیح میده� که با تغییر پویایی‌ها� منطقه‌ا� و ظهور چالش‌ها� جدید، دوره‌ا� از عدم قطعیت و ارزیابی مجدد سیاست خارجی ایران شکل گرفته است. سپس، در سالها� قبل از انقلاب ۵۷، کاهش نفوذ ایران بر گروه‌ها� غیردولتی و فروپاشی نهایی رژیم شاه موردتجزیه و تحلیل قرار می‌گیر� و بینش‌های� درمورد پیامدهای استراتژی‌ها� سیاست خارجی به کار گرفته شده ارائه م‌شو�.
این کار برای کسانی که به ژئوپلیتیک خاورمیانه، سیاست خارجی ایران و روابط بین‌المل� به‌طو� کلی، علاقه دارند می‌توان� قابل توجه باشد. می‌توا� گفت که کتاب «شاه و شطرنج قدرت در خاورمیانه» ظهور و نوسانات ارتباطات ایران با گروه‌ها� غیردولتی سیاسی را که بیش از سه دهه در قلب سیاست امنیتی بین‌الملل� و منطقه‌ا� تأثیرگذار بوده است، روشن می‌کن�.
در مقدمهٔ کتاب، رئیسی‌نژا� اهمیت روابط ایران با گروه‌ها� فعال غیردولتی در خاورمیانه، را توضیح میده�. سپس در فصل اول کتاب، تهدیدها و فرصت‌های� را که حاکمیت تهران را بر آن داشت تا به‌دنبا� اتحاد با گروه‌ها� غیردولتی مانند کردهای عراق و شیعیان لبنان باشد را برای خوانندگان توضیح میده�. کتاب سپس مراحل اولیهٔ سیاست خارجی غیردولتی ایران را مورد بحث قرار میده� و ارتباطات و تعاملات اولیه با نهادهای غیردولتی قبل از سال ۱۳۳۷ را توضیح میده�. کتاب سپس به تشریح رسمی شدن سیاست خارجی غیردولتی ایران در این دوره پرداخته و جزئیات چگونگی شکل‌گیر� روابط با کردها و شیعیان لبنان را شرح میده�. بخش بعدی کتاب به اوج سیاست خارجی غیردولتی ایران میپردازد� جایی که دولت شاه به‌طو� فعال با این گروه‌ه� برای پیشبرد منافع منطقه‌ا� خود درگیر شد و از آن‌ه� به نفع خود بهره گرفت. رئیسی‌نژاد� رفته‌رفت� افول این سیاست‌ها� خارجی را توضیح میده� که با تغییر پویایی‌ها� منطقه‌ا� و ظهور چالش‌ها� جدید، دوره‌ا� از عدم قطعیت و ارزیابی مجدد سیاست خارجی ایران شکل گرفته است. سپس، در سالها� قبل از انقلاب ۵۷، کاهش نفوذ ایران بر گروه‌ها� غیردولتی و فروپاشی نهایی رژیم شاه موردتجزیه و تحلیل قرار می‌گیر� و بینش‌های� درمورد پیامدهای استراتژی‌ها� سیاست خارجی به کار گرفته شده ارائه م‌شو�.
این کار برای کسانی که به ژئوپلیتیک خاورمیانه، سیاست خارجی ایران و روابط بین‌المل� به‌طو� کلی، علاقه دارند می‌توان� قابل توجه باشد. می‌توا� گفت که کتاب «شاه و شطرنج قدرت در خاورمیانه» ظهور و نوسانات ارتباطات ایران با گروه‌ها� غیردولتی سیاسی را که بیش از سه دهه در قلب سیاست امنیتی بین‌الملل� و منطقه‌ا� تأثیرگذار بوده است، روشن می‌کن�.
- GenresPolitics
497 pages, Paperback
First published July 6, 2018
12 people are currently reading
95 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 9 of 9 reviews
January 28, 2025
شاه و شطرنج قدرت در ایران ، کتابی ایست از دکتر رئیسی نژاد ، پژوهشگر، تحلیل‌گ� و استاد دانشگاه . او در این کتاب به سیاست خارجی ایران در زمان شاه در قبال نهادهای غیر دولتی ( نهادهای غیردولتی به گروه‌ها� سازمان‌ه� و حرکت‌های� گفته می‌شو� که خارج از ساختار دولت رسمی عمل می‌کنند� اما تأثیر قابل توجهی بر سیاست و روابط بین‌المل� دارند. این نهادها اغلب شامل گروه‌ها� قومی، مذهبی، اجتماعی و سیاسی هستند که برای دستیابی به اهداف خاص خود فعالیت می‌کنن�. نهادها در این کتاب شیعیان لبنان و کردهای عراق هستند ) در خاورمیانه پرداخته .
به صورت بسیار خلاصه ، رئیسی نژاد از دو محور ژئوپلتیک (ژئوپلیتیک یعنی مطالعه� تأثیر عوامل جغرافیایی بر سیاست. ژئوپلیتیک به بررسی این می‌پرداز� که چگونه موقعیت جغرافیایی یک کشور، منابع طبیعی آن، مرزهایش و سایر ویژگی‌ها� زمین‌شناختی� بر تصمیمات سیاسی، روابط بین‌المل� و قدرت آن کشور تأثیر می‌گذار�.) و ژئوکالچرال ( این مفهوم به مطالعه� تأثیر متقابل جغرافیا و فرهنگ بر یکدیگر می‌پرداز�. ژئوکالچرال به این موضوع می‌پرداز� که چگونه ویژگی‌ها� طبیعی یک منطقه مانند آب و هوا، زمین‌شناسی� منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی بر فرهنگ، آداب و رسوم، زبان و سبک زندگی مردم آن منطقه تأثیر می‌گذارن�. ) به چرایی و چگونگی سیاست خارجی ایران و نهادهای غیر دولتی پرداخته .
تنهایی استراتژیک ایران
رئیسی نژاد این مفهوم را وضعیتی می داند که در آن ایران احساس می‌کن� در روابط بین‌المل� فاقد متحدان مطمئن است. تنهایی استراتژیک ایران ، ریشه در تاریخ طولانی و پیچیده� ایران و موقعیت ژئوپلیتیکی خاص آن دارد. ایران گرچه در شاهراه ارتباطی آسیا و مانند پلی میان اروپا و آسیاست اما هیچگاه نتوانسته از موقعیت استراتژیک و حساسش بهره چندانی گیرد . این موقعیت ، ایران را در وضعی قرار داده که همواره نیازمند نوعی تعادل در رابطه میان شرق و غرب بوده . از سوی دیگر ، ایران در محاصره انبوهی کشور های دیگر قرار گرفته که مردمانی سنی هستند یا عرب و یا تُرک و با وجود تفاوت های فراوان بر اصل فشار بر ایران و خفه کردن آن با هم اشتراک نظر دارند . به این ترتیب شاه که ایران را در موقعیت خطرناکی می دید ، برای جلوگیری از انسداد در غرب به دست مصر و جمال عبدالناصر ، شروع به سرمایه گذاری بر شیعیان لبنان و در همسایگی خود و با سقوط ملک فیصل دوم ، پادشاه عراق و حکومت عبدالکریم قاسم و سپس صدام حسین شروع به نزدیکی با کردها کرد . نکته جالب آن که هم مصر و هم دولت های مختلف عراق ، به شدت توسط شوروی حمایت می شدند و هر دو خواهان تضعیف تمامیت ارضی ایران بودند . شاه این گونه روابط پر تشنجی با امام موسی صدر در لبنان و ملا مصطفی بارزانی در کردستان را شروع کرد که این روابط بارها و بارها توسط طرفین به تشنج کشیده شد و حتی قطع هم شد ، اما در نهایت شاه کوشید منافع ایران را که البته خود ، بدون مشورت با هیچ کس به آنها رسیده بود را از قبل رفتار با این گروه ها ، برآورده کرده و نفوذ ایران را در منطقه افزایش دهد .
شاه و تلاش برای تغییر پنهان سیاست آمریکا در منطقه
شاه که آشکارا با دموکرات ها میانه خوشی نداشت ، بارها کوشید تا سیاست آمریکا ، مبنی بر ایجاد موازنه میان ایران و عربستان درمنطقه را تغییر دهد و خود صاحب اختیار منطقه شود . خروج ناوگان بریتانیا و سپس پیوند دیپلماسی قوی شاه با نیکسون ، بهانه را به شاه داد که دکترین آمریکا را تغییر داده و موازنه را به نفع ایران برگرداند . در این میان دیپلماسی شاه در لبنان و عراق هم جواب داده و هم شیعیان به گروهی قابل توجه تبدیل شده بودند و هم کردها و پیش مرگه های آنان ، با جلب توجه ارتش عراق مانع از تحرکات مرزی در اروندرود می شدند .
دوستان و دشمنان شاه
آن گونه که رئیسی نژاد نوشته ، شاه نگاه منفعت گرانه ای به سیاست و دیپلماسی داشته ، از این رو ، دوستی یا دشمنی همیشگی با گروه یا کشوری نداشته . اما عراق و رهبران آن چه عبدالکریم قاسم و چه بعدها صدام حسین را می توان دشمنان همیشگی شاه و ایران دانست . آنان هر دو اروند رود را شط العرب و خرمشهر را معمره می دانستند . نکته جالب آنکه سالها پیش از آغاز جنگ ، شاه از برتری تسلیحاتی عراق بر ایران خبر داشته و می دانست که شوروی ، عراق را بیشتر حمایت می کند تا آمریکا ، ایران را .
از طرف دیگر جمال عبدالناصر هم به عنوان اولین کسی که خلیج فارس را خلیج عربی خوانده و از جدایی خوزستان حمایت کرده بود دشمن دوم شاه بود . اما مرگ ناگهانی او و سپس روی کار آمدن انور سادات با گرایشی نزدیک به شاه ، کار او را در مواجهه با مصر آسان کرد
شاه و سیاست های آمریکا
یکی دیگر از موضوعاتی که رئیسی نژاد ، نسبتا کامل به آن پرداخته ، رویارویی شاه با سیاست های آمریکا و تلاش برای تغییر آن و حتی مخالفت های قاطعانه با سیاست هایی بوده که شاه آن ها را به نفع خود و ایران نمی دانسته . بنابراین شاهی که کتاب نشان می دهد ، نوکر آمریکا و یا حافظ منافع آمریکا و غرب در منطقه نبوده . او شطرنج بازی بود که می کوشید در منطقه ای که همیشه گویی آماده آتش گرفتن است تنها با سیاست مداران آمریکا ، شوروی ، انگلیس ، اسرائیل و رهبران عرب قمار کند . شاه طبق این اصل ، از سیاست خود در کردستان ، به آمریکایی ها چیزی نگفته بود و راهنمایی و مشورت هم از آنان نخواسته بود . بر عکس ، شاه بیشتر کوشید تا آمریکا را هم در سیاست خود سهیم کرده و آنان را هم مجبور به ارسال سلاح و حمایت مالی از کردها کند . قرار داد اروند رود هم ماحصل سیاست خود شاه بوده و آمریکایی ها در آن نقشی نداشته و حتی احتمال چنین قرار دادی را هم نمی دادند .
قرار داد اروند رود
شوربختانه شاه دیدگاهی کوتاه مدت نسبت به اروند رود داشت و به قول ادبیات رایج در ایران ، گویی عمق استراتژیک اروند رود را نمی دید . این قرار داد گرچه در کوتاه مدت ، دیپلماسی شاه را به اوج رسانده بود اما در سالهای بعد ، یکی از دلایل اصلی جنگ ایران و عراق بود که هر دو کشور را در مسیر ویرانی قرار داد . رئیسی نژاد دیدگاه آمریکایی ها را هم نسبت به قرار داد اروند رود شرح داده ، از نگاه آنان در این قرارداد ، ایران اقدام عملی کرده و عراق تنها وعده و وعید داده . این گونه و با قطع حمایت ایران از کردها ، دست ایران از داخل عراق کوتاه شد . هم چنین ایران ، ، همدلی و هم زبانی کردها را هم از دست داد .
دیپلماسی غیر دولتی ایران : ایده ای درخشان ، اجرایی خوب و پایانی فاجعه بار
شوربختانه رابطه ایران با کردها و شیعیان و هدف افزایش نفوذ ایران در منطقه هر چقدر که درخشان بود و خوب اجرا شد به پایانی فاجعه بار هم برای شاه و هم ایران ختم شد . بازی شاه با آتش که با خود بزرگ بینی شاه در منطقه و اختناق و استبداد در ایران همراه شده بود سرانجام با قطع رابطه با امام موسی صدر و شیعیان لبنان در لبنان و رها کردن کردها در آغوش جلادی به نام صدام حسین به پایان رسید .
در مورد لبنان ، گرچه شاه نقشی در مفقودی موسی صدر نداشت و پس از گم شدن ایشان ، تلاشهایی برای یافتن خبری از او کرده بود اما شاه پیشتر با انتخاب منصور قَدَر، یکی از مدیران ساواک ، به عنوان سفیر ایران در لبنان و تلاش او برای محدود کردن و مصادره صدر ، و در تصویر کلی ، ترجیح امنیت به فرهنگ تقریبا در تمامی جوانب داخلی و خارجی ، پل های ارتباطی با صدر را قطع کرده بود . صدر آن قدر مهم بود که خلا عظیم او را یکی از عوامل مهم انقلاب ایران و فروپاشی پهلوی ها دانسته اند . شاه که خود را بی نیاز از روحانیون حتی طیف نو اندیش آن می دید این گونه قدرت را به راحتی از دست داد و پایانی شد بر پادشاهی طولانی و تاریخی ایران .
اما رها کردن کردها ، عواقبی سخت تر برای ایران داشت ، افزون بر این دشمنی کردها با شاه ، شاه به چهره منفوری در میان کردهای ایران تبدیل شد . از طرف دیگر ، صدام که دیگر مشکلی در داخل عراق نداشت ، تمام توان و قدرت مالی خود را صرف خرید و ذخیره اسلحه و مهمات کرد . هم چنین ارتش عراق هم از جنگی دائمی فارغ و متمرکز بر اروند رود و خرمشهر شد . شاه که سالهای آخر سلطنت خود را می گذراند و البته خود اطلاعی از این پایان نداشت ، متوجه تمرکز شدید عراق بر اروند رود و ذخیره اسلحه و سلاح به ویژه موشک اسکاد شده بود اما دیگر فرصتی برای جبران اشتباه نداشت . بنابراین سیاست شاه ، کشوری در آستانه انقلاب و رژیمی با ارتشی به شدت قدرتمند در همسایگی ایران به جا گذاشته بود .
کمتر کتابی مانند کتاب دکتر رئیسی نژاد دیده ام که سطربه سطر و کلمه به کلمه آن اینگونه مفید و موثر باشد . رئیسی نژاد موضوعی را که به نظر سخت و غیر قابل فهم می آمده با زبانی بسیار ساده ، با کلمات و توضیحات مناسب بیان کرده . کتاب او که ترجمه ای بسیار عالی و بی نقص دارد ( اگرچه که در چند جا ، سال میلادی با شمسی مطابقت ندارد ) به موضوعاتی مانند حوزه ، جنگ داخلی لبنان ، روابط ایران و اسرائیل ، مصطفی چمران ، حافظ اسد ، صدام حسین ، بخشی از تاریخ خونین عراق تا روی کار آمدن صدام ، ملا مصطفی بازانی ، جلال طالبانی ، جنگهای طولانی کردها با حکومت مرکزی عراق ، گروه های مختلف مانند مارونی ها ، فالانژها و سنی های لبنان و معمر قذافی که آن دوران هم کم دیوانه نبوده پرداخته . کتاب او اهمیت وجود دیپلماسی غیر دولتی و ایجاد روابط با گروه های مختلف در سرتاسر خاورمیانه را نشان می دهد ، اما او اهمیتی شاید هم بیشتر برای اداره روابط قائل است ، امری که شاه به آن توجه نکرد و تاوان این بی توجهی را با سقوط تاج و تخت خود و کشوری انقلاب زده و در آستانه جنگ پرداخت .
به صورت بسیار خلاصه ، رئیسی نژاد از دو محور ژئوپلتیک (ژئوپلیتیک یعنی مطالعه� تأثیر عوامل جغرافیایی بر سیاست. ژئوپلیتیک به بررسی این می‌پرداز� که چگونه موقعیت جغرافیایی یک کشور، منابع طبیعی آن، مرزهایش و سایر ویژگی‌ها� زمین‌شناختی� بر تصمیمات سیاسی، روابط بین‌المل� و قدرت آن کشور تأثیر می‌گذار�.) و ژئوکالچرال ( این مفهوم به مطالعه� تأثیر متقابل جغرافیا و فرهنگ بر یکدیگر می‌پرداز�. ژئوکالچرال به این موضوع می‌پرداز� که چگونه ویژگی‌ها� طبیعی یک منطقه مانند آب و هوا، زمین‌شناسی� منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی بر فرهنگ، آداب و رسوم، زبان و سبک زندگی مردم آن منطقه تأثیر می‌گذارن�. ) به چرایی و چگونگی سیاست خارجی ایران و نهادهای غیر دولتی پرداخته .
تنهایی استراتژیک ایران
رئیسی نژاد این مفهوم را وضعیتی می داند که در آن ایران احساس می‌کن� در روابط بین‌المل� فاقد متحدان مطمئن است. تنهایی استراتژیک ایران ، ریشه در تاریخ طولانی و پیچیده� ایران و موقعیت ژئوپلیتیکی خاص آن دارد. ایران گرچه در شاهراه ارتباطی آسیا و مانند پلی میان اروپا و آسیاست اما هیچگاه نتوانسته از موقعیت استراتژیک و حساسش بهره چندانی گیرد . این موقعیت ، ایران را در وضعی قرار داده که همواره نیازمند نوعی تعادل در رابطه میان شرق و غرب بوده . از سوی دیگر ، ایران در محاصره انبوهی کشور های دیگر قرار گرفته که مردمانی سنی هستند یا عرب و یا تُرک و با وجود تفاوت های فراوان بر اصل فشار بر ایران و خفه کردن آن با هم اشتراک نظر دارند . به این ترتیب شاه که ایران را در موقعیت خطرناکی می دید ، برای جلوگیری از انسداد در غرب به دست مصر و جمال عبدالناصر ، شروع به سرمایه گذاری بر شیعیان لبنان و در همسایگی خود و با سقوط ملک فیصل دوم ، پادشاه عراق و حکومت عبدالکریم قاسم و سپس صدام حسین شروع به نزدیکی با کردها کرد . نکته جالب آن که هم مصر و هم دولت های مختلف عراق ، به شدت توسط شوروی حمایت می شدند و هر دو خواهان تضعیف تمامیت ارضی ایران بودند . شاه این گونه روابط پر تشنجی با امام موسی صدر در لبنان و ملا مصطفی بارزانی در کردستان را شروع کرد که این روابط بارها و بارها توسط طرفین به تشنج کشیده شد و حتی قطع هم شد ، اما در نهایت شاه کوشید منافع ایران را که البته خود ، بدون مشورت با هیچ کس به آنها رسیده بود را از قبل رفتار با این گروه ها ، برآورده کرده و نفوذ ایران را در منطقه افزایش دهد .
شاه و تلاش برای تغییر پنهان سیاست آمریکا در منطقه
شاه که آشکارا با دموکرات ها میانه خوشی نداشت ، بارها کوشید تا سیاست آمریکا ، مبنی بر ایجاد موازنه میان ایران و عربستان درمنطقه را تغییر دهد و خود صاحب اختیار منطقه شود . خروج ناوگان بریتانیا و سپس پیوند دیپلماسی قوی شاه با نیکسون ، بهانه را به شاه داد که دکترین آمریکا را تغییر داده و موازنه را به نفع ایران برگرداند . در این میان دیپلماسی شاه در لبنان و عراق هم جواب داده و هم شیعیان به گروهی قابل توجه تبدیل شده بودند و هم کردها و پیش مرگه های آنان ، با جلب توجه ارتش عراق مانع از تحرکات مرزی در اروندرود می شدند .
دوستان و دشمنان شاه
آن گونه که رئیسی نژاد نوشته ، شاه نگاه منفعت گرانه ای به سیاست و دیپلماسی داشته ، از این رو ، دوستی یا دشمنی همیشگی با گروه یا کشوری نداشته . اما عراق و رهبران آن چه عبدالکریم قاسم و چه بعدها صدام حسین را می توان دشمنان همیشگی شاه و ایران دانست . آنان هر دو اروند رود را شط العرب و خرمشهر را معمره می دانستند . نکته جالب آنکه سالها پیش از آغاز جنگ ، شاه از برتری تسلیحاتی عراق بر ایران خبر داشته و می دانست که شوروی ، عراق را بیشتر حمایت می کند تا آمریکا ، ایران را .
از طرف دیگر جمال عبدالناصر هم به عنوان اولین کسی که خلیج فارس را خلیج عربی خوانده و از جدایی خوزستان حمایت کرده بود دشمن دوم شاه بود . اما مرگ ناگهانی او و سپس روی کار آمدن انور سادات با گرایشی نزدیک به شاه ، کار او را در مواجهه با مصر آسان کرد
شاه و سیاست های آمریکا
یکی دیگر از موضوعاتی که رئیسی نژاد ، نسبتا کامل به آن پرداخته ، رویارویی شاه با سیاست های آمریکا و تلاش برای تغییر آن و حتی مخالفت های قاطعانه با سیاست هایی بوده که شاه آن ها را به نفع خود و ایران نمی دانسته . بنابراین شاهی که کتاب نشان می دهد ، نوکر آمریکا و یا حافظ منافع آمریکا و غرب در منطقه نبوده . او شطرنج بازی بود که می کوشید در منطقه ای که همیشه گویی آماده آتش گرفتن است تنها با سیاست مداران آمریکا ، شوروی ، انگلیس ، اسرائیل و رهبران عرب قمار کند . شاه طبق این اصل ، از سیاست خود در کردستان ، به آمریکایی ها چیزی نگفته بود و راهنمایی و مشورت هم از آنان نخواسته بود . بر عکس ، شاه بیشتر کوشید تا آمریکا را هم در سیاست خود سهیم کرده و آنان را هم مجبور به ارسال سلاح و حمایت مالی از کردها کند . قرار داد اروند رود هم ماحصل سیاست خود شاه بوده و آمریکایی ها در آن نقشی نداشته و حتی احتمال چنین قرار دادی را هم نمی دادند .
قرار داد اروند رود
شوربختانه شاه دیدگاهی کوتاه مدت نسبت به اروند رود داشت و به قول ادبیات رایج در ایران ، گویی عمق استراتژیک اروند رود را نمی دید . این قرار داد گرچه در کوتاه مدت ، دیپلماسی شاه را به اوج رسانده بود اما در سالهای بعد ، یکی از دلایل اصلی جنگ ایران و عراق بود که هر دو کشور را در مسیر ویرانی قرار داد . رئیسی نژاد دیدگاه آمریکایی ها را هم نسبت به قرار داد اروند رود شرح داده ، از نگاه آنان در این قرارداد ، ایران اقدام عملی کرده و عراق تنها وعده و وعید داده . این گونه و با قطع حمایت ایران از کردها ، دست ایران از داخل عراق کوتاه شد . هم چنین ایران ، ، همدلی و هم زبانی کردها را هم از دست داد .
دیپلماسی غیر دولتی ایران : ایده ای درخشان ، اجرایی خوب و پایانی فاجعه بار
شوربختانه رابطه ایران با کردها و شیعیان و هدف افزایش نفوذ ایران در منطقه هر چقدر که درخشان بود و خوب اجرا شد به پایانی فاجعه بار هم برای شاه و هم ایران ختم شد . بازی شاه با آتش که با خود بزرگ بینی شاه در منطقه و اختناق و استبداد در ایران همراه شده بود سرانجام با قطع رابطه با امام موسی صدر و شیعیان لبنان در لبنان و رها کردن کردها در آغوش جلادی به نام صدام حسین به پایان رسید .
در مورد لبنان ، گرچه شاه نقشی در مفقودی موسی صدر نداشت و پس از گم شدن ایشان ، تلاشهایی برای یافتن خبری از او کرده بود اما شاه پیشتر با انتخاب منصور قَدَر، یکی از مدیران ساواک ، به عنوان سفیر ایران در لبنان و تلاش او برای محدود کردن و مصادره صدر ، و در تصویر کلی ، ترجیح امنیت به فرهنگ تقریبا در تمامی جوانب داخلی و خارجی ، پل های ارتباطی با صدر را قطع کرده بود . صدر آن قدر مهم بود که خلا عظیم او را یکی از عوامل مهم انقلاب ایران و فروپاشی پهلوی ها دانسته اند . شاه که خود را بی نیاز از روحانیون حتی طیف نو اندیش آن می دید این گونه قدرت را به راحتی از دست داد و پایانی شد بر پادشاهی طولانی و تاریخی ایران .
اما رها کردن کردها ، عواقبی سخت تر برای ایران داشت ، افزون بر این دشمنی کردها با شاه ، شاه به چهره منفوری در میان کردهای ایران تبدیل شد . از طرف دیگر ، صدام که دیگر مشکلی در داخل عراق نداشت ، تمام توان و قدرت مالی خود را صرف خرید و ذخیره اسلحه و مهمات کرد . هم چنین ارتش عراق هم از جنگی دائمی فارغ و متمرکز بر اروند رود و خرمشهر شد . شاه که سالهای آخر سلطنت خود را می گذراند و البته خود اطلاعی از این پایان نداشت ، متوجه تمرکز شدید عراق بر اروند رود و ذخیره اسلحه و سلاح به ویژه موشک اسکاد شده بود اما دیگر فرصتی برای جبران اشتباه نداشت . بنابراین سیاست شاه ، کشوری در آستانه انقلاب و رژیمی با ارتشی به شدت قدرتمند در همسایگی ایران به جا گذاشته بود .
کمتر کتابی مانند کتاب دکتر رئیسی نژاد دیده ام که سطربه سطر و کلمه به کلمه آن اینگونه مفید و موثر باشد . رئیسی نژاد موضوعی را که به نظر سخت و غیر قابل فهم می آمده با زبانی بسیار ساده ، با کلمات و توضیحات مناسب بیان کرده . کتاب او که ترجمه ای بسیار عالی و بی نقص دارد ( اگرچه که در چند جا ، سال میلادی با شمسی مطابقت ندارد ) به موضوعاتی مانند حوزه ، جنگ داخلی لبنان ، روابط ایران و اسرائیل ، مصطفی چمران ، حافظ اسد ، صدام حسین ، بخشی از تاریخ خونین عراق تا روی کار آمدن صدام ، ملا مصطفی بازانی ، جلال طالبانی ، جنگهای طولانی کردها با حکومت مرکزی عراق ، گروه های مختلف مانند مارونی ها ، فالانژها و سنی های لبنان و معمر قذافی که آن دوران هم کم دیوانه نبوده پرداخته . کتاب او اهمیت وجود دیپلماسی غیر دولتی و ایجاد روابط با گروه های مختلف در سرتاسر خاورمیانه را نشان می دهد ، اما او اهمیتی شاید هم بیشتر برای اداره روابط قائل است ، امری که شاه به آن توجه نکرد و تاوان این بی توجهی را با سقوط تاج و تخت خود و کشوری انقلاب زده و در آستانه جنگ پرداخت .
December 8, 2024
کتاب شاه و شطرنج قدرت در خاورمیانه یکی از بهترین کتابها� تاریخی بود که در مدت اخیر مطالعه کردم. کتابی که سیاست خارجی دوره پهلوی دوم از دهه سی تا زمان انقلاب با محوریت کردهای عراق و شیعیان لبنان را مورد بررسی قرار می‌د�. رئیسی نژاد در این کتاب با یک نگاه جزئی نگر ژرف به موضوع مد نظر پرداخته.. از همان ابتدای کتاب و در واقع مقدمه مترجم کتاب، خانم فرهادی این کتاب من رو جذب کرد.اشاره خانم فرهادی در مقدمه مترجم به معضل « کنونی گرایی» در بحث نگاه به سیاست خارجه نشان از دست گذاشتن بر نکته‌ا� دقیق و به جا بود..
رئیسی نژاد در این کتاب به این می‌پرداز� که اتخاذ این سیاست‌ها� غیر دولتی چرا صورت گرفت؟به چه شکلی صورت گرفت؟ و چه تبعاتی داشت؟ کتاب یک دید درست و اساسی به مخاطب برای تجزیه و تحلیل روابط پیچیده سیاست خارجه زمان پهلوی ارائه میده�. او یک مسیر را به مخاطب نشان میده�. مسیری که آغازش تهدیدها، فرصت‌ه� و نهادها رو معرفی می‌کن� و سپس با فصولی تحت عناوین آغاز، آفرینش، عروج، برزخ، هبوط و رستاخیر این مسیر شروع شده رو به خاتمه می‌رسون�. اینجا باید به عنوان کتاب اشارها� داشته باشم. استفاده از کلمه� شطرنج در عنوان کتاب بسیار درست و به جا بود. این درست بودن رو زمانی که کتاب رو مطالعه کردم بهش رسیدم و وقتی مطالب رو مطالعه کردم و تو ذهنم مرورشون می‌کرد� ، متوجه شدم انگار شطرنج سیاست خارجه رو داشتم مطالعه می‌کرد�.. این کلمه� شطرنج و بازی پیچیده و نفس‌گی� شطرنج در جای جای قسمت‌ها� گوناگون کتاب در ذهنم متبادر می‌ش�.
جزئیات فراوان کتاب کاملا در خدمت مطالب ارائه شده بود و بسیار خواندنی بود. جزئیاتی گفته نشده مگر اینکه مرتبط با بحث باشد. رئیسی نژاد در این کتاب از منابع گوناگونی استفاده کرده که اکثرا از بایگانی‌ها� مهم ایران و آمریکا گردآوری شده‌ان�. در ایران از منابعی مثل اسناد وزارت امور خارجه و ساواک که از مرکز پژوهش‌ها� بین المللی وزارت خارجه، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مرکز اسناد تاریخی وزارت اطلاعات و سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی است.هم چنین از مصاحبه‌ها� تاریخ شفاهی ایران و بنیاد مطالعات ایران استفاده شده. از آمریکا هم اسنادی مثل اسناد مربوط به روابط خارجی آمریکا، اسناد تاریخی و بسیاری منابع دیگر استفاده شده. همچنین نویسنده با برخی شخصیت‌ه� مصاحبه هایی داشته که در متن کتاب از آنها استفاده کرده.
رئیسی نژاد نشون میده مبدا روابط با کردهای عراق و شیعیان جنوب لبنان به پس از انقلاب 57 برنمی‌گرده� بلکه در زمان پهلوی دوم چالش‌ها� بسیاری در این دو کشور موجود بوده و نظام پهلوی در حال بازی کردن شطرنج پرفراز و نشیبی بوده! سالها روابط با کردهای عراق و تشویق و تحریک آنها برای مقابله با حکومت‌ها� وقت عراق به خاطر دغدغه‌ه� و تهدیداتی که شاه و نظام پهلوی تشخیص دادند. همکاری‌ه� و موافقت‌ه� و البته تقابل های ایران و آمریکا در این موضوعات خاص. همکاری های ایران و اسرائیل در زمینه کردهای عراق یکی از موضوعات بسیار جالب بود. در خلال این موضوعات ما فرآیند یکی از مهم‌تری� پرونده های تاریخ معاصر کشورمون یعنی قرارداد الجزایر به خوبی متوجه می‌شی�. چه مسیری طی شد که طرفین علی رغم تمام اختلافات به این نقطه رسیدند که چنین قراردادی رو با هم به امضا برسونند. قراردادی که بدون اطلاع آمریکا و اسرائیل و با خودسری محمدرضا پهلوی امضا شد.از نقطه های بحث برانگیز تاریخ که برخی مورخین و کارشناسان ریشه جنگ ایران و عراق رو این قرارداد می‌دونن�. نویسنده کتاب هم این قضیه رو یکی از بزنگاه‌ها� مهم تاریخ روابط ایران و اسرائیل می‌دون� و اون رو شرح میده.
در بحث شیعیان جنوب لبنان ما با یکی از مهم‌تری� شخصیت‌ها� ایرانی یعنی امام موسی صدر سر و کار داریم. از اینکه چه شد موسی صدر ایرانی به لبنان رفت و پایگاهی برای خودش زد و در آنجا رشد کرد تا اینکه چه چالش‌های� با نظام وقت پیدا کرد و چه افرادی در دمیدن در این چالش های نقش داشتند بحث‌ها� مفصل و خواندنی در کتاب صورت می‌گیر�. قدر سفیر ایران در بیروت در نظام پهلوی از کلیدی ترین افراد این رابطه است که از طرف او هم نقل قول های زیادی در کتاب مطالعه می‌کنی�. بدون شک جدای از کلیه فعالیت‌ها� موسی صدر، نحوه مفقود شدن او مهم‌تری� مساله زندگی اوست. صدر که به دعوت قذافی سفری به لیبی انجام میده، پس از اون گم میشه و گمانه زنی‌ها� متعددی از قدیم تا به امروز در مورد این اتفاق مهم زده میشه. نویسنده روایت‌ها� گوناگونی از افراد مختلف رو در مورد سرانجام موسی صدر در کتاب می‌آور�.افراد مختلف نظرات گوناگونی در این موضوع مهم داشتند.
فصل انتهایی این کتاب جذاب، دز تحلیلی اثر به دز روایی-تاریخ اون غلبه می‌کن� و نویسنده ضمن جمع بندی مطالب کتاب از چند موضوع مهم مثل تنهایی استراتژیک ایران سخن به میان می‌آور�. مساله ای که از دیرباز افرادی به اون اشاره کردند و موضوعی است که به گمان من ارزش مطالعه و بررسی بیش از پیش را دارد.هم چنین با مطالعه این کتاب ریشه� سیاست های خارجی کنونی غیردولتی ایران رو در دهه� چهل و پنجاه خورشیدی پیدا می‌کنی�.
چراغ راه آینده:
ماحصل مطالعه این کتاب چراغ راهی رو برای آینده مطالعاتی‌ا� ترسیم کرد.چه در مورد موضوعات و چه در مورد افراد مختلف. تصمیم گرفتم در مورد افرادی چون موسی صدر، منصور قدر، شهید چمران و هم‌چنی� موضوعاتی هم چون تنهایی استراتژیک ایران، و نگاه های گوناگون به سیاست خارجه زمان پهلوی مطالعات بیشتری داشته باشم.
رئیسی نژاد در این کتاب به این می‌پرداز� که اتخاذ این سیاست‌ها� غیر دولتی چرا صورت گرفت؟به چه شکلی صورت گرفت؟ و چه تبعاتی داشت؟ کتاب یک دید درست و اساسی به مخاطب برای تجزیه و تحلیل روابط پیچیده سیاست خارجه زمان پهلوی ارائه میده�. او یک مسیر را به مخاطب نشان میده�. مسیری که آغازش تهدیدها، فرصت‌ه� و نهادها رو معرفی می‌کن� و سپس با فصولی تحت عناوین آغاز، آفرینش، عروج، برزخ، هبوط و رستاخیر این مسیر شروع شده رو به خاتمه می‌رسون�. اینجا باید به عنوان کتاب اشارها� داشته باشم. استفاده از کلمه� شطرنج در عنوان کتاب بسیار درست و به جا بود. این درست بودن رو زمانی که کتاب رو مطالعه کردم بهش رسیدم و وقتی مطالب رو مطالعه کردم و تو ذهنم مرورشون می‌کرد� ، متوجه شدم انگار شطرنج سیاست خارجه رو داشتم مطالعه می‌کرد�.. این کلمه� شطرنج و بازی پیچیده و نفس‌گی� شطرنج در جای جای قسمت‌ها� گوناگون کتاب در ذهنم متبادر می‌ش�.
جزئیات فراوان کتاب کاملا در خدمت مطالب ارائه شده بود و بسیار خواندنی بود. جزئیاتی گفته نشده مگر اینکه مرتبط با بحث باشد. رئیسی نژاد در این کتاب از منابع گوناگونی استفاده کرده که اکثرا از بایگانی‌ها� مهم ایران و آمریکا گردآوری شده‌ان�. در ایران از منابعی مثل اسناد وزارت امور خارجه و ساواک که از مرکز پژوهش‌ها� بین المللی وزارت خارجه، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مرکز اسناد تاریخی وزارت اطلاعات و سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی است.هم چنین از مصاحبه‌ها� تاریخ شفاهی ایران و بنیاد مطالعات ایران استفاده شده. از آمریکا هم اسنادی مثل اسناد مربوط به روابط خارجی آمریکا، اسناد تاریخی و بسیاری منابع دیگر استفاده شده. همچنین نویسنده با برخی شخصیت‌ه� مصاحبه هایی داشته که در متن کتاب از آنها استفاده کرده.
رئیسی نژاد نشون میده مبدا روابط با کردهای عراق و شیعیان جنوب لبنان به پس از انقلاب 57 برنمی‌گرده� بلکه در زمان پهلوی دوم چالش‌ها� بسیاری در این دو کشور موجود بوده و نظام پهلوی در حال بازی کردن شطرنج پرفراز و نشیبی بوده! سالها روابط با کردهای عراق و تشویق و تحریک آنها برای مقابله با حکومت‌ها� وقت عراق به خاطر دغدغه‌ه� و تهدیداتی که شاه و نظام پهلوی تشخیص دادند. همکاری‌ه� و موافقت‌ه� و البته تقابل های ایران و آمریکا در این موضوعات خاص. همکاری های ایران و اسرائیل در زمینه کردهای عراق یکی از موضوعات بسیار جالب بود. در خلال این موضوعات ما فرآیند یکی از مهم‌تری� پرونده های تاریخ معاصر کشورمون یعنی قرارداد الجزایر به خوبی متوجه می‌شی�. چه مسیری طی شد که طرفین علی رغم تمام اختلافات به این نقطه رسیدند که چنین قراردادی رو با هم به امضا برسونند. قراردادی که بدون اطلاع آمریکا و اسرائیل و با خودسری محمدرضا پهلوی امضا شد.از نقطه های بحث برانگیز تاریخ که برخی مورخین و کارشناسان ریشه جنگ ایران و عراق رو این قرارداد می‌دونن�. نویسنده کتاب هم این قضیه رو یکی از بزنگاه‌ها� مهم تاریخ روابط ایران و اسرائیل می‌دون� و اون رو شرح میده.
در بحث شیعیان جنوب لبنان ما با یکی از مهم‌تری� شخصیت‌ها� ایرانی یعنی امام موسی صدر سر و کار داریم. از اینکه چه شد موسی صدر ایرانی به لبنان رفت و پایگاهی برای خودش زد و در آنجا رشد کرد تا اینکه چه چالش‌های� با نظام وقت پیدا کرد و چه افرادی در دمیدن در این چالش های نقش داشتند بحث‌ها� مفصل و خواندنی در کتاب صورت می‌گیر�. قدر سفیر ایران در بیروت در نظام پهلوی از کلیدی ترین افراد این رابطه است که از طرف او هم نقل قول های زیادی در کتاب مطالعه می‌کنی�. بدون شک جدای از کلیه فعالیت‌ها� موسی صدر، نحوه مفقود شدن او مهم‌تری� مساله زندگی اوست. صدر که به دعوت قذافی سفری به لیبی انجام میده، پس از اون گم میشه و گمانه زنی‌ها� متعددی از قدیم تا به امروز در مورد این اتفاق مهم زده میشه. نویسنده روایت‌ها� گوناگونی از افراد مختلف رو در مورد سرانجام موسی صدر در کتاب می‌آور�.افراد مختلف نظرات گوناگونی در این موضوع مهم داشتند.
فصل انتهایی این کتاب جذاب، دز تحلیلی اثر به دز روایی-تاریخ اون غلبه می‌کن� و نویسنده ضمن جمع بندی مطالب کتاب از چند موضوع مهم مثل تنهایی استراتژیک ایران سخن به میان می‌آور�. مساله ای که از دیرباز افرادی به اون اشاره کردند و موضوعی است که به گمان من ارزش مطالعه و بررسی بیش از پیش را دارد.هم چنین با مطالعه این کتاب ریشه� سیاست های خارجی کنونی غیردولتی ایران رو در دهه� چهل و پنجاه خورشیدی پیدا می‌کنی�.
چراغ راه آینده:
ماحصل مطالعه این کتاب چراغ راهی رو برای آینده مطالعاتی‌ا� ترسیم کرد.چه در مورد موضوعات و چه در مورد افراد مختلف. تصمیم گرفتم در مورد افرادی چون موسی صدر، منصور قدر، شهید چمران و هم‌چنی� موضوعاتی هم چون تنهایی استراتژیک ایران، و نگاه های گوناگون به سیاست خارجه زمان پهلوی مطالعات بیشتری داشته باشم.
August 18, 2024
یک لیوان چای داغ کنار دستتان بگذارید و‌کتا� را در کمال حوصله از ابتدا شروع به خواندن کنید . برخلاف اکثر متون که به روانشناسی سیاسی شاه و یا عملکرد او در سیاست داخلی میپردازند این عصر به طور خاص سیاست خارجی غیردولتی شاه را در خاورمیانه بررسی میکند . نسبت به بسیاری از اثار نگاه متعصبانه یا جانب دارانه ای را از نویسنده مشاهده نمیکنید ،تنها سلسه حوادث را از دریچه علم سیاست و روابط بین الملل و البته تاریخ نگاری دنبال خواهید کرد.
محمدرضاشاه پهلوی در این کتاب نه سیاه مطلق است نه سفید مطلق ،باید پذیرفت که این شخص در حوزه روابط خارجی از ابتکار عمل های خوبی بهره برده و شناخت صحیحی از دوران جنگ سرد داشته با این حال نویسنده درکنار این وجه مثبت به اشتباهات فردی او نیز میپردازد و نگاهی روایی دارد نه قضاوت گرایانه .
اگر به صفحات پایانی و کتابشناسی نگاهی بیاندازید متوجه کوشش عظیم او در بیرون کشیدن مطالب از منابع دست اول خواهید شد ،کاری بس شگرف ،علمی و بسیار ارزشمند که جای خالی اش در کتب فارسی حس میشد.
این کتاب را در ابتدا به همه دانشجویان علم سیاست و روابط بین الملل پیشنهاد میکنم، به همه انهایی که میخواهند درکی همه جانبه نسبت به سیاست خارجی ایران از گذشته تا به حال داشته باشند ،همچنین به علاقه مندانی که تاریخ را همانگونه که هست میخواهند و نیازی به قضاوت نویسنده ندارند.
با ارزوی موفقیت برای آرش رئیسی نژاد
محمدرضاشاه پهلوی در این کتاب نه سیاه مطلق است نه سفید مطلق ،باید پذیرفت که این شخص در حوزه روابط خارجی از ابتکار عمل های خوبی بهره برده و شناخت صحیحی از دوران جنگ سرد داشته با این حال نویسنده درکنار این وجه مثبت به اشتباهات فردی او نیز میپردازد و نگاهی روایی دارد نه قضاوت گرایانه .
اگر به صفحات پایانی و کتابشناسی نگاهی بیاندازید متوجه کوشش عظیم او در بیرون کشیدن مطالب از منابع دست اول خواهید شد ،کاری بس شگرف ،علمی و بسیار ارزشمند که جای خالی اش در کتب فارسی حس میشد.
این کتاب را در ابتدا به همه دانشجویان علم سیاست و روابط بین الملل پیشنهاد میکنم، به همه انهایی که میخواهند درکی همه جانبه نسبت به سیاست خارجی ایران از گذشته تا به حال داشته باشند ،همچنین به علاقه مندانی که تاریخ را همانگونه که هست میخواهند و نیازی به قضاوت نویسنده ندارند.
با ارزوی موفقیت برای آرش رئیسی نژاد
March 25, 2022
I've put 4*, but it's a high 4 and very nearly 5.
Overall, this is a really good book. It tells a fascinating and dynamic story through a huge variety of sources, and it's superbly researched. It is the only book on this topic available in English, and reveals a unique, misunderstood, and covert piece of history long unknown to Anglosphere readers such as myself. The style of writing is mostly good (more on that later), and the pacing of the book is good + the structure is chronological and sensible.
Why not 5*, then? There is one major issue, and a couple small ones. The major issue is the editing. It is clear that the book has not been edited sufficiently, and it really impacts the reading experience. There are many occasions when the writing style is weird and doesn't make sense that should have been corrected, there are multiple occasions when sentences are repeated (presumably the author wrote the same thing in 2 different ways to see which one worked better and didn't delete the first one?), and there are times when the sentences start the same 4 or 5 in a row. It changed what could've been a superb book into "just" a very good one. A minor nitpick is that a dizzying number of names are thrown out there and I felt there should've been a glossary to help people remember who is who-I don't mean for "main characters" like Musa Sadr, the Shah, and Mustafa Barzani, but for all the random State Department and CIA dudes namedropped often.
But still, overall it is a very good book which is MOSTLY written well and covers a fascinating and under-represented topic. I would fully recommend you read this, and we are lucky that the only English-language book covering this important topic is a good one.
Overall, this is a really good book. It tells a fascinating and dynamic story through a huge variety of sources, and it's superbly researched. It is the only book on this topic available in English, and reveals a unique, misunderstood, and covert piece of history long unknown to Anglosphere readers such as myself. The style of writing is mostly good (more on that later), and the pacing of the book is good + the structure is chronological and sensible.
Why not 5*, then? There is one major issue, and a couple small ones. The major issue is the editing. It is clear that the book has not been edited sufficiently, and it really impacts the reading experience. There are many occasions when the writing style is weird and doesn't make sense that should have been corrected, there are multiple occasions when sentences are repeated (presumably the author wrote the same thing in 2 different ways to see which one worked better and didn't delete the first one?), and there are times when the sentences start the same 4 or 5 in a row. It changed what could've been a superb book into "just" a very good one. A minor nitpick is that a dizzying number of names are thrown out there and I felt there should've been a glossary to help people remember who is who-I don't mean for "main characters" like Musa Sadr, the Shah, and Mustafa Barzani, but for all the random State Department and CIA dudes namedropped often.
But still, overall it is a very good book which is MOSTLY written well and covers a fascinating and under-represented topic. I would fully recommend you read this, and we are lucky that the only English-language book covering this important topic is a good one.
March 26, 2025
منبعی کامل دربارهٔ سیاست خارجی حکومت پهلوی [دوم] که از زاویۀ متفاوتی به رابطهٔ شاه با گروه‌ها� غیردولتی پرداخت.
April 11, 2025
من تا قبل از این تا حدی علاقه مند به مطالعه در موضوعات ژئوپلتیک و اقتصاد بین الملل بودم، ولیکن کتابهای� که با اونها مواجه میشد� هیچ وقت به اندازه کتاب "شاه و شطرنج خاورمیانه" من رو جذب نکرده بود.
این کتاب منحصر به فرد با اتکا به پژوهش دقیق و نظم مستحکمش، یک تصویر با جزئیات در مورد بخش مهمی از تاریخ ایران ارائه میکند� واقعا دوست دارم که کتابهای بیشتر و بیشتری رو با همین سبک بخونم و امیدوارم که دکتر رئیسی نژاد مسیر پژوهشی خودش رو با قدرت ادامه بده و آثار بیشتری منتشر کنند.
فصل آخر کتاب بیانی از کل این روایت بیست ساله است؛ دکتر رئیسی نژاد سیاست خارجی غیردولتی ایران رو جنبه اصلی سیاست خارجی ایران در بیست ساله 1337-1357 می‌دون� و معتقده ایران به دلیل تنهایی استراتژیک ناچار از اتخاذ چنین راهبردی بوده است. ایشان دلیل اصلی تمرکز ایران بر اکراد و شیعیان لبنان را نزدیکی‌ها� فرهنگی این گروه‌ها� با ایده ایران می‌دان�.
مطالب این کتاب تا حدی توضیح دهنده سیاست خارجی غیردولتی فعلی ایران نیز هست و دلالت‌ها� جدی در این رابطه دارد؛ انتقادی که به محتوای این کتاب می‌توا� گرفت در رابطه با تاکید بیش از حد نویسنده بر شیعیان لبنان است. هرچند در ابتدا محمدرضا نیم نگاهی به شیعیان لبنان داشته است ولیکن در اغلب دوره مورد بررسی کتاب، اهرم محمدرضا برای جلوگیری از گسترش ناصریسم در غرب خاورمیانه تقویت پادشاهی اردن و مارونی‌ها� لبنان بوده‌است� علی الخصوص بعد از کمک امام موسی صدر به بختیار جهت فرار از لبنان نگاه حکومت پهلوی تماما بر علیه امام موسی صدر می‌شو� و از اساس به شیعیان لبنان به عنوان پایگاهی برای تقویت مخالفین پهلوی نگاه می‌کن� (نگاهی که وقوع انقلاب اسلامی بر درستی آن صحه گذاشت). با این وجود اصرار نویسنده به قرار دادن محور شیعیان لبنان در کنار کردهای عراق غیرمعقول جلوه می‌کن�. هرچند توضیح دهنده خوبی برای سیاست خارجی غیردولتی ایران پس از انقلاب خواهد بود.
بنظر در میانه این طوفان جنگ و درگیری که در خاورمیانه در حال وقوع است، خواندن این کتاب (که دقت پژوهشی و علمی ویژگی اصلی آن است) می‌توان� ما را نسبت به وضعیت دنیای اطرافمان آگاه تر بکند.
این کتاب منحصر به فرد با اتکا به پژوهش دقیق و نظم مستحکمش، یک تصویر با جزئیات در مورد بخش مهمی از تاریخ ایران ارائه میکند� واقعا دوست دارم که کتابهای بیشتر و بیشتری رو با همین سبک بخونم و امیدوارم که دکتر رئیسی نژاد مسیر پژوهشی خودش رو با قدرت ادامه بده و آثار بیشتری منتشر کنند.
فصل آخر کتاب بیانی از کل این روایت بیست ساله است؛ دکتر رئیسی نژاد سیاست خارجی غیردولتی ایران رو جنبه اصلی سیاست خارجی ایران در بیست ساله 1337-1357 می‌دون� و معتقده ایران به دلیل تنهایی استراتژیک ناچار از اتخاذ چنین راهبردی بوده است. ایشان دلیل اصلی تمرکز ایران بر اکراد و شیعیان لبنان را نزدیکی‌ها� فرهنگی این گروه‌ها� با ایده ایران می‌دان�.
مطالب این کتاب تا حدی توضیح دهنده سیاست خارجی غیردولتی فعلی ایران نیز هست و دلالت‌ها� جدی در این رابطه دارد؛ انتقادی که به محتوای این کتاب می‌توا� گرفت در رابطه با تاکید بیش از حد نویسنده بر شیعیان لبنان است. هرچند در ابتدا محمدرضا نیم نگاهی به شیعیان لبنان داشته است ولیکن در اغلب دوره مورد بررسی کتاب، اهرم محمدرضا برای جلوگیری از گسترش ناصریسم در غرب خاورمیانه تقویت پادشاهی اردن و مارونی‌ها� لبنان بوده‌است� علی الخصوص بعد از کمک امام موسی صدر به بختیار جهت فرار از لبنان نگاه حکومت پهلوی تماما بر علیه امام موسی صدر می‌شو� و از اساس به شیعیان لبنان به عنوان پایگاهی برای تقویت مخالفین پهلوی نگاه می‌کن� (نگاهی که وقوع انقلاب اسلامی بر درستی آن صحه گذاشت). با این وجود اصرار نویسنده به قرار دادن محور شیعیان لبنان در کنار کردهای عراق غیرمعقول جلوه می‌کن�. هرچند توضیح دهنده خوبی برای سیاست خارجی غیردولتی ایران پس از انقلاب خواهد بود.
بنظر در میانه این طوفان جنگ و درگیری که در خاورمیانه در حال وقوع است، خواندن این کتاب (که دقت پژوهشی و علمی ویژگی اصلی آن است) می‌توان� ما را نسبت به وضعیت دنیای اطرافمان آگاه تر بکند.
October 21, 2024
پیوندهای استراتژیک ایران با برخی از جوامع و گروه‌ها� غیردولتی منطقه، در کنار تنش با آمریکا، مهم‌تری� مبحث سیاست خارجی ایرانِ دوران معاصر است. برخلاف باور رایج، اتحاد ایران با گروه‌ها� یادشده پیش از انقلاب اسلامی و در زمان محمدرضا شاه پهلوی پی‌ریز� شد. کتاب شاه و شطرنج قدرت در خاورمیانه: ایران، کردهای عراق و شیعیان لبنان نشان میده� که شاه ایران در میانه� سالها� 1337 و 1357 روابط استراتژیکی را با کردهای عراقی و شیعیان لبنانی جهت حفظ امنیت ملی،� یکپارچگی سرزمینی و مهار دشمنان خود برقرار کرد. کتاب با تکیه بر ویژگی‌ها� ژئوپلیتیکی ایران، بر اهمیت نقش شاه و دیگر نهادهای تصمیم‌گی� در سیاست خارجی کشور تأکید می‌کن�. همچنین این کتاب برای نخستین‌با� سرنوشت رازآلود امام موسی صدر را بیان کرده و رابطه� پرفراز و نشیب ایران را با ملامصطفی بارزانی بازگو می‌کن�. حجم و تنوع اسناد ناگفته� جمع‌آوری‌شد� از بایگانی‌ها� مهم آمریکا و ایران در کنار مصاحبه با دست‌اندرکارا� سیاست خارجی ایران نشان‌دهنده� دست‌اول‌بود� این روایت است. این کتاب ترجمه� کتاب آرش رئیسی‌نژا� با عنوان The Shah of Iran, the Iraqi Kurds and the Lebanese Shia است که پیش از این در ژوئن 2018 از سوی انتشارات معتبر پالگریوـ‌مک‌میلا� به چاپ رسید.
این بخش از کتاب از سایت کتاب ۳۰ بوک برداشته شده است :
این بخش از کتاب از سایت کتاب ۳۰ بوک برداشته شده است :
December 5, 2024
کتاب خوبیه و بی طرفانه نوشته شده
علاوه بر آشنایی با سلسله سیاست‌ها� برون مرزی دوران محمدرضا شاه - به صورت متمرکز روی شیعیان لبنان و کردهای عراق - به شکلی شفاف برای مخاطب، دلیل اعمال سیاست برون مرزی در خارج از مرزهارو توسط حکومت‌ها� مختلف در ایران روشن می‌کن� و توضیح می‌د�.
شما با خوندن این کتاب متوجه می‌شی� که ریشه جنگ ۸ ساله، به چی برمی‌گرد� و البته لبنان چرا برای ایران مهمه و پیش از انقلاب هم ایران، سعی در تاثیرگذاری مستمر در این کشور داشته
نکته جالب دیگه کتاب، توضیح نسبتا کامل فعالیت‌ها� امام موسی صدر در دوران حضورش در لبنان و البته وقایع عراق پیش از آغاز حکومت صدامه.
ترجمه کتاب هم خوب بود انصافا
علاوه بر آشنایی با سلسله سیاست‌ها� برون مرزی دوران محمدرضا شاه - به صورت متمرکز روی شیعیان لبنان و کردهای عراق - به شکلی شفاف برای مخاطب، دلیل اعمال سیاست برون مرزی در خارج از مرزهارو توسط حکومت‌ها� مختلف در ایران روشن می‌کن� و توضیح می‌د�.
شما با خوندن این کتاب متوجه می‌شی� که ریشه جنگ ۸ ساله، به چی برمی‌گرد� و البته لبنان چرا برای ایران مهمه و پیش از انقلاب هم ایران، سعی در تاثیرگذاری مستمر در این کشور داشته
نکته جالب دیگه کتاب، توضیح نسبتا کامل فعالیت‌ها� امام موسی صدر در دوران حضورش در لبنان و البته وقایع عراق پیش از آغاز حکومت صدامه.
ترجمه کتاب هم خوب بود انصافا
November 6, 2024
بسیار کتاب خوش فرم و ساختار تاریخی سیاسی بود، برای علاقمندان به این نوع کتابها خیلی توصیه میکنم.
Displaying 1 - 9 of 9 reviews
Can't find what you're looking for?
Get help and learn more about the design.