ŷ������

به‌گفت�� علی‌اصغ�� حکمت این کتاب پیش از دوره هخامنشی در هند به وجود آمده و قبل از حمله اسکندر، به فارسی (احتمالاً فارسی باستان) ترجمه شده و در قرن سوم هجری بعد از حمله اعراب به ایران زمانی که بغداد مرکز علم و ادب بود از پهلوی به عربی برگردانده شده‌اس��. متأسفانه اصل پهلوی کتاب را زمانی که به عربی ترجمه شد از بین بردند. او دلیل آنکه کتاب پیش از اسکندر به فارسی درآمده را به مروج‌الذه�� مسعودی (درگذشته به سال ۳۴۶ ه��.ق) و الفهرست ابن ندیم (درگذشته به سال ۳۸۵ ه��.ق) مراجعه می‌ده�� و سپس با اشاراتی به مشابهت هزار و یک شب با کتاب استر تورات استدلال می‌کن�� که هر دو کتاب در یک زمان و پیش از حمله اسکندر نوشته شده‌ان�� و ریشه واحد دارند. نام ایرانی آن هزار افسان است و وقتی به عربی ترجمه شده، نخست الف خرافه و سپس الف لیله خوانده شده، و چنان‌ک�� حکمت می‌گوی�� در زمان خلفای فاطمی مصر به صورت الف لیلة و لیله (هزار شب و یک شب) درآمده‌اس��.

کتاب هزار و یک شب به سه نسخه تقسیم می‌شو��: نسخه هندی که پیش از دوره هخامنشی به زبان سانسکریت نوشته شده، نسخه ایرانی که ترجمه‌ا�� از نسخه سانسکریت به فارسی باستان می‌باش�� و نسخه عربی که در دوران هارون الرشید از زبان پهلوی به عربی ترجمه شده. می‌توا�� گفت در تمام ترجمه‌ه�� تعدادی داستان جدید به آن اضافه شده‌اس��.