ŷ������

Ο «Καλός στρατιώτης Σβέικ» είναι ένα σατιρικό μυθιστόρημα, που τα καταφέρνει περίφημα να διακωμωδεί, παρά την τραγωδία της όλης κατάστασης, την στάση της Τσεχίας και κατ�� επέκταση της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι περιπέτειες του Ιωσήφ Σβέικ ξεκινούν από την Πράγα αμέσως μετά την δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου και καλύπτουν ολόκληρο το πρώτο έτος του πολέμου, και θα εκτείνονταν ακόμη περισσότερο εάν ο Γιάροσλαβ Χάσεκ προλάβαινε να ολοκληρώσει το έργο του πριν από τον θάνατό του το 1923.

Ετούτο το βιβλίο ήταν για ‘μέν�� τρομερή ανακάλυψη. Ήταν από τα αγαπημένα του πατέρα μου, που το παίνευε από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, αλλά μου πήρε πάνω από δέκα χρόνια να πειστώ να το πιάσω (φοβόμουν πως δεν θα το άντεχα αν ο Σβέικ σκοτωνόταν στο τέλος��), και τώρα λιγάκι το μετανιώνω. Γέλασα πάρα πολύ, τόσο με τα καμώματα του καλού στρατιώτη (που δεν μπορείς να πεις αν είναι όντως διανοητικά καθυστερημένος ή αν το παίζει για να γλυτώνει από διάφορες άβολες καταστάσεις και να προσβάλλει τους ανωτέρους του χωρίς να φοβάται πως θα τον λιντσάρουν γι�� αυτό, ή θα τον περάσουν από στρατοδικείο, ή θα τον τουφεκίσουν), όσο και με την απελπισία των άλλων μαζί του. Ο φοβερός αλκοολικός ιερεύς Ότο Κατζ ήταν από τις καλύτερες εκπλήξεις σ�� αυτό το βιβλίο (οι διάλογοι ανάμεσα στον παπά και τον Σβέικ ήταν πραγματικά ένας κι ένας), και ο ερωτύλος υπολοχαγός Λούκας, που η αθωότητα και η καλή πρόθεση του Σβέικ τον τσάκιζαν σελίδα με την σελίδα, ήταν πραγματικά απολαυστικός.

Το ίδιο απολαυστική ήταν και η σάτιρα. Ο Γιάροσλαβ Χάσεκ παρουσιάζει το στρατιωτικό σύστημα της Τσεχίας (και κατ�� επέκταση της Αυστροουγγαρίας) όπως το έζησε εκείνος τα χρόνια του πολέμου, δίνοντας έμφαση στην τρομερά παράλογη και τρομερά βραδυκίνητη γραφειοκρατία του, στην αχρείαστη πολυπλοκότητά του και στην παρανοϊκή επιβολή λογοκρισίας του. Το μεγάλο του επίτευγμα είναι το πώς ο «ηλίθιος», όπως πολύ συχνά τον χαρακτηρίζει, καλός στρατιώτης Σβέικ καταφέρνει και ξεφεύγει από την εξίσου ηλίθια Αρχή παρά την καθυστέρησή του, υπερτονίζοντας έτσι την καθυστέρηση του ίδιου του συστήματος. Με τον ίδιο τρόπο η σάτιρα καυτηριάζει και τον στρατό, που οι άντρες του στέλνονται μεν στον πόλεμο (με ορισμένους να προτίθενται ακόμη και να θυσιάσουν τον εαυτό τους για τον «ξεμωραμένο Αυτοκράτορα», όπως ο ίδιος ο Σβέικ), αλλά χωρίς να γνωρίζουν τον λόγο για τον οποίο πολεμούν ή ακόμη και με ποιον ακριβώς, και δίχως να ενδιαφέρονται να τους μάθουν. Χαρακτηριστικά, ως αποτέλεσμα περισσότερο ξυπνά την ορμή τους η αγελάδα του Λίσκοβικ που δεν έδωσε κρέας για το συσσίτιο, παρά ο εχθρός ο ίδιος.

Πάντως, θα ήθελα πολύ να μάθω τι είχε κατά νου ο συγγραφέας για την πραγματική κατάληξη του καλού στρατιώτη Σβέικ. Θέλω να πιστεύω ότι η μοίρα του επεφύλασσε όμορφο τέλος, παρά τον πατριωτισμό του και την προθυμία του να πέσει για τον αυτοκράτορα. Ως τώρα το καλύτερο βιβλίο του 2021!