ŷ������

من در سه شهر این کتاب بوده‌ا��. نیمه‌شب‌ها�� زیادی روی سنگفرش‌ها�� جلفا در اصفهان قدم زده‌ا��. به سکوت کلیساهای خاموش و خفته گوش داده‌ا�� و شاید روح ناصر سوخته را در آن حوالی دیده�� باشم که اسم معشوقه‌ا�� را آرام زمزمه می‌کن�� تا او را بیابد در گذشته‌ها�� سوخته‌ا��. در خیابان‌ها�� مشهد پرسه زده‌ا�� و آن‌قد�� این شهر برایم درونی شده که حتی اگر محمود سوخته از کنارم گذشته باشد، او را مثل هزاران عابری دیده‌ا�� که هر روز می‌دید��. اما بعید است که در یکی از آن هفت صبح‌های�� که دوان‌دوا�� خودم را به ایستگاه متروی سرسبز می‌رساندم�� محسن مفتاح را ندیده باشم با کیفی از چرم مصنوعی قهوه‌ای�� عینکی بزرگ، هیکلی نزار و مویی نیم‌ریخته�� در فکر بیروت و در فکر خلاصی از فاتحه‌خوان�� برای مردگان و هم‌‌نشین�� با اهل‌قبو��.

رمان از حجم قصه‌های�� که در خودش حمل می‌کند�� سنگین شده. درست مثل یک درخت انبوه با کلی شاخه‌ها�� ریزودرشت که هر شاخه، قصه‌�� شخصیتی است که حتی اگر بی‌اهمی�� و درجه چندم باشد، باز هم در برابر داستان مسئول است. همه‌�� شخصیت‌ها�� بخشی از روایت را روی شانه‌های‌شا�� گذاشته‌ان�� و با خودشان جلو می‌برن��. روایت هرگز متوقف نمی‌شود�� نویسنده دستش را روی دکمه‌�� پاز نمی‌گذار�� تا مثلاً شخصیت‌ه�� خودی نشان بدهند، طرح اندام و شکل کلی‌شا�� مشخص شود و وصل شوند به خط اصلی رمان، بلکه همه‌چی�� در روندی هم‌زما�� اتفاق می‌افتد�� بی‌شکا�� و مکث. ریتم تند روایت گاهی نفس‌گی�� می‌شو�� با جمله‌ها�� کوتاه، بدون توصیف‌ها�� اضافه، در میان کشمکش و جدال شخصیت‌ه�� و نظارت دائمی دو روح، آدم از نفس می‌افت��.

می‌شو�� روایت کتاب را به رود بلندی تشبیه کرد که از میان تاریخ می‌گذر�� اما در این گذار، تخّیل نویسنده و قصه‌پردازی‌ها�� باعث می‌شو�� روایت صرفا بازخوانی حوادث تاریخی مثل جنگ ایران و عراق، درگیری�� گروه‌ها�� مختلف در لبنان و اوضاع ناآرام تهران و دانشگاه‌های�� و ... نباشد. اتفاقات تاریخی دست‌مایه‌ا�� برای ابراز وجود شخصیت‌های‌ان��. برای این‌ک�� از وقایع تاریخی تأثیر بگیرند تا چفت‌وبس�� داستانی‌شا�� محکم‌ت�� شود. و چه تقابل عجیبی اتفاق می‌افت�� بین اسلام و مسیحیت و حضور کلیساهایی که گاه قتلگاه‌ان�� و گاه پناه. تاریخ دایره‌ا�� می‌شو�� برای بده‌بستا�� این دو مذهب. صلاح‌الدی�� ایوبی در جایی از تاریخ فاتح اورشلیم می‌شو�� اما در جای دیگری از تاریخ، منصور سوخته را مارونی‌ه�� می‌کشن��. وقتی «خون» در میان باشد، تاریخ در خودش تکرار می‌شود�� فقط جای بعضی اتفاقات و آدم‌ه�� عوض می‌شو�� و بوی مرگ می‌پیچ�� و چه‌چیز�� جز «آب» حیات‌بخ�� می‌توان�� غسل دهد همه‌�� خون‌ها�� ریخته‌شد�� را؟ از چشم‌خانه‌ها�� خالی طفلی بی‌گنا�� در آخرین فصل کتاب بگذرد و قاطی شود با خاک خفته.