What do you think?
Rate this book
داییجا� ناپلئون
راوی و بچه‌ه� دیگر، بزرگ خانواده را که علاقه زیادی به ناپلئون بناپارت دارد، دایی جان ناپلئون می‌نامن�. این خانواده متمول هر کدام در ملک پدری خانه‌ا� ساخته‌ان� و در کنار هم در یک کوچه بن‌بس� زندگی میکنن�. این نزدیکی دردسرهای خودش را دارد. وقتی راوی عاشق دختر دایی جان ناپلئون، یعنی دختر دایی خودش میشود� سهم آب مشترک هم اختلافات بین خانواده را دامن زده، و راوی را حسابی از رسیدن به عشقش ناامید کرده. خواستگار فرنگ رفته دختر دایی هم وسط همین گرفتاری سر می‌رس�.
540 pages, Hardcover
First published February 1, 1970
516 people are currently reading
10.4k people want to read
About the author
Iraj Pezeshkzad
24books358followersIraj Pezeshkzad (1928 in Tehran - 12 January 2022 in Los Angeles) was an Iranian writer and author of the famous Persian novel "Dā'i Jān Napoleon" (دایی جان ناپلئون) (Uncle Napoleon, translated as "My Uncle Napoleon") published in the early 1970s.
Iraj Pezeshkzad was educated in Iran and France where he received his degree in Law. He served as a judge in the Iranian Judiciary for five years prior to joining the Iranian Foreign Service. He began writing in the early 1950s by translating the works of Voltaire and Molière into Persian and by writing short stories for magazines. His novels include "Haji Mam-ja'far in Paris", and "Mashalah Khan in the Court of Haroun al-Rashid". He has also written several plays and various articles on the Iranian Constitutional Revolution of 1905-1911, the French Revolution, and the Russian Revolution. He is currently living in Paris where he works as a journalist.
(from )
Iraj Pezeshkzad was educated in Iran and France where he received his degree in Law. He served as a judge in the Iranian Judiciary for five years prior to joining the Iranian Foreign Service. He began writing in the early 1950s by translating the works of Voltaire and Molière into Persian and by writing short stories for magazines. His novels include "Haji Mam-ja'far in Paris", and "Mashalah Khan in the Court of Haroun al-Rashid". He has also written several plays and various articles on the Iranian Constitutional Revolution of 1905-1911, the French Revolution, and the Russian Revolution. He is currently living in Paris where he works as a journalist.
(from )
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 1,148 reviews
July 28, 2021
دایی جان ناپلئون = Da'i-i jan Napuli'un = My Uncle Napoleon, Iraj Pezeshkzad
My Uncle Napoleon (Dear Uncle Napoleon) is a coming of age novel by Iranian author Iraj Pezeshkzad published in Tehran in Persian in 1973.
The novel was adapted to a highly successful TV series in 1976 directed by Nasser Taghvai. The novel has been translated by Dick Davis into English.
The story takes place at the time of Iran's occupation by the Allied Forces during World War II. Most of the plot occurs in the narrator's home, a huge early 20th-century-style Iranian mansion in which three wealthy families live under the tyranny of a paranoid patriarch Uncle.
The Uncle—who in reality is a retired low-level officer from the Persian Cossack Brigade under Colonel Vladimir Liakhov's command—claims, and in latter stages of the story actually believes that he and his butler Mash Qasem were involved in wars against the British Empire and their lackeys such as Khodadad Khan, as well as battles supporting the Iranian Constitutional Revolution; and that with the occupation of Iran by the Allied Forces, the English are now on course to take revenge on him.
The story's narrator (nameless in the novel but called Saeed in the TV series) is a high school student in love with his cousin Layli who is Dear Uncle's daughter.
The story revolves around the narrator's struggles to stall Layli's pre-arranged marriage to her cousin Puri, while the narrator's father and Dear Uncle plot various mischiefs against each other to settle past family feuds.
A multitude of supporting characters, including police investigators, government officials, housewives, a medical doctor, a butcher, a sycophantic preacher, servants, a shoeshine man, and an Indian or two provide various entertaining sequences throughout the development of the story.
My uncle Napoleon�, a novel by Iraj Pezeshkzad�; translated from the Persian by Dick Davis. Washington D.C�.�: Mage Publishers�, 1996, In 507 Pages.
تاریخ نخستین خوانش: ماه اکتبر سال 1975میلادی
عنوان: دائی جان ناپلئون؛ نویسنده: ایرج پزشکزاد؛ تهران، صفیعلیشاه، 1351؛ در 459ص؛ چاپ دهم 1356؛ چاپ دوازدهم 1382 در 540ص؛ چاپ دیگر تهران، فرهنگ معاصر، 1395، در 714ص؛ شابک 9786001051197؛ موضوع داستانهای نویسندگان ایران - سده 20م
کتاب را در همان سالهای نخست انتشار خواندم، با دوستانی که خوانده بودند، جمله ها را در خیابانها واگویی میکردیم و میخندیدیم؛ کتاب بیمانند و ماندگاری است؛ جناب «پزشکزاد» دست مریزاد؛
نقل از کتاب: (والله، بابام جان...؛ دروغ چرا؟...؛ تا قبر آآآآ...؛ اونکه ما دیدیم اینجوری ست که وقتی خاطر یکی را میخواهی...؛ آنوقتی که نمیبینیش، توی دلت پنداری یخ میبنده...؛ وقتی میبینیش، یک هورمی توی این دلت بلند میشه، پنداری تنور نانوایی روشن کرده اند...؛ همه چیز دنیا را، همه ی مال و منال دنیا را، برای اون میخواهی، پنداری حاتم طائی شده ای...؛ خلاصه آرام نمیگیری مگر اینکه آن دختر را برایت شیرینی بخورند...؛ اما این هم هست که خدای نکرده اون دختر را به یکی دیگر شوهرش بدهند، آنوقت دیگه واویلا...؛ ما یک همشهری داشتیم، خاطرخواه شده بود...؛ یک شب آن دختره را برای یکی دیگه شیرینی خوردند، صبح آن همشهری ما زد به بیابان، تا حالا که بیست سال گذشته، هنوز هیچکس نفهمیده چی شد، ...؛ پنداری دود شد رفت آسمان ...)؛ پایان نقل از صفحه ی چهارده کتاب؛
این کتاب را «دیک دیویس» در سال 1996میلادی به زبان «انگلیسی» ترجمه کرده اند
تاریخ بهنگام رسانی 21/05/1399هجری خورشیدی؛ 05/05/1400هجری خورشیدی؛ ا. شربیانی
My Uncle Napoleon (Dear Uncle Napoleon) is a coming of age novel by Iranian author Iraj Pezeshkzad published in Tehran in Persian in 1973.
The novel was adapted to a highly successful TV series in 1976 directed by Nasser Taghvai. The novel has been translated by Dick Davis into English.
The story takes place at the time of Iran's occupation by the Allied Forces during World War II. Most of the plot occurs in the narrator's home, a huge early 20th-century-style Iranian mansion in which three wealthy families live under the tyranny of a paranoid patriarch Uncle.
The Uncle—who in reality is a retired low-level officer from the Persian Cossack Brigade under Colonel Vladimir Liakhov's command—claims, and in latter stages of the story actually believes that he and his butler Mash Qasem were involved in wars against the British Empire and their lackeys such as Khodadad Khan, as well as battles supporting the Iranian Constitutional Revolution; and that with the occupation of Iran by the Allied Forces, the English are now on course to take revenge on him.
The story's narrator (nameless in the novel but called Saeed in the TV series) is a high school student in love with his cousin Layli who is Dear Uncle's daughter.
The story revolves around the narrator's struggles to stall Layli's pre-arranged marriage to her cousin Puri, while the narrator's father and Dear Uncle plot various mischiefs against each other to settle past family feuds.
A multitude of supporting characters, including police investigators, government officials, housewives, a medical doctor, a butcher, a sycophantic preacher, servants, a shoeshine man, and an Indian or two provide various entertaining sequences throughout the development of the story.
My uncle Napoleon�, a novel by Iraj Pezeshkzad�; translated from the Persian by Dick Davis. Washington D.C�.�: Mage Publishers�, 1996, In 507 Pages.
تاریخ نخستین خوانش: ماه اکتبر سال 1975میلادی
عنوان: دائی جان ناپلئون؛ نویسنده: ایرج پزشکزاد؛ تهران، صفیعلیشاه، 1351؛ در 459ص؛ چاپ دهم 1356؛ چاپ دوازدهم 1382 در 540ص؛ چاپ دیگر تهران، فرهنگ معاصر، 1395، در 714ص؛ شابک 9786001051197؛ موضوع داستانهای نویسندگان ایران - سده 20م
کتاب را در همان سالهای نخست انتشار خواندم، با دوستانی که خوانده بودند، جمله ها را در خیابانها واگویی میکردیم و میخندیدیم؛ کتاب بیمانند و ماندگاری است؛ جناب «پزشکزاد» دست مریزاد؛
نقل از کتاب: (والله، بابام جان...؛ دروغ چرا؟...؛ تا قبر آآآآ...؛ اونکه ما دیدیم اینجوری ست که وقتی خاطر یکی را میخواهی...؛ آنوقتی که نمیبینیش، توی دلت پنداری یخ میبنده...؛ وقتی میبینیش، یک هورمی توی این دلت بلند میشه، پنداری تنور نانوایی روشن کرده اند...؛ همه چیز دنیا را، همه ی مال و منال دنیا را، برای اون میخواهی، پنداری حاتم طائی شده ای...؛ خلاصه آرام نمیگیری مگر اینکه آن دختر را برایت شیرینی بخورند...؛ اما این هم هست که خدای نکرده اون دختر را به یکی دیگر شوهرش بدهند، آنوقت دیگه واویلا...؛ ما یک همشهری داشتیم، خاطرخواه شده بود...؛ یک شب آن دختره را برای یکی دیگه شیرینی خوردند، صبح آن همشهری ما زد به بیابان، تا حالا که بیست سال گذشته، هنوز هیچکس نفهمیده چی شد، ...؛ پنداری دود شد رفت آسمان ...)؛ پایان نقل از صفحه ی چهارده کتاب؛
این کتاب را «دیک دیویس» در سال 1996میلادی به زبان «انگلیسی» ترجمه کرده اند
تاریخ بهنگام رسانی 21/05/1399هجری خورشیدی؛ 05/05/1400هجری خورشیدی؛ ا. شربیانی
June 11, 2019
”Once upon a time I was like you, too...very sensitive...very melancholy...but time changed me...a person’s body is formed in the workshop of his mother’s body, but a person’s soul in the workshop of the world.�
Our unnamed narrator is a teenage boy who finds himself pulled in all directions by his own burgeoning feelings of love, the squabbles of his extended family, and the generally confusing advice he gets from everyone he knows. He knows one thing for sure, that he loves his cousin Layli, and if he can’t have her for his own, he will just have to kill himself.
The drama of young love, so easy to believe that it is all consuming.
His main obstacle turns out to be his own father, not for the traditional reason that his father doesn’t feel the girl is a good match or the family is not good enough, but because his father has embroiled himself in a personal vendetta to take Layli’s father down a peg or two.
Revenge, as they say, is best served cold, but our narrator’s father is too clever, too ambitious, too impulsive to let the slights against his character remain unchallenged. The Dear Uncle Napoleon is the patriarch of the family. None of his brothers and sisters have moved very far away; in fact, they all live around the same garden and courtyard. Anything that happens to any of them is quickly known by all.
They are all obsessed with one another’s business.
Dear Uncle Napoleon fought in the war, and his stories and his memories about his exploits have grown from minnows to whales. It isn’t completely his fault; his manservant, Mash Qasem, over the years has inserted himself into his master’s memories of the war and continues to add his own fabrications to the odes of war.
Dear Uncle Napoleon has always been an admirer of Napoleon. Fortunately, his delusions about himself have not expanded to the point that he believes that he actually is Napoleon, although as the plot unfolds it becomes touch and go as to whether his mind will remain tethered by slender strands to the truth or whether he will completely be taken over by his own delusions. Not helping the situation is that the British have invaded Iran (the book is set during WWII), and he is convinced that they will arrest and execute him for his daring feats against them in the past war.
The narrator’s father has a fine time playing on those fears.
There is another cousin, Puri, a horse faced young man scared of guns and women in equal measure, whom Dear Uncle has promised will be married to the beautiful Layli.
OH NO!!!
Uncle Asadollah Mirza, who happens to be my favorite character in the book, is a philandering admirer of widows and wives. He is one of many who have known the charms of Tahereh. ”I became aware of a twinkle in Asadollah Mirza’s eye. When I looked in the direction he was looking I saw in the dimly lit porchway the beautiful glittering eyes of Tahereh.� She is not only beautiful but frequently available. A man can easily find himself in her arms despite the fact that her husband, Shir Ali the Butcher, has killed two men by cleaving them in two and beat up several others who dared to try and woo his wife. ”Shir Ali, the local butcher, was a horrifying man. He was well over six feet tall; his whole body, from head to toe, was covered in tattoos, and there were numerous knife scars visible on his head. His character and temperament fitted his terrifying body exactly.�
Asadollah Mirza is a lover not a fighter. Lust is a sacred feeling for him and must not be ignored. Luckily for him, Shir Ali has found religion and has set aside his cleaver for a leg of mutton as his weapon of vengeance. Asadollah wouldn’t survive his neck cleaved in two, but he might survive a broken skull.
In his mind, as well as the minds of many other men, the allure of Tahereh is worth the risk.
So our Narrator, without other resources for advice, turns to Asadollah who tells him the same thing over and over that he must take Layli to San Francisco. Somewhere along the line the family has seen the movie San Francisco (1936), starring Clark Gable and Jeanette MacDonald. The starlet has become the symbol in their minds, representing sexual allurement, and taking someone to San Francisco is a euphemism for matching the stem with the flower petals (I guess describing a euphemism with another euphemism isn’t exactly a definition, but if you haven’t figured out what I’m referring to you might identify perfectly fine with our naive Narrator.).
By making love to Layli, our hapless Narrator will force the hand of the Dear Uncle, and he will have to let them marry or face potentially embarrassing the family with a pregnancy out of wedlock. The plot, of course, must take a different turn.
The police are frequently called to the family compound for anything from potential murder to a missing watch. The police add even more humor to a humorous novel. Their interrogation methods are basically to keep their suspects from thinking too much. ”Your answer? Quick, now, immediately, at the double!� This leads to some hilarious answers that lead to more and more trouble for the family.
Mash Qasem begins every statement with: ”Why should I lie?� which makes everyone distrust what he is about to say even more. He isn’t alone; all the characters seem quite comfortable with swearing on everything holy that they are not lying when they are most assuredly telling incredible whoppers.
Everyone is trying to manipulate everyone else. Problems are exasperated by more and more meddling. Those too clever prove too stupid. Those too stupid prove to be too clever. All the characters seem to have too much time on their hands. The plot is like trying to watch three events simultaneously at a circus. It is truly an amazing book and considered by many to be the masterpiece of Persian literature. I haven’t read enough literature from Iran to make that judgment, but I will certainly agree that it is a wonderful book full of contradictions as to how I perceived Iran. There is rampant adultery, the consuming of vast quantities of alcohol, and the breaking of many Islamic commandments. All of which contribute to several scenes that made me laugh out loud. I think Iraj Pezeshkzad was poking fun at the conservative veneer that exists over the entire nation. Certainly, it is exaggerated for comedic effect.
The book was banned at one time in Iran. Pezeshkzad lives in France due to the fact that he was too politically active in the 1970s to live comfortably in the country of his birth. The book was made into a very popular TV series. There are few people in Iran who haven’t met Mash Qasem, Asadollah Mirza, or Dear Uncle Napoleon, either through their TV sets or coming to life in their minds through the printed pages of possibly a black market copy of the book. Iranians are discouraged to read the book, but I will say I for one encourage not only Iranians, but people of all countries to read this marvelous addition to literature. These characters will imprint themselves on you, and for most everyone they will recognize someone in their own family who could have been a member of this cast. I want to thank my friend E____ who recommended this book to me. E____, may you someday experience the same freedoms in your country that I do in mine.
If you wish to see more of my most recent book and movie reviews, visit
I also have a Facebook blogger page at:
Our unnamed narrator is a teenage boy who finds himself pulled in all directions by his own burgeoning feelings of love, the squabbles of his extended family, and the generally confusing advice he gets from everyone he knows. He knows one thing for sure, that he loves his cousin Layli, and if he can’t have her for his own, he will just have to kill himself.
The drama of young love, so easy to believe that it is all consuming.
His main obstacle turns out to be his own father, not for the traditional reason that his father doesn’t feel the girl is a good match or the family is not good enough, but because his father has embroiled himself in a personal vendetta to take Layli’s father down a peg or two.
Revenge, as they say, is best served cold, but our narrator’s father is too clever, too ambitious, too impulsive to let the slights against his character remain unchallenged. The Dear Uncle Napoleon is the patriarch of the family. None of his brothers and sisters have moved very far away; in fact, they all live around the same garden and courtyard. Anything that happens to any of them is quickly known by all.
They are all obsessed with one another’s business.
Dear Uncle Napoleon fought in the war, and his stories and his memories about his exploits have grown from minnows to whales. It isn’t completely his fault; his manservant, Mash Qasem, over the years has inserted himself into his master’s memories of the war and continues to add his own fabrications to the odes of war.
Dear Uncle Napoleon has always been an admirer of Napoleon. Fortunately, his delusions about himself have not expanded to the point that he believes that he actually is Napoleon, although as the plot unfolds it becomes touch and go as to whether his mind will remain tethered by slender strands to the truth or whether he will completely be taken over by his own delusions. Not helping the situation is that the British have invaded Iran (the book is set during WWII), and he is convinced that they will arrest and execute him for his daring feats against them in the past war.
The narrator’s father has a fine time playing on those fears.
There is another cousin, Puri, a horse faced young man scared of guns and women in equal measure, whom Dear Uncle has promised will be married to the beautiful Layli.
OH NO!!!
Uncle Asadollah Mirza, who happens to be my favorite character in the book, is a philandering admirer of widows and wives. He is one of many who have known the charms of Tahereh. ”I became aware of a twinkle in Asadollah Mirza’s eye. When I looked in the direction he was looking I saw in the dimly lit porchway the beautiful glittering eyes of Tahereh.� She is not only beautiful but frequently available. A man can easily find himself in her arms despite the fact that her husband, Shir Ali the Butcher, has killed two men by cleaving them in two and beat up several others who dared to try and woo his wife. ”Shir Ali, the local butcher, was a horrifying man. He was well over six feet tall; his whole body, from head to toe, was covered in tattoos, and there were numerous knife scars visible on his head. His character and temperament fitted his terrifying body exactly.�
Asadollah Mirza is a lover not a fighter. Lust is a sacred feeling for him and must not be ignored. Luckily for him, Shir Ali has found religion and has set aside his cleaver for a leg of mutton as his weapon of vengeance. Asadollah wouldn’t survive his neck cleaved in two, but he might survive a broken skull.
In his mind, as well as the minds of many other men, the allure of Tahereh is worth the risk.
So our Narrator, without other resources for advice, turns to Asadollah who tells him the same thing over and over that he must take Layli to San Francisco. Somewhere along the line the family has seen the movie San Francisco (1936), starring Clark Gable and Jeanette MacDonald. The starlet has become the symbol in their minds, representing sexual allurement, and taking someone to San Francisco is a euphemism for matching the stem with the flower petals (I guess describing a euphemism with another euphemism isn’t exactly a definition, but if you haven’t figured out what I’m referring to you might identify perfectly fine with our naive Narrator.).
By making love to Layli, our hapless Narrator will force the hand of the Dear Uncle, and he will have to let them marry or face potentially embarrassing the family with a pregnancy out of wedlock. The plot, of course, must take a different turn.
The police are frequently called to the family compound for anything from potential murder to a missing watch. The police add even more humor to a humorous novel. Their interrogation methods are basically to keep their suspects from thinking too much. ”Your answer? Quick, now, immediately, at the double!� This leads to some hilarious answers that lead to more and more trouble for the family.
Mash Qasem begins every statement with: ”Why should I lie?� which makes everyone distrust what he is about to say even more. He isn’t alone; all the characters seem quite comfortable with swearing on everything holy that they are not lying when they are most assuredly telling incredible whoppers.
Everyone is trying to manipulate everyone else. Problems are exasperated by more and more meddling. Those too clever prove too stupid. Those too stupid prove to be too clever. All the characters seem to have too much time on their hands. The plot is like trying to watch three events simultaneously at a circus. It is truly an amazing book and considered by many to be the masterpiece of Persian literature. I haven’t read enough literature from Iran to make that judgment, but I will certainly agree that it is a wonderful book full of contradictions as to how I perceived Iran. There is rampant adultery, the consuming of vast quantities of alcohol, and the breaking of many Islamic commandments. All of which contribute to several scenes that made me laugh out loud. I think Iraj Pezeshkzad was poking fun at the conservative veneer that exists over the entire nation. Certainly, it is exaggerated for comedic effect.
The book was banned at one time in Iran. Pezeshkzad lives in France due to the fact that he was too politically active in the 1970s to live comfortably in the country of his birth. The book was made into a very popular TV series. There are few people in Iran who haven’t met Mash Qasem, Asadollah Mirza, or Dear Uncle Napoleon, either through their TV sets or coming to life in their minds through the printed pages of possibly a black market copy of the book. Iranians are discouraged to read the book, but I will say I for one encourage not only Iranians, but people of all countries to read this marvelous addition to literature. These characters will imprint themselves on you, and for most everyone they will recognize someone in their own family who could have been a member of this cast. I want to thank my friend E____ who recommended this book to me. E____, may you someday experience the same freedoms in your country that I do in mine.
If you wish to see more of my most recent book and movie reviews, visit
I also have a Facebook blogger page at:
February 22, 2017
چه لحظاتی که با جملات اسدالله میرزا و دیالوگ هایش در ماجراهای مختلف این طایفه ی خل و چل و اصرارش به سانفرانسیسکو شدن لیلی توسط راوی داستان ؛ از خنده غش رفتم و اشکم به گوشه ی چشمم امد و پاکش کردم و بعد باز روز از نو روزی از نو و ... ؛ شخصیت ها به قدری زنده بودند و محیط و توصیفات هم به قدری قوی بودند که لحظه به لحظه در ذهنم میتونستم همراه شان در گیر و دار ماجراها و بدجنسی های آقاجان و دعوا و تلافی دو طرفه اش با دایی ناپلئون بخندم یا نگران شوم و به حماقت دایی جان ناپلئون پوزخند بزنم و گاهی هم این دلم بخواهد که سرم را به دیوار باغ شان بکوبم و شاخ هایم را بشکنم که چه ؟! آخر یک آدم چقدر خوب دروغ و خیال بافی و داستان پردازی رو میتونه با هم قاطی کنه و شاخ و برگش بده و به همه در هر جایی با افتخار تعریفش کند و ان هم طوری که خودش باور شود و همان دروغ در نهایت دلیلی برای مالیخولیایی و دیوانه دونستنش بشه ؟ !
از همه جالب تر بادمجان دور قاب چینی مثل مشقاسم که نوبریه داستان بود و دروغ ها و خیال پردازی های دایی جان رو تا جایی پروبال میداد که خودش هم رفته رفته باورش شده بود که حضرت آقا در جنگ های ممسنی و کازرون بین ایران و انگلستان ! در کنار دایی جان نقش بزرگی رو ایفا میکردند و قهرمان جنگ و دشمن انگلیسی ها به حساب میایند!
لپ کلام آقا/خانم ! دروغ چرا تا قبر آآآآ :)) داستان بامزه و خنده داری بود و طنزش به دلمان نشست و میل داریم باقی آثار ایرج پزشک زاد رو هم بخونیم
February 7, 2017
استهل روايته بـــ
"� في أحد أيام الصيف الحارة وتحديدًا يوم الجمعة 13 أغسطس فيما يقارب الساعة الثالثة إلا ربعًا بعد الظهر وقعت في الحب ....."
أما أنا؛
"ففي الصفحة الــ 434 من يوم الإثنين لـ شهر يناير أدركت أني وقعت في كره الرواية ........."
ولم أدرك ذلك مع قهقهاتي في البداية، وضحكي المتواصل على ظرافة الإسلوب وجمال السخرية.
نعم كان الكتاب بديع، كوميدي بشكل محبب لنفس ..
ولكن............
هنا بالتحديد نضع الكلمة التي ترفع الكتاب أو تهوي به إلى أسفل سافلين.
هنا بالتحديد نقرر هل نجعل الرأي والمبدأ مع الحكم، أم نعزل التقييم الأدبي عن الأخلاقي .. أم نقارب بين الإثنان ونتجاوز عن مسلمات وكبائر !!!
نعم جميل !
إلا أن ...
السرد الرائع لا يشفع !
اللغة السهلة، المضحكة لا تكفي !
الحبكة القصصية وعقدة النص العبقرية ليست كل شيء !
والله لو كان هذا النص اللعين كُتب بقلم أحذق كاتب وأبرع أديب لن أقيم كتاب صاحبه بأكثر من نجمة :
"و� منت، أظن أن "روح القدس" حط على الأرض مرة أخرى، قام بالسان فرانسيسكو مرة أخرى."�
بك� وقاحة يسخر من جبريل عليه السلام، ويتهمه بالزنا والعياذ بالله !!.�
ماذ� بعد ذلك ؟!�
أأحتا� دليلاً آخر أثبت فيه انحطاط الكاتب ؟!�
ل� بأس هناك المزيد ....�
تطاو� تافه على الله جل جلاله !!�
�"حتى الله لديه إفراط وتفريط، ... لا تنس إذا حدثت معك أية مشكلة، أنا موجود في أي وقت ...."�
السخري� من آيات الله ومن عذاب جهنم !!�
�"-لا تقلقي لم يحدث شيء "دوست علي" تحرك رحمه الله، وهو الآن يركض خلف زوجة حارس جهنم."�
�".... هل أنت مستعد؟ أراك في جهنم.. شارع (مالك الدوزخ) زقاق (علي أصغر) القاتل، بجانب بائع الفحم ...."�
_�
�"-كيف هي حالة "دوست علي"؟�
-يتجادل مع عزرائيل."
نعم ؟!!
ألا يوجد ضوابط للسخرية ؟
وحدود للفكاهة ؟
_�
هذ� بالإضافة إلى الشركيات الشيعية المقيتة، وتهوين الزنا، والإستهانة بالشرف !!�
باختصا� ..�
�"الرواية فكاهية و ... منحطة"
قد يكون التقييم صادم للبعض، أو مستغرب .. هذا ما لم أحسب حسابه ولن أحسب إن شاء الله ...
فالله والدين لدي خط أحمــــــــــر�
"وَلَئِن سَأَلْتَهُمْ لَيَقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلْعَبُ ۚ قُلْ أَبِاللَّهِ وَآيَاتِهِ وَرَسُولِهِ كُنتُمْ تَسْتَهْزِئُونَ (65) لَا تَعْتَذِرُوا قَدْ كَفَرْتُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ"
"� في أحد أيام الصيف الحارة وتحديدًا يوم الجمعة 13 أغسطس فيما يقارب الساعة الثالثة إلا ربعًا بعد الظهر وقعت في الحب ....."
أما أنا؛
"ففي الصفحة الــ 434 من يوم الإثنين لـ شهر يناير أدركت أني وقعت في كره الرواية ........."
ولم أدرك ذلك مع قهقهاتي في البداية، وضحكي المتواصل على ظرافة الإسلوب وجمال السخرية.
نعم كان الكتاب بديع، كوميدي بشكل محبب لنفس ..
ولكن............
هنا بالتحديد نضع الكلمة التي ترفع الكتاب أو تهوي به إلى أسفل سافلين.
هنا بالتحديد نقرر هل نجعل الرأي والمبدأ مع الحكم، أم نعزل التقييم الأدبي عن الأخلاقي .. أم نقارب بين الإثنان ونتجاوز عن مسلمات وكبائر !!!
نعم جميل !
إلا أن ...
السرد الرائع لا يشفع !
اللغة السهلة، المضحكة لا تكفي !
الحبكة القصصية وعقدة النص العبقرية ليست كل شيء !
والله لو كان هذا النص اللعين كُتب بقلم أحذق كاتب وأبرع أديب لن أقيم كتاب صاحبه بأكثر من نجمة :
"و� منت، أظن أن "روح القدس" حط على الأرض مرة أخرى، قام بالسان فرانسيسكو مرة أخرى."�
بك� وقاحة يسخر من جبريل عليه السلام، ويتهمه بالزنا والعياذ بالله !!.�
ماذ� بعد ذلك ؟!�
أأحتا� دليلاً آخر أثبت فيه انحطاط الكاتب ؟!�
ل� بأس هناك المزيد ....�
تطاو� تافه على الله جل جلاله !!�
�"حتى الله لديه إفراط وتفريط، ... لا تنس إذا حدثت معك أية مشكلة، أنا موجود في أي وقت ...."�
السخري� من آيات الله ومن عذاب جهنم !!�
�"-لا تقلقي لم يحدث شيء "دوست علي" تحرك رحمه الله، وهو الآن يركض خلف زوجة حارس جهنم."�
�".... هل أنت مستعد؟ أراك في جهنم.. شارع (مالك الدوزخ) زقاق (علي أصغر) القاتل، بجانب بائع الفحم ...."�
_�
�"-كيف هي حالة "دوست علي"؟�
-يتجادل مع عزرائيل."
نعم ؟!!
ألا يوجد ضوابط للسخرية ؟
وحدود للفكاهة ؟
_�
هذ� بالإضافة إلى الشركيات الشيعية المقيتة، وتهوين الزنا، والإستهانة بالشرف !!�
باختصا� ..�
�"الرواية فكاهية و ... منحطة"
قد يكون التقييم صادم للبعض، أو مستغرب .. هذا ما لم أحسب حسابه ولن أحسب إن شاء الله ...
فالله والدين لدي خط أحمــــــــــر�
"وَلَئِن سَأَلْتَهُمْ لَيَقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلْعَبُ ۚ قُلْ أَبِاللَّهِ وَآيَاتِهِ وَرَسُولِهِ كُنتُمْ تَسْتَهْزِئُونَ (65) لَا تَعْتَذِرُوا قَدْ كَفَرْتُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ"
March 27, 2020
بهترین کتاب طنز که تا حالا خوندم ( شنیدم)
البته اینم بگم که کار استودیویی نبود و انگار یه نفر توی زیرزمین خونه‌شو� روی موبایل، صدا ضبط کرده بود . با اینحال لحن ساده و صمیمی گوینده به صمیمیت کتاب میخورد و باحال بود .
چند جا گوینده توپوق زد و عذر خواهی کرد موقع خوندن کتاب 😄😄😍
.....
اینم یه قسمت خیلی مورد علاقه من:
-ولی مشقاسم� این هم‌کلاس� من که خیال می‌کن� عاشق شده است اول می‌خواه� بداند راستی عاشق شده است یا نه. آن‌وق� اگر عاشق باشد یک جوری این دردش را دوا کند.
ــ امّا، بابام‌جان� مگه خاطرخواهی به این آسانی‌ه� علاج میشه� بی‌پد� از هر درد و ناخوشی بدتره. دور از جون از حصبه و قولنج بدتره�
با شجاعت گفتم:
ــ مشقاسم� اینها حالا جای خود� امّا آدم چطور می‌فهم� که عاشق شده است؟
ــ واللّه، بابام‌جان� دروغ چرا؟� اونکه ما دیدیم این‌جور� است که وقتی خاطر یکی را میخواهی� آن وقتی که نمی‌بینی� توی دلت پنداری یخ میبنده� وقتی می‌بینی� یک هُرمی توی این دلت بلند میشه� پنداری تنور نانوایی را روشن کردند� همه‌چی� دنیا را، همه� مال‌ومنا� دنیا را برای اون میخواهی� پنداری حاتم طایی شدی� خلاصه آرام نمی‌گیر� مگر اینکه آن دختر را برات شیرینی بخورند� امّا این هم هست اگه خدای‌نکرد� اون دختر را به یکی دیگر شوهرش بدهند آن وقت دیگه واویلا� ما یک همشهری داشتیم خاطرخواه شده بود� یک شب آن دختره را برای یکی دیگه شیرینی خوردند. صبح آن همشهری ما زد به بیابان. تا حالا که بیست سال گذشته هنوز هیچ‌ک� نفهمیده چی شده� پنداری دود شد رفت آسمان�.
البته اینم بگم که کار استودیویی نبود و انگار یه نفر توی زیرزمین خونه‌شو� روی موبایل، صدا ضبط کرده بود . با اینحال لحن ساده و صمیمی گوینده به صمیمیت کتاب میخورد و باحال بود .
چند جا گوینده توپوق زد و عذر خواهی کرد موقع خوندن کتاب 😄😄😍
.....
اینم یه قسمت خیلی مورد علاقه من:
-ولی مشقاسم� این هم‌کلاس� من که خیال می‌کن� عاشق شده است اول می‌خواه� بداند راستی عاشق شده است یا نه. آن‌وق� اگر عاشق باشد یک جوری این دردش را دوا کند.
ــ امّا، بابام‌جان� مگه خاطرخواهی به این آسانی‌ه� علاج میشه� بی‌پد� از هر درد و ناخوشی بدتره. دور از جون از حصبه و قولنج بدتره�
با شجاعت گفتم:
ــ مشقاسم� اینها حالا جای خود� امّا آدم چطور می‌فهم� که عاشق شده است؟
ــ واللّه، بابام‌جان� دروغ چرا؟� اونکه ما دیدیم این‌جور� است که وقتی خاطر یکی را میخواهی� آن وقتی که نمی‌بینی� توی دلت پنداری یخ میبنده� وقتی می‌بینی� یک هُرمی توی این دلت بلند میشه� پنداری تنور نانوایی را روشن کردند� همه‌چی� دنیا را، همه� مال‌ومنا� دنیا را برای اون میخواهی� پنداری حاتم طایی شدی� خلاصه آرام نمی‌گیر� مگر اینکه آن دختر را برات شیرینی بخورند� امّا این هم هست اگه خدای‌نکرد� اون دختر را به یکی دیگر شوهرش بدهند آن وقت دیگه واویلا� ما یک همشهری داشتیم خاطرخواه شده بود� یک شب آن دختره را برای یکی دیگه شیرینی خوردند. صبح آن همشهری ما زد به بیابان. تا حالا که بیست سال گذشته هنوز هیچ‌ک� نفهمیده چی شده� پنداری دود شد رفت آسمان�.
February 18, 2018
هذا كتاب تحب صحبته، وتألف شخوصه، وتشتاق إليهم واحدًا واحدًا بعد الانتهاء منه. كتابٌ قادرٌ على إضحاكك، وأنا في العموم ممتنة لكل ما يجعلني أضحك. قرأت العمل في أكثر أيامي ازدحامًا، كنت أعوّل عليه لكي أنفصل عن الواقع واشتراطاته.. وقد فعل بجدارة. حجم الرواية قد يخيف البعض، ولكن إيقاعها السريع يجعل قراءتها أشبه بركوب الأمواج.. أمواج من الضحك أحيانًا، أو غالبًا.
November 2, 2019
احتمالا کمتر ایرانی باید وجود داشته باشد که سریال یا کتاب دایی جان ناپلئون را ندیده یا نخوانده باشد ، حکایت خانواده ای اشرافی که با هم در میان مجموعه ا ی از توطئه ها و دوستی و دشمنی ها زندگی میکنن . جناب ایرج پزشکزاد خالقه این اثر شکوهمند با زیبایی تیپ های مختلف از جامعه ما را بازسازی کرده و با زبانی سرشار از طنزی که به تلخی هم میزند ، خصوصیات منفی ما را یرجسته کرده و در بعضی قسمتهای کتاب با پتک بر سرمان می زند :
خدایا مرا ببخش که با پول دزدی شمع روشن می کنم !
داستان بر محور دایی متوهم خانواده می گردد که شغل نظامی ناچیز خود را به مدد توهم هم سطح و هم توان ژنرال های انگلیسی بالا می برد و مش قاسم خدمتکار او هم شاید نماینده انسان های فرصت طلبی باشد که خود را به هرچیزی می چسباند شاید در آینده به کارش آید و دایی جان هم در آخر داستان به کارش می آید .
واقعا باید یاد کرد از جناب ناصر تقوایی ، کارگردان سریال دایی جان ، همین طور از مرحوم نقشینه که کل سریال روی خل بازی های او می چرخد ، او به استادی هر چه تمام نقش پیر خرفتی را بازی می کند که در همه روزها ، چه تابستان چه زمستان عبایی روی دوش دارد ، در چشمهایش سفاهت و بلاهت موج می زند و مهمترین مساله اش خواب ظهرش است ( جالب است چنین مردی با این سطح فکر می خواهد امپراطوری بریتانیا را به چالش بکشد ! شاید هم جناب پزشکزاد خواسته متلکی به ساحت امپراطوری بیاندازد ) یا از مش قاسم و زنده یاد پرویز فنی زاده او کلا دو دست لباس دارد ، کلاه سبزی که در مراسم عزا می پوشد و کت مشکی در مهمانی رسمی ! یا جناب نصرت کریمی که با زیرکی و کاردانی و به شیوه انگلیسیها دایی جان را بازی می دهد
داستان شخصیت سازی قوی دارد و نسبتا به همه شخصیت ها پرداخته شده ، سوالی که برای من کتاب مطرح کرده آینده نگاری نویسنده است : آیا واقعا پزشکزاد پیش بینی تاریخی کرده که ما ایرانیها در پس هر چیز دست و دسیسه دشمن خارجی را می بینیم ؟
یا خود نویسنده با توجه به سوابق سیاسی ایشان و عضو جبهه ملی بودن تا اندازه ا ی به تئوری توطئه هم اعتقاد داشته ؟
خدایا مرا ببخش که با پول دزدی شمع روشن می کنم !
داستان بر محور دایی متوهم خانواده می گردد که شغل نظامی ناچیز خود را به مدد توهم هم سطح و هم توان ژنرال های انگلیسی بالا می برد و مش قاسم خدمتکار او هم شاید نماینده انسان های فرصت طلبی باشد که خود را به هرچیزی می چسباند شاید در آینده به کارش آید و دایی جان هم در آخر داستان به کارش می آید .
واقعا باید یاد کرد از جناب ناصر تقوایی ، کارگردان سریال دایی جان ، همین طور از مرحوم نقشینه که کل سریال روی خل بازی های او می چرخد ، او به استادی هر چه تمام نقش پیر خرفتی را بازی می کند که در همه روزها ، چه تابستان چه زمستان عبایی روی دوش دارد ، در چشمهایش سفاهت و بلاهت موج می زند و مهمترین مساله اش خواب ظهرش است ( جالب است چنین مردی با این سطح فکر می خواهد امپراطوری بریتانیا را به چالش بکشد ! شاید هم جناب پزشکزاد خواسته متلکی به ساحت امپراطوری بیاندازد ) یا از مش قاسم و زنده یاد پرویز فنی زاده او کلا دو دست لباس دارد ، کلاه سبزی که در مراسم عزا می پوشد و کت مشکی در مهمانی رسمی ! یا جناب نصرت کریمی که با زیرکی و کاردانی و به شیوه انگلیسیها دایی جان را بازی می دهد
داستان شخصیت سازی قوی دارد و نسبتا به همه شخصیت ها پرداخته شده ، سوالی که برای من کتاب مطرح کرده آینده نگاری نویسنده است : آیا واقعا پزشکزاد پیش بینی تاریخی کرده که ما ایرانیها در پس هر چیز دست و دسیسه دشمن خارجی را می بینیم ؟
یا خود نویسنده با توجه به سوابق سیاسی ایشان و عضو جبهه ملی بودن تا اندازه ا ی به تئوری توطئه هم اعتقاد داشته ؟
February 2, 2022
به نام او
اول)
پیش از همه باید بگویم که هیچ خیال نمیکردم اینقدر از این رمان خوشم بیاید، راسیتش اصلا گمان نمی‌کرد� به آن معنا رمان باشد.
ولی جانم برایتان بگوید که رمان بود و اتفاقاً خوب رمانی هم بود، البته پرواضح است که در مقیاس رمان و داستان ایرانی می‌گوی�.
من که بسیار بالاتر از بسیاری از آثارِ مطرحِ نویسنده‌ها� پرمدعایِ به اصطلاح روشنفکر دیدمش.
این روشنفکرمآبی‌ه� و فرم زدگی‌ه� هم بلایی‌س� که دامن ادبیات معاصر خصوصاً داستان فارسی را گرفته است.
نویسنده ایرانی با اینکه میراث ادبی چندانی در رمان‌نویس� و داستان‌گوی� مدرن ندارد می‌خواه� فرمهای مختلف را تجربه کند و هر نوع مفهوم مورد علاقه‌ا� اعم از سیاسی اجتماعی و... را در آن بگنجاند. خب نمی‌شو� دیگر، شکل نمی‌گیرد� کرور کرور نویسنده آمده‌ان� و رفته‌ان� و فقط اسمشان مانده ، اثری از آنها نیست. به نظرم جریان رمان فارسی مانند مدرنیته در کشور ما سیر طبیعی و درستی ندارد. ما مقدمات را نگذرانده میخواهیم بر سر درس اکابر بنشینیم.
البته بگذریم از تک اثرهای درخشان از نویسندگان اسم و رسمدار که البته ساختار آنها نیز خالی از خلل نیست.
یک)
از این مقدمه که بگذریم باید بگویم مهمترین امتیاز رمانِ دائی جان ناپلئون این است که اثر بی.ادعایی ست. دعوی این را ندارد که فلان مفهوم سیاسی را می‌خواه� به خواننده برسانم. ادعای این را ندارد که فرم نوینی دارم. پزشکزاد می‌خواه� مثل بچه آدم داستانش را بگوید و اتفاقا در خلال داستان حرفهای جدی سیاسی اجتماعی هم می‌زن� ، چه ما با او مخالف باشیم و چه موافق!
دو)
داستان دائی جان در اوایل دهه بیست شمسی میگذرد، و روایتگر خانواده آریستوکرات (به قول خود رمان) ایرانی است. پزشکزاد با دستمایه قرار دادن این خانواده و مناسباتش تندترین انتقادات را متوجه اشرافیت ایرانی آن سالها که ریشه در فرهنگ قجری دارد، میکند. رمان از این لحاظ رمان موفقی‌س� و کمتر اثری پیدا می‌شو� که با این دقت فرهنگ ایرانی آن سالها را مورد بررسی و نقد قرار داده باشد و امتیاز آن این است که با طنز فوق العاده پزشکزاد توام شده. فی المثل دقت بفرمائید که اتحاد یک خانواده اشرافی بزرگ تنها به یک صدای مشکوک بند بوده است :)
یا پزشکزاد به خوبی نهان‌روش� جامعه ایرانی را در رمان خود منعکس کرده است. در رمان شخصیتها آلوده همه نوع خطا و لغزشی هستند ولی در عین حال تنها نام بردن از آن عمل را روا نمی‌دانن� و خلاف اخلاق می‌شمارن�. یعنی انجام عمل ایرادی ندارد اینکه دیگران بدانند چنین عملی صورت گرفته ایراد دارد. و موارد دیگر که در راس آنها طرحِ خصلت توهم توطئه مردمان آن زمان است که در ادامه به آن هم اشاره ای میکنم.
س)
نکته دیگری که در مورد این رمان باید ذکر کنم، زبان بسیار روان و خوبِ پزشکزاد است و همین امر سبب شده که کتاب بسیار خ��اندنی باشد. همانطور که خود پزشکزاد بارها گفته و آثارش گواهی می‌دهند� او پیوندی جدانشدنی با متون کلاسیک فارسی دارد و بیش از همه بزرگان ادبیات به شیخ اجل، سعدی متمایل است.
تاثیر پذیری از سعدی در دائی جان ناپلئون خود را نشان می‌ده�. هم زبان شسته رفته اثر و هم جنس شوخ طبعیهای آن گواه بر این ادعاست.
چار)
آخرین نکته در ذکر خوبیهای این اثر، شخصیت‌پرداز� و تیپ سازی پزشکزاد است که در این یک مورد واقعا کم رقیب است. در این رمان شخصیتی را پیدا نمی‌کن� که پرداخت درستی نداشته باشد و برخی از آنها مثل دائی جان، مش‌قاس� و اسدالله جاودان شده‌ان� و در آخر اینکه شما چند شخصیت از داستانهای فارسی را می‌شناسی� که از قالب متن ادبی خارج شده و به عنوان یک نماد در بین مردم شناخته بشود. همانطور که دن کیشوت در ادبیات جهان دارای چنین جایگاهی‌ست� دائی جان ناپلئون هم در ادبیات ایران و د�� میان مردم فارسی زبان به یک نماد تبدیل شده است. البته تاثیر سریال تقوایی در این میان را نباید نادیده گرفت که به نوعی این استعداد بالقوه اثر پزشکزاد را به فعلیت رساند.
پنج)
با اینهمه دائی جان ناپلئون چند اشکال عمده دارد .
مهمترین اشکالش این است که در بسیاری از فصول، بین یک رمانِ شاخص طنز و یک فکاهی نازل در تردد است. درست است که طنز پزشکزاد در این اثر جانانه است، خود من که اصولا آدم خوش خنده ای نیستم با این متن بارها و بارها قهقه زده‌ا� ولی خب گویا او در بسیاری از موارد خصوصا در جاهایی که شخصیت اسدالله میرزا پررنگ می‌شو� نتوانسته حد اعتدال را نگهدارد و با برخی از شوخیهای رکیک و نازل و تکرار آن، اثر را فدای خنده‌ها� آنی و زودگذرِ مخاطب کرده است که اگر این نبود حداقل اهل فن جدی‌ت� با این اثر خوب برخورد می‌کردن�.
شش)
از امتیاز شخصیت‌پرداز� دائی جان ناپلئون گفتیم ولی در همین مورد ، نقد جدیی متوجه این اثر است. نقش زنها در این رمان بسیار کم است. زنهای رمان غالباً یا به واسطه جسمشان سوژه جنسی مردانند و یا افراد منفعلی که هیچ نقشی در پیشبرد داستان ندارند. مثلا زن آقاجان و دائی جان چه کاره‌ان� واقعا؟ یا خود لیلی، فقط سوژه شخصیت اصلی ست و کلا منفعل است یعنی پزشکزاد خواسته است منفعل باشد او حتی در پایان بندی این حق را به لیلی نمی‌ده� که اظهار نظری کند، به نظر من پایان بندی اثر و دیالوگهایی که بین اسدالله میرزا و سعید رد و بدل می‌شو� به شدت ضد زن است، و به نوعی توهین به آنان تلقی می‌شو�.
فت)
و اما آخرین نقد، نقد رایجی‌س� که به این اثر وارد می‌دانن� و من نیز با نسبتی آن را قبول دارم و آن، این است که رمان با محوریت قرار دادن شخصیت دائی جان ناپلئون و در درجه بعد مش‌قاس� و پرداختن به بیماری روانی آنها، بدبینی و سوءظن ایرانیان به انگلستان را یک نوع بیماری و توهم توطئه معرفی می‌کن�. من نمی‌گوی� پزشکزاد چنین قصدی داشته (نمیخواهم به دام توهم توطئه ای که خود او پهن کرده بیفتم 😉) ولی عناصر روایی داستان ما را به این نقطه می‌رسان�.
در واقع پزشکزاد توهم ما ایرانی‌ه� را نشان داده ولی به ریشه‌ها� این توهم اصلا اشاره‌ا� نمی کند، فی‌المث� رمان با اشغال ایران توسط انگلیسیها به صورت یک پدیده معمولی و اجتناب‌ناپذی� برخورد می‌کن�. به عبارت دیگر رمان می‌گوی� که ما ایرانیان از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسی� (و این خود فی‌نفس� احمقانه و خنده‌دا� است) ولی نمی‌گوی� که مارگزیده‌ای� و این ترس طبیعی‌س�.
آخر)
باری خواندن این رمان را به شدت توصیه میکنم.
😊
اول)
پیش از همه باید بگویم که هیچ خیال نمیکردم اینقدر از این رمان خوشم بیاید، راسیتش اصلا گمان نمی‌کرد� به آن معنا رمان باشد.
ولی جانم برایتان بگوید که رمان بود و اتفاقاً خوب رمانی هم بود، البته پرواضح است که در مقیاس رمان و داستان ایرانی می‌گوی�.
من که بسیار بالاتر از بسیاری از آثارِ مطرحِ نویسنده‌ها� پرمدعایِ به اصطلاح روشنفکر دیدمش.
این روشنفکرمآبی‌ه� و فرم زدگی‌ه� هم بلایی‌س� که دامن ادبیات معاصر خصوصاً داستان فارسی را گرفته است.
نویسنده ایرانی با اینکه میراث ادبی چندانی در رمان‌نویس� و داستان‌گوی� مدرن ندارد می‌خواه� فرمهای مختلف را تجربه کند و هر نوع مفهوم مورد علاقه‌ا� اعم از سیاسی اجتماعی و... را در آن بگنجاند. خب نمی‌شو� دیگر، شکل نمی‌گیرد� کرور کرور نویسنده آمده‌ان� و رفته‌ان� و فقط اسمشان مانده ، اثری از آنها نیست. به نظرم جریان رمان فارسی مانند مدرنیته در کشور ما سیر طبیعی و درستی ندارد. ما مقدمات را نگذرانده میخواهیم بر سر درس اکابر بنشینیم.
البته بگذریم از تک اثرهای درخشان از نویسندگان اسم و رسمدار که البته ساختار آنها نیز خالی از خلل نیست.
یک)
از این مقدمه که بگذریم باید بگویم مهمترین امتیاز رمانِ دائی جان ناپلئون این است که اثر بی.ادعایی ست. دعوی این را ندارد که فلان مفهوم سیاسی را می‌خواه� به خواننده برسانم. ادعای این را ندارد که فرم نوینی دارم. پزشکزاد می‌خواه� مثل بچه آدم داستانش را بگوید و اتفاقا در خلال داستان حرفهای جدی سیاسی اجتماعی هم می‌زن� ، چه ما با او مخالف باشیم و چه موافق!
دو)
داستان دائی جان در اوایل دهه بیست شمسی میگذرد، و روایتگر خانواده آریستوکرات (به قول خود رمان) ایرانی است. پزشکزاد با دستمایه قرار دادن این خانواده و مناسباتش تندترین انتقادات را متوجه اشرافیت ایرانی آن سالها که ریشه در فرهنگ قجری دارد، میکند. رمان از این لحاظ رمان موفقی‌س� و کمتر اثری پیدا می‌شو� که با این دقت فرهنگ ایرانی آن سالها را مورد بررسی و نقد قرار داده باشد و امتیاز آن این است که با طنز فوق العاده پزشکزاد توام شده. فی المثل دقت بفرمائید که اتحاد یک خانواده اشرافی بزرگ تنها به یک صدای مشکوک بند بوده است :)
یا پزشکزاد به خوبی نهان‌روش� جامعه ایرانی را در رمان خود منعکس کرده است. در رمان شخصیتها آلوده همه نوع خطا و لغزشی هستند ولی در عین حال تنها نام بردن از آن عمل را روا نمی‌دانن� و خلاف اخلاق می‌شمارن�. یعنی انجام عمل ایرادی ندارد اینکه دیگران بدانند چنین عملی صورت گرفته ایراد دارد. و موارد دیگر که در راس آنها طرحِ خصلت توهم توطئه مردمان آن زمان است که در ادامه به آن هم اشاره ای میکنم.
س)
نکته دیگری که در مورد این رمان باید ذکر کنم، زبان بسیار روان و خوبِ پزشکزاد است و همین امر سبب شده که کتاب بسیار خ��اندنی باشد. همانطور که خود پزشکزاد بارها گفته و آثارش گواهی می‌دهند� او پیوندی جدانشدنی با متون کلاسیک فارسی دارد و بیش از همه بزرگان ادبیات به شیخ اجل، سعدی متمایل است.
تاثیر پذیری از سعدی در دائی جان ناپلئون خود را نشان می‌ده�. هم زبان شسته رفته اثر و هم جنس شوخ طبعیهای آن گواه بر این ادعاست.
چار)
آخرین نکته در ذکر خوبیهای این اثر، شخصیت‌پرداز� و تیپ سازی پزشکزاد است که در این یک مورد واقعا کم رقیب است. در این رمان شخصیتی را پیدا نمی‌کن� که پرداخت درستی نداشته باشد و برخی از آنها مثل دائی جان، مش‌قاس� و اسدالله جاودان شده‌ان� و در آخر اینکه شما چند شخصیت از داستانهای فارسی را می‌شناسی� که از قالب متن ادبی خارج شده و به عنوان یک نماد در بین مردم شناخته بشود. همانطور که دن کیشوت در ادبیات جهان دارای چنین جایگاهی‌ست� دائی جان ناپلئون هم در ادبیات ایران و د�� میان مردم فارسی زبان به یک نماد تبدیل شده است. البته تاثیر سریال تقوایی در این میان را نباید نادیده گرفت که به نوعی این استعداد بالقوه اثر پزشکزاد را به فعلیت رساند.
پنج)
با اینهمه دائی جان ناپلئون چند اشکال عمده دارد .
مهمترین اشکالش این است که در بسیاری از فصول، بین یک رمانِ شاخص طنز و یک فکاهی نازل در تردد است. درست است که طنز پزشکزاد در این اثر جانانه است، خود من که اصولا آدم خوش خنده ای نیستم با این متن بارها و بارها قهقه زده‌ا� ولی خب گویا او در بسیاری از موارد خصوصا در جاهایی که شخصیت اسدالله میرزا پررنگ می‌شو� نتوانسته حد اعتدال را نگهدارد و با برخی از شوخیهای رکیک و نازل و تکرار آن، اثر را فدای خنده‌ها� آنی و زودگذرِ مخاطب کرده است که اگر این نبود حداقل اهل فن جدی‌ت� با این اثر خوب برخورد می‌کردن�.
شش)
از امتیاز شخصیت‌پرداز� دائی جان ناپلئون گفتیم ولی در همین مورد ، نقد جدیی متوجه این اثر است. نقش زنها در این رمان بسیار کم است. زنهای رمان غالباً یا به واسطه جسمشان سوژه جنسی مردانند و یا افراد منفعلی که هیچ نقشی در پیشبرد داستان ندارند. مثلا زن آقاجان و دائی جان چه کاره‌ان� واقعا؟ یا خود لیلی، فقط سوژه شخصیت اصلی ست و کلا منفعل است یعنی پزشکزاد خواسته است منفعل باشد او حتی در پایان بندی این حق را به لیلی نمی‌ده� که اظهار نظری کند، به نظر من پایان بندی اثر و دیالوگهایی که بین اسدالله میرزا و سعید رد و بدل می‌شو� به شدت ضد زن است، و به نوعی توهین به آنان تلقی می‌شو�.
فت)
و اما آخرین نقد، نقد رایجی‌س� که به این اثر وارد می‌دانن� و من نیز با نسبتی آن را قبول دارم و آن، این است که رمان با محوریت قرار دادن شخصیت دائی جان ناپلئون و در درجه بعد مش‌قاس� و پرداختن به بیماری روانی آنها، بدبینی و سوءظن ایرانیان به انگلستان را یک نوع بیماری و توهم توطئه معرفی می‌کن�. من نمی‌گوی� پزشکزاد چنین قصدی داشته (نمیخواهم به دام توهم توطئه ای که خود او پهن کرده بیفتم 😉) ولی عناصر روایی داستان ما را به این نقطه می‌رسان�.
در واقع پزشکزاد توهم ما ایرانی‌ه� را نشان داده ولی به ریشه‌ها� این توهم اصلا اشاره‌ا� نمی کند، فی‌المث� رمان با اشغال ایران توسط انگلیسیها به صورت یک پدیده معمولی و اجتناب‌ناپذی� برخورد می‌کن�. به عبارت دیگر رمان می‌گوی� که ما ایرانیان از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسی� (و این خود فی‌نفس� احمقانه و خنده‌دا� است) ولی نمی‌گوی� که مارگزیده‌ای� و این ترس طبیعی‌س�.
آخر)
باری خواندن این رمان را به شدت توصیه میکنم.
😊
October 11, 2019
خیلی خوب بود 😍 دست مریزاد ایرج پزشک‌زا� 👏🏻👏🏻 خیلی وقت بود که رمان ایرانی نخونده بودم و خوشحالم که اینو انتخاب کردم! اوقات خیلی خوشی باهاش داشتم حتی چندباری از خنده ریسه رفتم! 😂😂 فکر نمی‌کن� نسخه� مجازش اینقدر خنده‌دا� باشه چون بیشتر طنزاش مورد دار و ناموسین 😶 به قول مشقاسم پناه بر خدا از اینهمه بی‌ناموس� 🙈😂
May 22, 2024
من سریال داییجا� ناپلئون رو ندیدم و حتی از داستانش هم اطلاع چندانی نداشتم. انتظار چنین کتاب دلنشینی رو نداشتم. اگر بخوایم مته به خشخاش بذاریم میشه ایراد گرفت اما به نظرم مته‌ه� رو غلاف کنیم برای کتاب‌های� که نه تنها میشه ایراد گرفت بلکه اصلا سرگرم کننده هم نیستند. این کتاب واقعاً شیرین و سرگرم� کننده‌س� و خنده‌دا�! داستان از جایی شروع میشه که یک پسر سیزده ساله در سیزدهم مرداد ساعت سه و ربع کم عاشق لیلی، دختر داییجا� ناپلئون میشه ولی افتاد مشکل‌ه�. پدرش و داییجا� ناپلئون با هم به مشکل برمی‌خورن� و بدتر از اون پسر داییجا� سرهنگ، پوری، اون اسب فش فشو که چند سالی هم بزرگتره به عنوان رقیب عشقی سر و کله‌ا� پیدا میشه. گرفتاری‌ها� این خاندان اصیل و اشرافی و مشکلات این عشق نوجوانی کل داستان کتابه با حضور پرشور شازده اسدالله که هم مشکلات خانواده رو رفع و رجوع می‌کن� هم غمخوار عاشق نوجوان ماست هم بار طنز داستان بر دوشش افتاده هم خیلی سفر به سانفرانسیسکو دوست داره. خلاصه بخونید و لذت ببرید. ه
March 23, 2016
تا حالا همچین کتابی نخونده بودم _ کتابی که منو بلند بلند بخندونه. (اگه کتاب دیگه ای که انقدر بامزه باشه و ساختار داستانی هم داشته باشه می شناسید بهم معرفی کنید لطفا)
شخصیت پردازی ها عالی، تیپ سازی ها عالی، رابطه بین اتفاقا و شخصیت ها و وضعیت جامعه ایران عالی.
خیلی هم روان بود و زبان بسیـــــــــــار قشنگی داشت. به هیچ وجه خسته کننده نبود. ساختارش منسجم و اصولی بود. و البته برای من که جسته گریخته سریال رو دیده بودم و چیزایی تو ذهنم بود، تصور موقعیت ها و شخصیت ها و دیالوگ ها خیلی لذت بخش تر بود.
کلا کتابیه که به نظرم هر فارسی زبانی (بالای 16 سال خخخ) بهتره بخونه، مخصوصا تو مواقعی مثه عید و تعطیلات که با دل خوش بشه نشست و خوند و خندید.
شخصیت پردازی ها عالی، تیپ سازی ها عالی، رابطه بین اتفاقا و شخصیت ها و وضعیت جامعه ایران عالی.
خیلی هم روان بود و زبان بسیـــــــــــار قشنگی داشت. به هیچ وجه خسته کننده نبود. ساختارش منسجم و اصولی بود. و البته برای من که جسته گریخته سریال رو دیده بودم و چیزایی تو ذهنم بود، تصور موقعیت ها و شخصیت ها و دیالوگ ها خیلی لذت بخش تر بود.
کلا کتابیه که به نظرم هر فارسی زبانی (بالای 16 سال خخخ) بهتره بخونه، مخصوصا تو مواقعی مثه عید و تعطیلات که با دل خوش بشه نشست و خوند و خندید.
April 29, 2017
رواية عن طفل بعمر ١٣ عاما يروي الأحداث التي تمر بها عائلته وأقاربه وحبه لابنا خاله التي عمرها عشر سنوات.
كنت اقرأ واضحك بصوت عالي وليس الابتسام فقط.
خال الفتى العزيز مهووس لنابليون ويقتبس منه حتى ان الأحداث التي تمر به يقارنها بحياة نابليون وان الإنجليز يتآمرون عليه لقتله واعتقاله.
اب الراوي الصغير من عائلة صغيرة وحسب رأي الخال نابليون غير جدير بنسب عائلته ويبدأ الصراع مع مواقف مضحكة جدا .
الكتاب ممتع جدا والحوارات رائعة والشخصيات تم رسمها بشكل رائع جدا .
والمترجم بذل مجهودا رائعا
كنت اقرأ واضحك بصوت عالي وليس الابتسام فقط.
خال الفتى العزيز مهووس لنابليون ويقتبس منه حتى ان الأحداث التي تمر به يقارنها بحياة نابليون وان الإنجليز يتآمرون عليه لقتله واعتقاله.
اب الراوي الصغير من عائلة صغيرة وحسب رأي الخال نابليون غير جدير بنسب عائلته ويبدأ الصراع مع مواقف مضحكة جدا .
الكتاب ممتع جدا والحوارات رائعة والشخصيات تم رسمها بشكل رائع جدا .
والمترجم بذل مجهودا رائعا
Read
November 30, 2023رواية تافهة ومقدرتش حتي أكملها..خسارة فيها أي تقييم..
May 10, 2022
این شاهکار حکم آب روی آتش رو داره.
توی زمانی که پر از استرس و حال بد بخاطر سربازیم و خون ریزی مغزی مادر بزرگم بودم این کتاب تنها باعث و بانی خنده روی لب هام و عوض کردن حال بدم بود و منو سرپا نگهداشت. پناه و نقطه امنی بود برای دوری از درد و استرسم.
داستانی عالی با شخصیت پردازی خیلی قوی که نمیذاره خنده از روی لبانتون بیوفته. میبره تون به ایران قدیم توی کوچه ای که چند خانوار فامیل زندگی میکنن�. داستان از زبان پسری ۱۴ ساله نقل میشه که عاشق دختر دایی خوشگلش لیلی میشه ولی به دلیل مشکلات ریشه دار دایی بزرگش با پدرش همیشه در رنج و عذابه. این داستان تلاش این پسر برای رسیدن به لیلی و آروم کردن کش و قوسی که بین پدر و داییش هست رو با طنزی بسیار زیبا بیان می‌کن�. پره از شخصیت های دوست داشتنی و دیالوگ های خنده آور.
1401/02/20
توی زمانی که پر از استرس و حال بد بخاطر سربازیم و خون ریزی مغزی مادر بزرگم بودم این کتاب تنها باعث و بانی خنده روی لب هام و عوض کردن حال بدم بود و منو سرپا نگهداشت. پناه و نقطه امنی بود برای دوری از درد و استرسم.
داستانی عالی با شخصیت پردازی خیلی قوی که نمیذاره خنده از روی لبانتون بیوفته. میبره تون به ایران قدیم توی کوچه ای که چند خانوار فامیل زندگی میکنن�. داستان از زبان پسری ۱۴ ساله نقل میشه که عاشق دختر دایی خوشگلش لیلی میشه ولی به دلیل مشکلات ریشه دار دایی بزرگش با پدرش همیشه در رنج و عذابه. این داستان تلاش این پسر برای رسیدن به لیلی و آروم کردن کش و قوسی که بین پدر و داییش هست رو با طنزی بسیار زیبا بیان می‌کن�. پره از شخصیت های دوست داشتنی و دیالوگ های خنده آور.
1401/02/20
August 17, 2021
* من هم روزگاری مثل تو بودم... خیلی احساساتی، خیلی ملانکولیک، اما روزگار عوضم کرد. جسم آدم توی کارخانه� ننه آدم درست میشود اما روح آدم توی کارخانه� دنیا..
* باباجان، زیاد غصه نخور! با همه� اینها� باز برنده هستی که عشق را شناختی، سعادتی بردی که در عمر کوتاه آدم، نصیب همه کس نمی‌شود�
پ.ن: حتما باید این نکته رو لحاظ کنم که من عاشق شخصیت اسدالله شدم...😊🧡
اتمام..
۱۱ مرداد ۱۴۰۰
ساعت ۱۵:۲۵
* باباجان، زیاد غصه نخور! با همه� اینها� باز برنده هستی که عشق را شناختی، سعادتی بردی که در عمر کوتاه آدم، نصیب همه کس نمی‌شود�
پ.ن: حتما باید این نکته رو لحاظ کنم که من عاشق شخصیت اسدالله شدم...😊🧡
اتمام..
۱۱ مرداد ۱۴۰۰
ساعت ۱۵:۲۵
July 30, 2021
کار کار اینگلیسیاس :)))))
July 10, 2017
درباره کتاب:
دائی جان ناپلئون را در هر کجای دنیا و در هر جامعه ای می توان پیدا کرد. دائی جان ناپلئون داستان مرد پریشان احوالی است که به دلیل ناکامی هایش در زندگی واقعی، در ذهنش از خود ناپلئونی ساخته است و گمان می کند که انگلیسی ها قصد نابودی اش را دارند. این کتاب چنان بر دل ایرانی ها نشست که بعد از انتشارش در سال 1973 میلیون ها نسخه از آن به فروش رفت.
قصه دائی جان ناپلئون در باغ بزرگی اتفاق می افتد که سه عمارت در آن وجود دارند: خانه قهرمان داستان، خواهرش و برادر کوچکترش که با وجود اینکه با درجه پایینی از ارتش بازنشسته شده، به او سرهنگ می گویند. بر این باغ دائی جان ناپلئون و بیماری پارانویایش حکم می رانند.
شخصیت پردازی هنرمندانه نویسنده، طبقات مختلف اجتماع را به تصویر می کشد: مامور اداره آگاهی، مامور دولت، زنان خانه دار، پزشک، قصاب، واعظ چاپلوس، خدمتکار، واکسی و یکی دو نفر هندی. تمام این افراد به باغی رفت و آمد می کنند که صحنه تمام دعوا ها، دسیسه ها و گرفتاری های خنده دار است.
با وجود اینکه رمان دائی جان ناپلئون با توصیفاتش جامعه را به نقد می کشد، اما با این حال نشان دهنده پیچیدگی، سرزندگی و انعطاف پذیر بودن فرهنگ و جامعه ایرانی هم هست.
بعد از انقلاب ایران در سال 1979، هم سریال و هم کتاب دایی جان ناپلئون، توقیف شد...
اهمیت رمان دایی جان ناپلئون به این دلیل است که بنیانگدا�� ژانر طنز در رمان ایرانی و یکی از آثار سرآمد آن تا امروز است. هنوز رمانی با مایه طنز به اعتبار و جذابیت آن نوشته نشده است و پزشک زاد به اعتبار این اثر در ردیف آفرینندگان شکل های جدید ادبی شایسته تقدیر فراوا ناست.
اگر چه باید این نکته را خاطر نشان سازیم که شخصیت های اصلی رمان پزشکزاد شباهت فراوانی به پیشگام خارجی آن، دن کیشوت، دارند. دایی جان و پیشکار او مثل دن کیشوت و سانچو/سانکو هر دو دارای توهماتی مشابه هستند و در صددند که دنیای خارج را با خود هماهنگ نمایند. اما این شباهت از ارزش های رمان پزشکزاد کم نمی کند.
درباره نویسنده:
ایرَج پـِزِشکزاد (متولد ۱۳۰۶) از طنزپردازان ایرانی نیمهٔ دوم قرن بیستم است. او بیشتر به خاطر خلق رمان «داییجا� ناپلئون» و شخصیتی به همین نام، به شهرت رسید. پس از آن در سال ۱۳۵۵ مجموعهٔ تلویزیونی داییجا� ناپلئون توسط ناصر تقوایی با اقتباس از این رمان ساخته شد.همچنین کتاب دایی جان ناپلئون در سال ۱۹۹۶ توسط دیک دیویس به انگلیسی ترجمه شده است. وی با مهارت بسیار طنز کتاب را در ترجمه خود منتقل نموده است.
دائی جان ناپلئون را در هر کجای دنیا و در هر جامعه ای می توان پیدا کرد. دائی جان ناپلئون داستان مرد پریشان احوالی است که به دلیل ناکامی هایش در زندگی واقعی، در ذهنش از خود ناپلئونی ساخته است و گمان می کند که انگلیسی ها قصد نابودی اش را دارند. این کتاب چنان بر دل ایرانی ها نشست که بعد از انتشارش در سال 1973 میلیون ها نسخه از آن به فروش رفت.
قصه دائی جان ناپلئون در باغ بزرگی اتفاق می افتد که سه عمارت در آن وجود دارند: خانه قهرمان داستان، خواهرش و برادر کوچکترش که با وجود اینکه با درجه پایینی از ارتش بازنشسته شده، به او سرهنگ می گویند. بر این باغ دائی جان ناپلئون و بیماری پارانویایش حکم می رانند.
شخصیت پردازی هنرمندانه نویسنده، طبقات مختلف اجتماع را به تصویر می کشد: مامور اداره آگاهی، مامور دولت، زنان خانه دار، پزشک، قصاب، واعظ چاپلوس، خدمتکار، واکسی و یکی دو نفر هندی. تمام این افراد به باغی رفت و آمد می کنند که صحنه تمام دعوا ها، دسیسه ها و گرفتاری های خنده دار است.
با وجود اینکه رمان دائی جان ناپلئون با توصیفاتش جامعه را به نقد می کشد، اما با این حال نشان دهنده پیچیدگی، سرزندگی و انعطاف پذیر بودن فرهنگ و جامعه ایرانی هم هست.
بعد از انقلاب ایران در سال 1979، هم سریال و هم کتاب دایی جان ناپلئون، توقیف شد...
اهمیت رمان دایی جان ناپلئون به این دلیل است که بنیانگدا�� ژانر طنز در رمان ایرانی و یکی از آثار سرآمد آن تا امروز است. هنوز رمانی با مایه طنز به اعتبار و جذابیت آن نوشته نشده است و پزشک زاد به اعتبار این اثر در ردیف آفرینندگان شکل های جدید ادبی شایسته تقدیر فراوا ناست.
اگر چه باید این نکته را خاطر نشان سازیم که شخصیت های اصلی رمان پزشکزاد شباهت فراوانی به پیشگام خارجی آن، دن کیشوت، دارند. دایی جان و پیشکار او مثل دن کیشوت و سانچو/سانکو هر دو دارای توهماتی مشابه هستند و در صددند که دنیای خارج را با خود هماهنگ نمایند. اما این شباهت از ارزش های رمان پزشکزاد کم نمی کند.
درباره نویسنده:
ایرَج پـِزِشکزاد (متولد ۱۳۰۶) از طنزپردازان ایرانی نیمهٔ دوم قرن بیستم است. او بیشتر به خاطر خلق رمان «داییجا� ناپلئون» و شخصیتی به همین نام، به شهرت رسید. پس از آن در سال ۱۳۵۵ مجموعهٔ تلویزیونی داییجا� ناپلئون توسط ناصر تقوایی با اقتباس از این رمان ساخته شد.همچنین کتاب دایی جان ناپلئون در سال ۱۹۹۶ توسط دیک دیویس به انگلیسی ترجمه شده است. وی با مهارت بسیار طنز کتاب را در ترجمه خود منتقل نموده است.
October 15, 2024
"ون مِنت..ون مِنت، ليس معنى أنني قفزت من منتصف الرواية إلى الفصل الأخير مباشرة إنني لم استمتع بها"
"ف والله لم الكذب، حتى القبر ها آها أربع أصابع..فهى من أظرف ما قرأت منذ فترة طويلة".
هل هناك نوع أدبي يُسمى أدب الهزل؟
أظن ذلك، ولا عيب في أن نقرأ لغرض الضحك الخالص. ولكن أن تملأ ما يقرب من ال ٨٠٠ صفحة بكتابة لا تؤدي إلى أي شىء، فهذا نوع من العبث.
الحكاية تشبه تماما فيلم عنتر ولبلب. فخال الراوي المُلقب سراً من قِبل عائلته ب "نابليون" يتبادل المقالب الثقيلة مع زوج اخته "والد الرواي" بعد خلاف تافه نشب بينهم. يهدد ذلك الخلاف الكبير قصة حب الراوي لإبنة خاله "ليلى"، فنراه واقفا طوال الرواية وراء الستار محاولا انهاء ذلك الخلاف حتى يستطيع الزواج من ابنة خاله.
اعتمد الكاتب على الهزل الخالص في كتابة تلك الرواية. فأي مأساة تحدث في حياة تلك العائلة المجنونة تتحول بقدرة قادر إلى مهزلة كوميدية من خلال شخصيات متطرفة تماماً في تصرفاتها وافعالها. خلق المؤلف كوميديا شديدة الظرف والإمتاع بتلقائية شديدة من خلال تلك الشخصيات التي كان لها "كاريزما" كبرى مثل "أسد الله ميرزا" و "مش قاسم" جعلتني راغبة في مواصلة القراءة.
ولكن عند المنتصف أصابني الضجر حقيقةً-وذلك رغم فضولي لمعرفة النهاية-من أن لا شىء يحدث سوى المقالب والمقالب والمزيد من المقالب. ما يحدث من تقدم للأحداث أو تغيير لبعض الشخصيات هو طفيف جدا أمام طوفان "الاسكتشات" التي لا تنتهي. قررت القفز مباشرة من المنتصف للفصل الأخير لأجد أن ما حدث في النهاية هو شديد التوقع، ولم يكن يستحق أن أُضيع من وقتي أياماً أخرى في قراءة ال ٤٠٠ صفحة المتبقية من الرواية.
تضايقت أيضاً من روح "الاستخفاف" التام بكل شىء. فإن كانت الكتابة الهزلية تعتمد على تلك الروح اللامبالية، فإن هناك حدوداً لتلك اللامبالاة. فعلى سبيل المثال مأساة "قمر" الفتاة التي تعاني تأخراً عقلياً ليست مادة للسخرية والتندر.
ايضاً كانت العلاقات العائلية غير مفهومة وغامضة. ففي اول الرواية فهمت أن أسد الله ميرزا كان خال الرواي، ثم أعرف بعد ذلك أنه ليس خاله إنما قريب من الدرجة الثالثة له. وأيضا رُوي في البداية أن "عزيزة السلطنة" هى أخت "أسد الله ميرزا"، لاندهش بعد ذلك من انها ابنة عمه وكانت ترغب في وجود علاقة عاطفية به. فهل ذلك كان خطأ من المترجم؟
هل أحببت تلك الرواية ام لا؟ هى رواية كُتبت بمهارة وخفة أحببتها، ولكن ليس لدرجة ان أضيع وقتي في ثمانمائة صفحة من ال "ون منت..ون منت" و "والله سيدي لم الكذب، حتى القبر ها آها اربع اصابع".
"ف والله لم الكذب، حتى القبر ها آها أربع أصابع..فهى من أظرف ما قرأت منذ فترة طويلة".
هل هناك نوع أدبي يُسمى أدب الهزل؟
أظن ذلك، ولا عيب في أن نقرأ لغرض الضحك الخالص. ولكن أن تملأ ما يقرب من ال ٨٠٠ صفحة بكتابة لا تؤدي إلى أي شىء، فهذا نوع من العبث.
الحكاية تشبه تماما فيلم عنتر ولبلب. فخال الراوي المُلقب سراً من قِبل عائلته ب "نابليون" يتبادل المقالب الثقيلة مع زوج اخته "والد الرواي" بعد خلاف تافه نشب بينهم. يهدد ذلك الخلاف الكبير قصة حب الراوي لإبنة خاله "ليلى"، فنراه واقفا طوال الرواية وراء الستار محاولا انهاء ذلك الخلاف حتى يستطيع الزواج من ابنة خاله.
اعتمد الكاتب على الهزل الخالص في كتابة تلك الرواية. فأي مأساة تحدث في حياة تلك العائلة المجنونة تتحول بقدرة قادر إلى مهزلة كوميدية من خلال شخصيات متطرفة تماماً في تصرفاتها وافعالها. خلق المؤلف كوميديا شديدة الظرف والإمتاع بتلقائية شديدة من خلال تلك الشخصيات التي كان لها "كاريزما" كبرى مثل "أسد الله ميرزا" و "مش قاسم" جعلتني راغبة في مواصلة القراءة.
ولكن عند المنتصف أصابني الضجر حقيقةً-وذلك رغم فضولي لمعرفة النهاية-من أن لا شىء يحدث سوى المقالب والمقالب والمزيد من المقالب. ما يحدث من تقدم للأحداث أو تغيير لبعض الشخصيات هو طفيف جدا أمام طوفان "الاسكتشات" التي لا تنتهي. قررت القفز مباشرة من المنتصف للفصل الأخير لأجد أن ما حدث في النهاية هو شديد التوقع، ولم يكن يستحق أن أُضيع من وقتي أياماً أخرى في قراءة ال ٤٠٠ صفحة المتبقية من الرواية.
تضايقت أيضاً من روح "الاستخفاف" التام بكل شىء. فإن كانت الكتابة الهزلية تعتمد على تلك الروح اللامبالية، فإن هناك حدوداً لتلك اللامبالاة. فعلى سبيل المثال مأساة "قمر" الفتاة التي تعاني تأخراً عقلياً ليست مادة للسخرية والتندر.
ايضاً كانت العلاقات العائلية غير مفهومة وغامضة. ففي اول الرواية فهمت أن أسد الله ميرزا كان خال الرواي، ثم أعرف بعد ذلك أنه ليس خاله إنما قريب من الدرجة الثالثة له. وأيضا رُوي في البداية أن "عزيزة السلطنة" هى أخت "أسد الله ميرزا"، لاندهش بعد ذلك من انها ابنة عمه وكانت ترغب في وجود علاقة عاطفية به. فهل ذلك كان خطأ من المترجم؟
هل أحببت تلك الرواية ام لا؟ هى رواية كُتبت بمهارة وخفة أحببتها، ولكن ليس لدرجة ان أضيع وقتي في ثمانمائة صفحة من ال "ون منت..ون منت" و "والله سيدي لم الكذب، حتى القبر ها آها اربع اصابع".
October 3, 2022
دايي جان ناپلئون
بزرگ ترين اثر زنده ياد ايرج پزشك زاد و از بهترين و موفق ترين ادبيات طنز ايران در نيمه اول قرن١٤شمشى كه خواننده هنگام مطالعه اين اثر در بعضى قسمت ها و بخشهاى رمان بعيد است بتواند جلوى خنده وشايد حتى قهه قهه بلند خود را در زمان ومكانى كه مشغول خواندن اين كتاب هست بگيرد
رمانى در توصيف وبيان ويژگى هاى اجتماعى و اخلاقى مردم ايران بويژه در دهه٢٠-٣٠ با تم عشق خودجوش و ناگهانى نوجوانى به دختر دايي خويش وماجراهايي كه در اين حين به وقوع مى پيوندد.
و شخصيت اصلى كتاب كه نام كتاب از او گرفته شده است
دايي جان ناپلئون؛ كه بزرگ و اعتبار و شوكت يك خانواده و خاندان است.پير مردى نسبتاً مسن و سال خورده كه روزگارى كوتاه در درگيرى با مهاجمين و سربازان دشمن چند تير وفشنگى شليك كرده است و از آن روزگار كوتاه و ناخوش خويش افسانه اى ساخته است به مانند ناپلئون وتقابلش با انگليسى ها و انچنان در اين خيال و رويا خويش غرق ميشود كه به توهم و بيمارى جنون دچار مى شود
جنونى كه فقط به دست خود و در وجود دايي جان نبود و خادمين وشاكرينى چون مشت قاسم و بستگانى چون سرهنگ و آقا جان و ديگران در آن نقش داشتند و همينطور جد ونياكان خانوادگى كه روزگارى به اتفاق از شاه وقت لقب ومدالى دريافته است .
شخصيت ها وديالوگ هاىشان در قصه به خوبى ويژگى و خصوصيات اخلاقى مردم آن زمان است و شايد بخشى از تاريخ ايران را به خوبى نشان مى دهد.آقاجانى كه به تلافى كينه و هم شان ندانستن داماد خانواده جبران مافات ميكند.برادرى كه يك جفت قاليچه اش از جان برادرش گرامى تر وارزشمندتر است.بستگانى كه براى ارث وميراث نقشه مى كشند و از شهوت نفسانى خود غافل نيستند و انسان هايي كه با همه شيطنت ها و شلوغ بازى هايشان دلى پاك و قلبى رئوف دارند.
١)آدم سالم هم در كنار افرادى مثل مشت قاسم ممكن است به هر بيمارى فكرى و ذهنى دچار شوند وقتى فقط جلب رضايت وخشنودى مقام مافوق هدف مشت قاسم ها باشد.
٢)نقش و وجود زنان در قصه كمرنگ و درسايه بود كه شايد برگرفته از اداب وسنن همان زمانه رمان است و از نكات منفى رمان
٣)مشتقاسم قصه شايد براى من و ديگر كسانى كه ابلوموف گنچاروف را خوانده اند يادآور زاخار باشد با اين تفاوت كه اين نوكر وخادم از خوش شانسى وبازى روزگاربه نان ونوايى ومالى رسيد.
٤)بعضى فكر ها و روياها و خيال ها از دور قشنگ هستند و از نزديك عذاب جان وروح مى شوند مثل عشق عمو اسدالله در اوايل جوانى.عمو اسدالله اي كه رفتار ش اين رباعى خيام ياد آورى ميكرد؛
برخيز ومخور غم جهان گذران
بنشين ودمى به شادمانى گذران
در طبع جهان اگر وفايي بودى
نوبت بتو خود نيامدى از دگران
بزرگ ترين اثر زنده ياد ايرج پزشك زاد و از بهترين و موفق ترين ادبيات طنز ايران در نيمه اول قرن١٤شمشى كه خواننده هنگام مطالعه اين اثر در بعضى قسمت ها و بخشهاى رمان بعيد است بتواند جلوى خنده وشايد حتى قهه قهه بلند خود را در زمان ومكانى كه مشغول خواندن اين كتاب هست بگيرد
رمانى در توصيف وبيان ويژگى هاى اجتماعى و اخلاقى مردم ايران بويژه در دهه٢٠-٣٠ با تم عشق خودجوش و ناگهانى نوجوانى به دختر دايي خويش وماجراهايي كه در اين حين به وقوع مى پيوندد.
و شخصيت اصلى كتاب كه نام كتاب از او گرفته شده است
دايي جان ناپلئون؛ كه بزرگ و اعتبار و شوكت يك خانواده و خاندان است.پير مردى نسبتاً مسن و سال خورده كه روزگارى كوتاه در درگيرى با مهاجمين و سربازان دشمن چند تير وفشنگى شليك كرده است و از آن روزگار كوتاه و ناخوش خويش افسانه اى ساخته است به مانند ناپلئون وتقابلش با انگليسى ها و انچنان در اين خيال و رويا خويش غرق ميشود كه به توهم و بيمارى جنون دچار مى شود
جنونى كه فقط به دست خود و در وجود دايي جان نبود و خادمين وشاكرينى چون مشت قاسم و بستگانى چون سرهنگ و آقا جان و ديگران در آن نقش داشتند و همينطور جد ونياكان خانوادگى كه روزگارى به اتفاق از شاه وقت لقب ومدالى دريافته است .
شخصيت ها وديالوگ هاىشان در قصه به خوبى ويژگى و خصوصيات اخلاقى مردم آن زمان است و شايد بخشى از تاريخ ايران را به خوبى نشان مى دهد.آقاجانى كه به تلافى كينه و هم شان ندانستن داماد خانواده جبران مافات ميكند.برادرى كه يك جفت قاليچه اش از جان برادرش گرامى تر وارزشمندتر است.بستگانى كه براى ارث وميراث نقشه مى كشند و از شهوت نفسانى خود غافل نيستند و انسان هايي كه با همه شيطنت ها و شلوغ بازى هايشان دلى پاك و قلبى رئوف دارند.
١)آدم سالم هم در كنار افرادى مثل مشت قاسم ممكن است به هر بيمارى فكرى و ذهنى دچار شوند وقتى فقط جلب رضايت وخشنودى مقام مافوق هدف مشت قاسم ها باشد.
٢)نقش و وجود زنان در قصه كمرنگ و درسايه بود كه شايد برگرفته از اداب وسنن همان زمانه رمان است و از نكات منفى رمان
٣)مشتقاسم قصه شايد براى من و ديگر كسانى كه ابلوموف گنچاروف را خوانده اند يادآور زاخار باشد با اين تفاوت كه اين نوكر وخادم از خوش شانسى وبازى روزگاربه نان ونوايى ومالى رسيد.
٤)بعضى فكر ها و روياها و خيال ها از دور قشنگ هستند و از نزديك عذاب جان وروح مى شوند مثل عشق عمو اسدالله در اوايل جوانى.عمو اسدالله اي كه رفتار ش اين رباعى خيام ياد آورى ميكرد؛
برخيز ومخور غم جهان گذران
بنشين ودمى به شادمانى گذران
در طبع جهان اگر وفايي بودى
نوبت بتو خود نيامدى از دگران
August 2, 2022
چقدر من با اين کتاب خنديدم و روحم شاد شد! اتفاقهاي پشت سرهم و شخصيت ها عالي بودن...اسدالله ميرزا هم که بهتر از همه... به قول دوست عزيزي: يعني عاشقشم!
خوندنش خيلي لذت بخش بود ...همين
خوندنش خيلي لذت بخش بود ...همين
January 17, 2015
چه قدر خوشحالم که قبل از خوندن این کتاب هیچ وقت فرصت تماشای سریالش برام پیش نیومد و کتاب برام همون قدر لذتبخش و بکر باقی موند که باید
یادم نمیاد قبل از این با هیچ کتابی این طور بلند بلند از ته دل خندیده باشم
به نظرم رمز موفقیت داستان انتخاب زبان طنز و مکالمه محوری به جای توصیف و داستان پردازیه که باعث میشه متن خواندنی ، روان و شیرین به نظر بیاد
کل داستان داخل باغی میگذره و همه اشخاص از طبقات مختلف اجتماعی به این باغ آمد و شد دارند...چفدر قهرمان داستان برای همه ما آشناست.. شخصیتی دیکتاتور ، پوچ و توخالی که احساس بزرگی میکنه ولی در واقع ادم حقیر و بی عرضه ای بیش نیست که به راحتی بازیچه دست اطرافیانش میشه و همه شکست هاشو نتیجه توطئه می دونه ...البته محدوده استبداد ایشون هم از مرزهای محل زندگیش فراتر نمیره
تم اصلی که داستان رو به جلو میبره "تصور و توهم واقعیتیست که وجود خارجی نداره" تا جایی که کم کم مرز بین راست و دروغ برای خود اعضای خانواده هم محو میشه...توهم اشرافی گری ای که نیست یا آبرویی که ندارند یا شجاعت و میهن دوستی و مبارزاتی که هرگز اتفاق نیفتاده و یا توطئه ی انگلیسی که وجود نداره
بدون شک اولین شخصیت محبوبم اسدالله میرزای شیرین، گستاخ و بی ملاحظه و صادقه که با زبان طنز خودش، همه پلنگ السلطنه و ببرالدوله ها را به سخره می گیره و با ظرافت یادمون میاره که " روزگار عوضم کرد، جسم آدم تو کارخانه ننه آدم درست می شود ولی روح آدم تو کارخانه دنیا" و دومین شخصیت محبوبم بی شک کسی نیست جز مشقاسم که با سادگی و توهمات خواسته و ناخواسته تا تونست سعی کرد خودش رو بزرگ جلوه بده...حتی اگه شده در حد یک یار و یاور دائمی مبارزی شجاع ، وطن دوست ، مشروطه خواه و مجنون
پ. ن: به نظرم برای هر خواننده ای این سوال پیش میاد که چرا شخصیت پردازی زنانه این کتاب تا این حد ناقص و ضعیفه؟
یادم نمیاد قبل از این با هیچ کتابی این طور بلند بلند از ته دل خندیده باشم
به نظرم رمز موفقیت داستان انتخاب زبان طنز و مکالمه محوری به جای توصیف و داستان پردازیه که باعث میشه متن خواندنی ، روان و شیرین به نظر بیاد
کل داستان داخل باغی میگذره و همه اشخاص از طبقات مختلف اجتماعی به این باغ آمد و شد دارند...چفدر قهرمان داستان برای همه ما آشناست.. شخصیتی دیکتاتور ، پوچ و توخالی که احساس بزرگی میکنه ولی در واقع ادم حقیر و بی عرضه ای بیش نیست که به راحتی بازیچه دست اطرافیانش میشه و همه شکست هاشو نتیجه توطئه می دونه ...البته محدوده استبداد ایشون هم از مرزهای محل زندگیش فراتر نمیره
تم اصلی که داستان رو به جلو میبره "تصور و توهم واقعیتیست که وجود خارجی نداره" تا جایی که کم کم مرز بین راست و دروغ برای خود اعضای خانواده هم محو میشه...توهم اشرافی گری ای که نیست یا آبرویی که ندارند یا شجاعت و میهن دوستی و مبارزاتی که هرگز اتفاق نیفتاده و یا توطئه ی انگلیسی که وجود نداره
بدون شک اولین شخصیت محبوبم اسدالله میرزای شیرین، گستاخ و بی ملاحظه و صادقه که با زبان طنز خودش، همه پلنگ السلطنه و ببرالدوله ها را به سخره می گیره و با ظرافت یادمون میاره که " روزگار عوضم کرد، جسم آدم تو کارخانه ننه آدم درست می شود ولی روح آدم تو کارخانه دنیا" و دومین شخصیت محبوبم بی شک کسی نیست جز مشقاسم که با سادگی و توهمات خواسته و ناخواسته تا تونست سعی کرد خودش رو بزرگ جلوه بده...حتی اگه شده در حد یک یار و یاور دائمی مبارزی شجاع ، وطن دوست ، مشروطه خواه و مجنون
پ. ن: به نظرم برای هر خواننده ای این سوال پیش میاد که چرا شخصیت پردازی زنانه این کتاب تا این حد ناقص و ضعیفه؟
February 13, 2022
اون‌طو� که توی ریویوها دیدم، یکی از ایرادهایی که به دایی جان ناپلئون گرفته میشه� نقش زنان در اونه.
من فکر می‌کن� با توجه به راوی، اگه چیزی غیر از این بود کار خراب میش�.
راوی کیه؟ پسر نوجوان ایرانی که تقریبا تو هشتاد_نود سال پیش زندگی می‌کن�. به آدمی مثل اسدالله نزدیکه. اتفاقات مهم خاندان دست آقایونه و اون‌ها� که همیشه خودشون رو نشون می‌د�. (آشنا نیست؟)
خب، حالا ما یه سری شخصیت زن داریم که عموماً بی‌اهمیت�. چرا؟ چون نقششون توی زندگی راوی همینه. بزرگ خانواده دایی جان ناپلئونه. یاور همیشگی اسدالله میرزاست. تصمیم‌ه� دست آقاجانه و در کنار تمام اینها� فرصتی برای وقت گذروندن با لیلی نیست.
حالا نمی‌ش� که زنها� داستان از جسم و اسم فراتر برن؟ نه که نشه، ولی به نظر من فقط اینطور� میش� فرهنگِ [در این‌باره� معیوب] ایران رو به وضوح ببینیم. من فکر می‌کن� داستانی که ایرادهای فرهنگ رو به این شکل نشون می‌د� خیلی بهتر از داستان‌هایی� که صرفاً شعارن.
این رو هم اضافه کنم؛ ”واقعی� بودنه که این کتاب رو (حداقل برای من، به عنوان خواننده ایرانی) جذاب می‌کن�.
(البته تمام این‌های� که گفتم فقط نظر شخصی من، توی این زمانه.)
همین دیگه... خیلی وقت بود ریویو ننوشته بودم. سخت شده یه کم. 😬
من فکر می‌کن� با توجه به راوی، اگه چیزی غیر از این بود کار خراب میش�.
راوی کیه؟ پسر نوجوان ایرانی که تقریبا تو هشتاد_نود سال پیش زندگی می‌کن�. به آدمی مثل اسدالله نزدیکه. اتفاقات مهم خاندان دست آقایونه و اون‌ها� که همیشه خودشون رو نشون می‌د�. (آشنا نیست؟)
خب، حالا ما یه سری شخصیت زن داریم که عموماً بی‌اهمیت�. چرا؟ چون نقششون توی زندگی راوی همینه. بزرگ خانواده دایی جان ناپلئونه. یاور همیشگی اسدالله میرزاست. تصمیم‌ه� دست آقاجانه و در کنار تمام اینها� فرصتی برای وقت گذروندن با لیلی نیست.
حالا نمی‌ش� که زنها� داستان از جسم و اسم فراتر برن؟ نه که نشه، ولی به نظر من فقط اینطور� میش� فرهنگِ [در این‌باره� معیوب] ایران رو به وضوح ببینیم. من فکر می‌کن� داستانی که ایرادهای فرهنگ رو به این شکل نشون می‌د� خیلی بهتر از داستان‌هایی� که صرفاً شعارن.
این رو هم اضافه کنم؛ ”واقعی� بودنه که این کتاب رو (حداقل برای من، به عنوان خواننده ایرانی) جذاب می‌کن�.
(البته تمام این‌های� که گفتم فقط نظر شخصی من، توی این زمانه.)
همین دیگه... خیلی وقت بود ریویو ننوشته بودم. سخت شده یه کم. 😬
June 2, 2018
الفيديو اللي عملته عن الرواية:
November 17, 2020
دروغ چرا؟ تا قبر چار انگشته آآ
واقعا ناراحت شدم این کتاب تموم شد. کاش چند جلد بود :(
واقعا ناراحت شدم این کتاب تموم شد. کاش چند جلد بود :(
May 10, 2021
یکی از بهترین کتابای طنزی بود که خوندم. یه جاهاییش واقعا بلند بلند می خندیدم. ایرج پزشک زاد با قلم روون و فوق العاده اش با زبون طنز مسائل سیاسی و اجتماعی و رو توصیف کرده. و واقعا دلنشینه..
عمو اسد الله رو هم که نگم براتون که چه قدر دوست داشتنی بود 😂
عمو اسد الله رو هم که نگم براتون که چه قدر دوست داشتنی بود 😂
December 27, 2018
چند وقت پیش یه نسخه چاپ قدیمی‌ا� (۱۳۵۲) رو در یک شکار موفق از یکی از دستفروش‌ها� انقلاب خریده بودم☺️
.
.
حتما اسم این کتاب به گوشتون خورده چون یک سریال هم ازش ساخته شده که کلی محبوب هست.
داستان کتاب از عشق سعید به لیلی دختر دائی جان ناپلئون شروع میشه🙃 عشقی که کلی سختی به همراه داره چون دائی جان و پدر سعید حسابی با هم درگیری دارن😁
البته که این وسط کلی هم شخصیتهای فرعی جذاب وجود دارن مثلا مشقاسم نوکر دائی جان ناپلئون با تکیه کلام مخصوصش «والا بابام جان دروغ چرا، تا قبر آآ...» یا مثلا اسدالله میرزا عموزاده دائی جان ناپلئون با تکیه کلام معروفش «مومنت، مومنت» که باعث میشن یک دل سیر از ته دل قهقهه بزنید😂😂 منو که خیلی خندوندن😁
خط داستان بسیار پرتکاپو و شلوغه یعنی اصلا صفحه‌ا� بدون اتفاق وجود نداره😁 در نتیجه کتاب بسیار گیراست و نمیشه زمین گذاشتش😍
توی دل این شلوغی‌ه� و تکیه‌کلام‌ها� خنده‌دا� البته آقای پزشکزاد با ظرافت تمام اشرافیت، توهم توطئه، مذهب و حتی روشنفکری رو به باد انتقاد میگیره👌🏻من چند صفحه پایانی رو هم با چشم اشکبار خوندم🥺 که با این پایان بندی این کتاب رفت جزو محبوب‌ها� ایرانی من😊
.
.
حتما اسم این کتاب به گوشتون خورده چون یک سریال هم ازش ساخته شده که کلی محبوب هست.
داستان کتاب از عشق سعید به لیلی دختر دائی جان ناپلئون شروع میشه🙃 عشقی که کلی سختی به همراه داره چون دائی جان و پدر سعید حسابی با هم درگیری دارن😁
البته که این وسط کلی هم شخصیتهای فرعی جذاب وجود دارن مثلا مشقاسم نوکر دائی جان ناپلئون با تکیه کلام مخصوصش «والا بابام جان دروغ چرا، تا قبر آآ...» یا مثلا اسدالله میرزا عموزاده دائی جان ناپلئون با تکیه کلام معروفش «مومنت، مومنت» که باعث میشن یک دل سیر از ته دل قهقهه بزنید😂😂 منو که خیلی خندوندن😁
خط داستان بسیار پرتکاپو و شلوغه یعنی اصلا صفحه‌ا� بدون اتفاق وجود نداره😁 در نتیجه کتاب بسیار گیراست و نمیشه زمین گذاشتش😍
توی دل این شلوغی‌ه� و تکیه‌کلام‌ها� خنده‌دا� البته آقای پزشکزاد با ظرافت تمام اشرافیت، توهم توطئه، مذهب و حتی روشنفکری رو به باد انتقاد میگیره👌🏻من چند صفحه پایانی رو هم با چشم اشکبار خوندم🥺 که با این پایان بندی این کتاب رفت جزو محبوب‌ها� ایرانی من😊
February 10, 2017
دایی جان ناپلئون طنز خیلی خوبی داشت. شخصیت‌پردازی‌ه� عمیق و ملموس بودند. با اینکه خیلی جاها کتاب من را به یاد فیلمفارسی‌ه� می‌انداخت� اما آزاردهنده که نبود هیچ، دوست‌داشتن� هم بود.
شخصیت اسداله، مش‌قاس� و راوی داستان خیلی خوب پرداخته شده بود. پایان‌بند� داستان فوق‌العاد� عالی بود.
می‌توانس� چهار ستاره باشد اما به دو دلیل بهش سه ستاره می‌ده�.
یکی حجم بالای کتاب و تکراری شدن ریتم داستان، دوم به خاطر جریان دوستعلی و قمر که شوخیش هم برایم جالب نبود.
-----------------------------------
جملات ماندگار کتاب:
ممکن است آدم از یک فکر احمقانه خنده‌ا� نگیرد ولی دلیل نمی‌شو� که احمقانه نباشد، مگر ممکن است آدم اینطور بدون مقدمه عاشق شود؟
...
وقتی خاطر یکی را می‌خواه�... آن وقتی که نمی‌بینی� توی دلت پنداری یخ می‌بند�... وقتی می‌بینی� یک هورمی توی این دلت بلند میش�... پنداری تنور نانوایی را روشن کردند... همه چیز دنیا را، همه مال و منال دنیا را برای اون میخواهی� پنداری حاتم طائی شدی... خلاصه آرام نمی‌گیر�.
...
اگر اینطور میش� من چه می‌کرد�. چه سوالات سختی از من می‌کن� الان هم نمی‌دان� چه کنم چه برسد به آنکه اگر آن‌طو� شود.
...
یک چیزی که توی کله� مردم رفت دیگر مشکل می‌توا� درآورد.
شخصیت اسداله، مش‌قاس� و راوی داستان خیلی خوب پرداخته شده بود. پایان‌بند� داستان فوق‌العاد� عالی بود.
می‌توانس� چهار ستاره باشد اما به دو دلیل بهش سه ستاره می‌ده�.
یکی حجم بالای کتاب و تکراری شدن ریتم داستان، دوم به خاطر جریان دوستعلی و قمر که شوخیش هم برایم جالب نبود.
-----------------------------------
جملات ماندگار کتاب:
ممکن است آدم از یک فکر احمقانه خنده‌ا� نگیرد ولی دلیل نمی‌شو� که احمقانه نباشد، مگر ممکن است آدم اینطور بدون مقدمه عاشق شود؟
...
وقتی خاطر یکی را می‌خواه�... آن وقتی که نمی‌بینی� توی دلت پنداری یخ می‌بند�... وقتی می‌بینی� یک هورمی توی این دلت بلند میش�... پنداری تنور نانوایی را روشن کردند... همه چیز دنیا را، همه مال و منال دنیا را برای اون میخواهی� پنداری حاتم طائی شدی... خلاصه آرام نمی‌گیر�.
...
اگر اینطور میش� من چه می‌کرد�. چه سوالات سختی از من می‌کن� الان هم نمی‌دان� چه کنم چه برسد به آنکه اگر آن‌طو� شود.
...
یک چیزی که توی کله� مردم رفت دیگر مشکل می‌توا� درآورد.
January 6, 2021
حين أطالع كتابًا ما، وأقف عاجزةً عن إكماله، وتواتيني الشجاعة الكاملة لإلقائه، لا أنكر أنّي من حينٍ إلى آخر أفكر في فرص رجوعي إلى هذا الكتاب وإعطائه محاولة أكثر جدية، مثلما حدث مع أقرب الروايات العربية إلى قلبي، المسرات والأوجاع للعراقي فؤاد التكرلي، ولكنّ هذه الرواية أعرف أني لن أذوق طعم الندم لحظةً واحدة، بل كم كنتُ أتمنى امتلاكي القدرة الكاملة حتى أكيلها أقذع ألفاظ السباب، راميةً بقوانين النقد الأدبي والحياد العلمي عرض الحائط.
وصلت إلى منتصف الرواية بعد بطء ومشقة حتى أتمكن من إكمالها، وحين قلَّبتُ فيما تبقَّى لي، أيقنتُ أن قراءة هذا الكم كان مضيعة للوقت، فالنهاية أصلًا كانت مُتوقَّعَةً، وضحكت على حماستي في بداية العام وأنا أرسم الخطط كي أبدأ عامًا ثقافيًّا مثمرًا، وبدلًا من تنفيذ هذه الرغبة، رجعت القهقرى إلى رواية رديئة، مثيرة للغثيان، خنفشارية كما يردد أجدادنا العرب، غثة، عييّة، فاسدة بناءً وموضوعًا، لن أتورع عن تخصيص المراجعة بأكملها لوصفها بكل ما يليق بها من سوء، والحمد لله أني قررتُ منذ بداية عهدي بالقراءة ألا أكمل كتابًا لا يروق لي، لأن العمر قصير، ولا أريد أن أفوت على نفسي كل الطيبات التي تستحق إعادة القراءة بلْه الاستمتاع بكل حرف فيها.
في سنتي الجامعية الثانية، أُجبرتُ على دراسة الفارسية، كان الخيار بينها وبين العبرية، ولكنّ اسمي أُدرِج قبل أي مهلة للتفكير، ودرستها لثلاثة أعوام، ولي إلمامٌ بقواعدها الصوتية والصرفية والنحوية، ودرست الكثير من النصوص التراثية الكلاسيكية كنصوص الشهنامة، ولم أحبها قطُّ، وشعرتُ أني أدرس اللغة بمعزل عن المجتمع الإيراني، الذي لا يهمني ألبتة صراحةً، ولكنَّه فضولٌ غريزيٌّ، وحين بحثتُ كانت هذه الرواية قد نشرتها دار المدى وقتذاك، وأخذت دعايةً كبيرةً وشهرة واسعة، وعزمتُ على قرائتها، ولكنَّ ضخامة الصفحات كانت تعاجلني لقرائتها في وقت فراغ طويل، وسبحان الله، يبدو أن الكتب السيئة قدرٌ أبديٌّ كُتِبَ على جباهنا، فلا مندوحة من الوقوع بين براثن كتاب يجعلك تنفر من القراءة، والكتب، وتندم على إهدار وقتك في ترهات.
قبل الولوج إلى هشاشة الرواية، أَودُّ التفرقة بين الرواية الرمزية، والرواية العبثية السخيفة، فالرواية الرمزية، حتى وإن كان رمزها مبنيًّا على عنصر الجنس، فيجيب الوقوف عند هُوَّة شديدة الحساسية بين طرق العرض المختلفة لذلك العنصر، فأن تكتب تفاصيل جنسية كاملة تأخذ الجزء الأكبر من الكتاب وكأنك تزهو بمعرفتك تلك، فهو أمرٌ شديد الملل، وينم على افتقارك لسبل العرض التي تخص الرمز، ولجوئك إلى أن تجعل القارئ يفكر في قصدك من تلك اللفظة أو ما علاقتها بالحكاية، أن تبني هذا الكم الهائل من السخرية، والحديث الماجن، بلا أي تحديد لهدفك، فليس من المتوقع في الأحوال كافة أن يصبوَ القارئ إلى فهم مرادك، بل سيغرق في محاولات حثيثة تقف به عند الحدود الضيقة لربط الرمز بالدال، والمثير للاستفزاز أن الرمز والدال، كليهما، لا يثيران الضحك ولا حتى التفكير، وكأنها حواشي صيغتْ للفت الانتباه.
أما الرواية الرمزية، فمن اليسير أن أقف على بداية الطريق، وألا تترك الأمور على عواهنها في ضباب سردي، بل ستستمتع بتوظيف الرمز، وستحاول أن تفك الشفرة، مازجًا بين المتعة الوجدانية، والمتعة الفكرية، حتى وإن كان الرمز جنسًا محضًا، وما أكثر الأمثلة على حديثي ذاك، فلا ننسى رمزية الغيطاني في وقائع حارة الزعفراني، رغم أنها لم تثر إعجابي بشكل عام، إلا أن لا إشكال بيني وبين رمزية الكاتب الجريئة، وخصوصًا في وقت نشر الرواية، هنا في روايتنا الفقيرة، يحكي لنا الكاتب قصة المجتمع الإيراني، بلا تحديد زمني في بداية الرواية، فتشعر بالانفصال عن محيط الأحداث الخارجية مع بعض الإشارات القليلة، ثم وعلى لسان طفل، يبلغ من العمر ثلاثة عشر عامًا، لا اسم له، كعادة أي كاتب يحاول تمييع لسان الراوي، وكأن الراوي هو الكاتب، يحكي لنا هذا الطفل قصة خاله العزيز الذي يفرض سيطرةً كلية على أمور الأسرة، حتى يظهر عنصر التمرد في والد هذا الطفل، الذي يقرر تقويض أسطورة الزعامة الفارغة لأخي زوجته، وتستعر الحرب بينهما في إطار كوميدي عائلي، تتشكل شخوصه من أفراد العائلة فارغي العقول.
جعل الكاتب من الخال العزيز الحاكم الشمولي الذي يستمد تاريخه من إثارة الرعب الزائف وفرض إنجازات لم يحققها، ثم من أفراد الأسرة، جموع الشعب المؤيد لذلك الخال الخائفين من بطشه المتمثل في حرمانهم من الماء وحرية ممارسة أعمالهم في سلام، ثم زوج أخته الذي يشعل نيران التمرد ببعض الحركات الصبيانية كي تثير غضب الخال، ومش قاسم، وكلمة مش مساوية لل"حاج" في معجمنا المصري، مع فارق أن مش ترمز لزيارة مدينة مشهدي، والتي يبدو أنها مكان مقدس في المجتمع الشيعي، مش قاسم هذا هو المؤيد الأعمى للخال، يسايره ويخدمه ويصدق على حديثه المختلق كما لو كان إلهًا، في إطار هذه الحروب العائلية، يحب البطل ليلى ابنة خاله، كما لو كانت قصة عشق طفولية ترمز للأمل المنشود في أوضاع قاتمة كتلك، هذه قصة الرواية باختصار شديد، قد تكون لبنة جيدة في الواقع لبناء معقد محكم، ولكن الكاتب أبى إلا أن يفسد كل هذه التفاصيل، ووقع في غرام شخصية أسد الله ميزرا، الذي ملأ الرواية بغرامياته وعشقه للنساء، وسخريته من المقدسات الدينية بسخف لا يثير الضحك على الإطلاق.
إن قصدتُ الموضوعية البحتة، فسأكتفي في تلك المراجعة بامتعاضي من تهالك بناء الرواية، فلا يوجد سردٌ يوضح بيئة الأحداث، ولا وصف من الممكن الارتكاز عليه لتجسيد الشخوص، إن كانت الرواية كلها حوارية بهذا الشكل، فهي أقرب ما تكون إلى مسرحية، وهي بالفعل كذلك، حتى المسرح يفتتح بعض المشاهد بالحديث عن الديكور الخارجي، أما في حالتنا مع العزيز إيرج، فالشخوص تتحدث تتحدث بلا أي فواصل، وكأن الشخوص تصرخ في أذني، وعندما بدأت مهزلة أن يقتصر الحوار على الأعضاء الحسية لأحد الشخوص الفرعية، فقد غرقت في كره هذه الرواية، حتى العنصر الروائي الوحيد المتحقق في هذه الرواية، الحوار، لا أهمية له، إذن أين الرواية؟
وإن حدتُ بعيدًا عن الموضوعية، وتحدثت عن شعوري الخاص، فالسياق التهكمي الذي يسخر من معتقدات أهل السنة، كان مزعجًا، فقد مسّ معتقدي الشخصي، وأهانه، بل ولم يُعر اهتمامًا كأن المذهب الشيعي هو الأساس وما دونه من مذاهب وأديان، يستحق أن يكون مادة للسخرية، لم أحب أن أقرأ هذه التشبيهات، ولا التهرب من الصلاة على النبي، ولا إقامة مقدسات دينية لا وجود لها، وأنا أبعد ما يكون عن التنظير الديني أو إطلاق الأحكام، ولكن أن يُطلَب مني الضحك والشعور بالمزاح إثر نكات تأخذ مسلمات أهل السنة مادة للسخرية، هذا مستحيل ولا تطيقه نفسي، ولا أعلم على أي أساس افترض الكاتب أن تكون الرواية بهذا الشكل رواية سخرية وفكاهة؟ على أساس نظرته الدونية للمجتمع الإيراني الذي يؤمن بفكرة المؤامرة؟
لا أعلم، ثم ما هذه العائلة التي تتبارى نساؤها لإقامة علاقة علنية مع أسد الله ميزر��؟ وما سر هذه الإطالات الرنانة في أحداث حروب الخال العزيز المفترضة؟ الكثير من الملل، والتكرار، وملء الفراغات بأفكار وأحاديث جانبية لا معنى لها، وكم أشفقت على المترجم وهو يمتلك مسئولية ترجمة هذا الغث إلى العربية، فهناك بونٌ ملحوظ بين أن تكتب رواية لانتقاد مجتمعك، وبين أن تقع أنت بكتابتك في أخطاء من تنتقدهم.
تمت.
٥يناير ٢٠٢٠
October 17, 2023
در جاذبه و دافعه� دایی جان، اسدالله، قمر و فامیل وابسته
«مجموعه‌ا� از باورها که دریچه� تبدیل واقعیات به ذهنیات‌ان�. نوعی صافی که پدیدارهای بی‌معن� با عبور از آن معنادار می‌شون�.» این را می‌توا� تعریفی بسیار کلی از ایدئولوژی در نظر گرفت.
یک دلیل ماندگاری دایی جان ناپلئون در این ۵۰ سال این بوده که به ساده‌تری� زبان ممکن نشان می‌ده� ایدئولوژی چیست و چگونه عمل می‌کن�. چگونه� عقیده� ساده� «پشت هر اتفاقی در سیاست ایران دست مخفی انگلیسی‌هاست� � که باور بسیاری از ایرانی‌ه� در قرن اخیر بوده و تا حد زیادی ریشه در رویدادهای واقعی چون قراردادهای ۱۹۰۹ سن‌پترزبور� و ۱۹۱۹ وثوق‌الدول�-کاکس و برآمدن رضاخان داشته � شاخ و برگ پیدا می‌کن� و تبدیل می‌شو� به کلید تفسیر کوچکترین اتفاقات، از شنیدن صدای ناجور در مهمانی تا ناپدید شدن واکسی سر کوچه. و این که این تفسیر‌ه� چطور زمینه‌سا� کنش (یا بی‌کنش�) می‌شون� و باز خودشان باورهای حاشیه‌ا� جدیدی در چارچوب همان ایدئولوژی می‌سازن� و بلاخره چطور این واژگونه دیدن دست آخر به نابودی می‌انجام�. و اهمیت همه� اینها را زمانی بهتر درک می‌کنی� که ریشه‌ها� ایدئولوژیک ظهور و سقوط افراد و جریان‌ها� ایرانی را در صد سال اخیر ببینیم.
اما از قضا دلیل کهنگی دایی جان ناپلئون هم نوع دیگری از نگاه ایدئولوژیک است. در دنیای داستان جایگاه زن‌ه� به کلی وابسته به مردان است. زن یا محجوب و ساکت است (به حرف مرد گوش می‌کن�) مثل مادر راوی، یا پرسروصدا و قلدر است (صدایش را روی مرد بالا می‌بر� و می‌خواه� او را اخته کند) مثل عزیز خانم و یا لوند است (و از مرد دلبری می‌کن�) مثل طاهره. به‌ج� قمر که «اساسن عقل درستی ندارد» باقی زن‌ه� فکری از خودشان ندارند. اگر مرد‌ه� نباشند از جلو بردن داستان عاجزند و اگر هم یک مرتبه (به جز لیلی) ناپدید شوند، تنها بخشی از طنز � جنسیت‌زده� � داستان کم می‌شو� و به خط اصلی لطمه‌ا� نمی‌خور�. و پزشکزاد هر چه از سمتی به خانواده� «اصیل سنتی ایرانی» و نگاه دن� کیشوت‌وار� پدرسالار می‌تازد� از سمتی دیگر از مدرن شدن خودداری می‌کن�. به‌ویژ� در آخر داستان که جهان‌بین� اسدالله میرزا به عنوان عصاره� تجربه و دلیل موفقیتش در زندگی به راوی/خواننده ارائه� می‌شو�.
«مجموعه‌ا� از باورها که دریچه� تبدیل واقعیات به ذهنیات‌ان�. نوعی صافی که پدیدارهای بی‌معن� با عبور از آن معنادار می‌شون�.» این را می‌توا� تعریفی بسیار کلی از ایدئولوژی در نظر گرفت.
یک دلیل ماندگاری دایی جان ناپلئون در این ۵۰ سال این بوده که به ساده‌تری� زبان ممکن نشان می‌ده� ایدئولوژی چیست و چگونه عمل می‌کن�. چگونه� عقیده� ساده� «پشت هر اتفاقی در سیاست ایران دست مخفی انگلیسی‌هاست� � که باور بسیاری از ایرانی‌ه� در قرن اخیر بوده و تا حد زیادی ریشه در رویدادهای واقعی چون قراردادهای ۱۹۰۹ سن‌پترزبور� و ۱۹۱۹ وثوق‌الدول�-کاکس و برآمدن رضاخان داشته � شاخ و برگ پیدا می‌کن� و تبدیل می‌شو� به کلید تفسیر کوچکترین اتفاقات، از شنیدن صدای ناجور در مهمانی تا ناپدید شدن واکسی سر کوچه. و این که این تفسیر‌ه� چطور زمینه‌سا� کنش (یا بی‌کنش�) می‌شون� و باز خودشان باورهای حاشیه‌ا� جدیدی در چارچوب همان ایدئولوژی می‌سازن� و بلاخره چطور این واژگونه دیدن دست آخر به نابودی می‌انجام�. و اهمیت همه� اینها را زمانی بهتر درک می‌کنی� که ریشه‌ها� ایدئولوژیک ظهور و سقوط افراد و جریان‌ها� ایرانی را در صد سال اخیر ببینیم.
اما از قضا دلیل کهنگی دایی جان ناپلئون هم نوع دیگری از نگاه ایدئولوژیک است. در دنیای داستان جایگاه زن‌ه� به کلی وابسته به مردان است. زن یا محجوب و ساکت است (به حرف مرد گوش می‌کن�) مثل مادر راوی، یا پرسروصدا و قلدر است (صدایش را روی مرد بالا می‌بر� و می‌خواه� او را اخته کند) مثل عزیز خانم و یا لوند است (و از مرد دلبری می‌کن�) مثل طاهره. به‌ج� قمر که «اساسن عقل درستی ندارد» باقی زن‌ه� فکری از خودشان ندارند. اگر مرد‌ه� نباشند از جلو بردن داستان عاجزند و اگر هم یک مرتبه (به جز لیلی) ناپدید شوند، تنها بخشی از طنز � جنسیت‌زده� � داستان کم می‌شو� و به خط اصلی لطمه‌ا� نمی‌خور�. و پزشکزاد هر چه از سمتی به خانواده� «اصیل سنتی ایرانی» و نگاه دن� کیشوت‌وار� پدرسالار می‌تازد� از سمتی دیگر از مدرن شدن خودداری می‌کن�. به‌ویژ� در آخر داستان که جهان‌بین� اسدالله میرزا به عنوان عصاره� تجربه و دلیل موفقیتش در زندگی به راوی/خواننده ارائه� می‌شو�.
December 25, 2016
ياله من عمل عظيم إلى الحدّ الذي شعرت بأسى شديد حالما شارفت على الانتهاء منه. هذا العمل هو بهجة حقيقية وسعادة عارمة وساعات متواصلة من الضحك بصوتٍ عالٍ. يمكن القول أنه النسخة الفارسية من دون كيشوت. الخال العزيز هو أكبر الأبناء وكما هو معلوم يحظى الأخ الأكبر في الشرق باحترام مبالغ فيه بالعادة. الخال هو جندي صغير برتبة عسكرية هزيلة لم تتجاوز البكباشي ومع ذلك عندما يعود من مأمورياته البسيطة يركبه الوهم والخيال حتى يرى نفسه قائداً لجيشٍ لا يتجاوز الألف محاصر ببضعة آلاف من قطاع الطرق والانجليز. وعلى طريقة نابليون في أوسترليتز ينجح القائد في ربح الكثير من الحروب الخيالية. ولا يكتمل المشهد إلا بخادمه المش قاسم والذي بالرغم من عدم خوضه لأي نشاط عسكري إلا أنه كان يؤمن على كل ما يقوله سيده بل بلغ به الأمر أن يعترف بأن الخال هو من أنقذه في أحد الحروب. هناك أيضاً المجنون أسد الله ميرزا. العمل عظيم عظيم عظيم جداً.
Displaying 1 - 30 of 1,148 reviews
Can't find what you're looking for?
Get help and learn more about the design.