Å·±¦ÓéÀÖ

“Pytania, na które chcieliÅ›my znaleźć ´Ç»å±è´Ç·É¾±±ð»åź, wydawaÅ‚y siÄ™ wrÄ™cz Å›miesznie proste: Kiedy odpada °ùÄ™°ì²¹? Kiedy powstaje ta tÅ‚usta czarna plama pod ciaÅ‚em i z czego siÄ™ bierze? Kiedy ³úÄ™²ú²â wypadajÄ… z czaszki? Ile czasu trzeba, by ³¦¾±²¹Å‚´Ç zamieniÅ‚o siÄ™ w szkielet? Pytania, które stawialiÅ›my sobie, przystÄ™pujÄ…c do tych projektów, byÅ‚y proste, lecz uÅ‚ożenie kompletnych odpowiedzi musiaÅ‚o trwać latami. Każda zmienna miaÅ‚a znaczenie. Czy ³¦¾±²¹Å‚´Ç leżaÅ‚o w cieniu czy w sÅ‚oÅ„cu? W ubraniu czy bez? Na zewnÄ…trz czy w budynku â€� a może w samochodzie? W kabinie pasażerskiej czy w ²ú²¹²µ²¹Å¼²Ô¾±°ìu? Na ziemi czy w wodzie? UkrywaliÅ›my ciaÅ‚a w lesie. ZakopywaliÅ›my je w pÅ‚ytkich grobach. ZanurzaliÅ›my w wodzie. Potem badaliÅ›my i opisywaliÅ›my wszystko, co siÄ™ z nimi dziaÅ‚o, od chwili Å›mierci aż do czasu, gdy nie zostaÅ‚o z nich nic prócz koÅ›ci. BudowaliÅ›my bazÄ™ danych dotyczÄ…cych czasu Å›mierci â€� pierwszy i jedyny ³ú²ú¾±Ã³°ù informacji tego rodzaju na Å›wiecie â€� systematyzujÄ…c proces °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»åu ludzkiego ciaÅ‚a za pomocÄ… wykresów i tabel. Cel tego dziaÅ‚ania byÅ‚ prosty: umożliwić okreÅ›lenie z naukowÄ… pewnoÅ›ciÄ… czasu Å›mierci każdej ofiary morderstwa, bez wzglÄ™du na stan oraz okolicznoÅ›ci °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»åu ciaÅ‚a.”
― Bill Bass, Jon Jefferson

“W ciÄ…gu dziesiÄ™ciu lat, które upÅ‚ynęły od chwili, gdy zaczÄ™liÅ›my badać °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»å ludzkiego ciaÅ‚a w naszym oÅ›rodku, wykonywaliÅ›my dziesiÄ…tki analiz i eksperymentów dotyczÄ…cych w wiÄ™kszoÅ›ci różnych zmiennych, które wpÅ‚ywajÄ… na tempo °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»åu. WidzieliÅ›my ciaÅ‚a, które trwaÅ‚y w niemal nienaruszonym stanie przez caÅ‚Ä… zimÄ™ i znacznÄ… część wiosny, a wraz z nadejÅ›ciem gorÄ…cego lata w ciÄ…gu dwóch tygodni zamieniaÅ‚y siÄ™ w szkielety. PorównywaliÅ›my ciaÅ‚a uÅ‚ożone w cieniu z tymi, które leżaÅ‚y na sÅ‚oÅ„cu, i przekonaliÅ›my siÄ™, że te ostatnie ulegajÄ… zwykle mumifikacji, ich ²õ°ìó°ù²¹ staje siÄ™ twarda jak Å‚yko i stanowi nieprzebytÄ… zaporÄ™ dla czerwi. PorównywaliÅ›my ciaÅ‚a leżące na powierzchni ziemi z tymi, które zostaÅ‚y zakopane w grobach, zarówno pÅ‚ytkich, jak i gÅ‚Ä™bokich; ciaÅ‚a pogrzebane gÅ‚Ä™boko °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»åaÅ‚y siÄ™ nawet osiem razy dÅ‚użej niż ciaÅ‚a uÅ‚ożone na powierzchni. PorównywaliÅ›my ciaÅ‚a grube z chudymi â€� grube zamieniaÅ‚y siÄ™ w szkielety znacznie szybciej, bo ich tkanka stanowiÅ‚a pożywienie dla olbrzymich armii robactwa. Podczas jednego z ostatnich eksperymentów badaliÅ›my codziennie utratÄ™ wagi różnych ciaÅ‚ i w przypadku jednego z nich, wyjÄ…tkowo grubego, zanotowaliÅ›my ubytek aż osiemnastu kilogramów w ciÄ…gu doby â€� jestem pewien, że żadna z modnych teraz diet nawet nie zbliży siÄ™ do tego rekordu.”
― Bill Bass, Jon Jefferson

“Po prostu to, co w nas wyjÄ…tkowe, może zachwycać naszą mamÄ™, ale dla badacza pozostaje bezużyteczne: nie da się na tej podstawie zbierać danych, okreÅ›lać czÄ™stotliwoÅ›ci ani wyciÄ…gać wniosków.”
― Emilia DÅ‚użewska, Jak pÅ‚akać w miejscach publicznych