Å·±¦ÓéÀÖ

“GÅ‚owa pozbawiona byÅ‚a twarzy. Z trawy szczerzyÅ‚a do nas ³úÄ™²ú²â o³ÙÅ‚³Ü²õ³ú³¦³úona, poplamiona czaszka. Do boków i tylnej części gÅ‚owy wciąż przylegaÅ‚y fragmenty gnijÄ…cej skóry i mięśni. Dla specjalisty od koÅ›ci takiego jak ja (minęło jeszcze wiele lat, nim ukuto termin „antropolog sÄ…dowyâ€�) brak tkanki na twarzy jest sprzyjajÄ…cÄ… okolicznoÅ›ciÄ…, która uÅ‚atwia mu zadanie. SpieszÄ™ z wyjaÅ›nieniem: ²õ°ìó°ù²¹ na ciele martwego czÅ‚owieka może wprowadzić w bÅ‚Ä…d. JeÅ›li ³ú·ÉÅ‚´Ç°ì¾± sÄ… rozdÄ™te, tkanki na twarzy mogÄ… obrzmieć, co utrudni okreÅ›lenie pÅ‚ci. JeÅ›li brakuje genitaliów â€� bo ³¦¾±²¹Å‚´Ç zostaÅ‚o rozczÅ‚onkowane, ulegÅ‚o °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»åowi lub zostaÅ‚o częściowo zjedzone przez ³ú·É¾±±ð°ù³úÄ™ta â€� lub jeÅ›li tkanka miÄ™kka jest już w stanie gÅ‚Ä™bokiego °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»åu, ksztaÅ‚t koÅ›ci bÄ™dzie najwiarygodniejszym źródÅ‚em informacji.”
― Bill Bass, Jon Jefferson

“Na pierwszy ´Ç²µ¾±±ðÅ„ idÄ… rÄ™ce i nogi. Stosunkowo cienkie i otoczone tlenem sÄ… niczym ±è´Ç»å±è²¹Å‚°ì²¹, Å‚atwo siÄ™ zapalajÄ… i szybko pÅ‚onÄ…. W temperaturze zaledwie kilkuset stopni ²õ°ìó°ù²¹ szybko czernieje, ³ÙÅ‚³Ü²õ³ú³¦³ú pod niÄ… zaczyna skwierczeć, a po kilku zaledwie minutach ²õ°ìó°ù²¹ pÄ™ka i zaczynajÄ… palić siÄ™ ³¾¾±Ä™Å›²Ô¾±±ð. Wtedy też dzieje siÄ™ coÅ› niezwykÅ‚ego i przedziwnego. KoÅ„czyny zaczynajÄ… siÄ™ poruszać â€� dÅ‚onie zaciskajÄ… siÄ™ w pięści, palce u nóg zginajÄ… w dół, rÄ™ce podnoszÄ… siÄ™ do ramion, a nogi rozsuwajÄ… lekko i uginajÄ… w kolanach. To wynik siÅ‚y mięśni i wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci biomechanicznych ludzkiego ciaÅ‚a: zginacze, czyli ³¾¾±Ä™Å›²Ô¾±±ð, które zginajÄ… rÄ™ce i nogi, sÄ… silniejsze od prostowników, czyli mięśni prostujÄ…cych °ì´ÇÅ„³¦³ú²â²Ô²â. Gdy ´Ç²µ¾±±ðÅ„ wysusza ³¾¾±Ä™Å›²Ô¾±±ð i ściÄ™gna, te kurczÄ… siÄ™ niczym stek na grillu, a zginacze pokonujÄ… prostowniki. W rezultacie uÅ‚ożenie ciaÅ‚a przypomina pozycjÄ™, jakÄ… przyjmuje bokser na ringu, dlatego też nazywamy je „postawÄ… bokserskÄ…â€�. Zjawisko takie jest bardzo typowe â€� równie typowe dla ofiar ±è´Çż²¹°ùów jak fioletowy i spuchniÄ™ty jÄ™zyk w przypadku wisielców â€� i zachodzi zawsze, gdy tylko °ì´ÇÅ„³¦³ú²â²Ô²â ofiary mogÄ… siÄ™ swobodnie wyginać. RÄ™ce zwiÄ…zane lub uÅ‚ożone za plecami nie mogÄ… siÄ™ zgiąć, wiÄ™c jeÅ›li znajdziemy spalone ³¦¾±²¹Å‚´Ç z wyprostowanymi °ùÄ™°ì²¹mi, może to oznaczać, że ofiara zostaÅ‚a w jakiÅ› sposób skrÄ™powana lub unieruchomiona. Inna bardzo dramatyczna zmiana dotyczy gÅ‚owy. Czaszka jest Å›ciÅ›le zamkniÄ™tym naczyniem, wypeÅ‚nionym w wiÄ™kszoÅ›ci pÅ‚ynem i miÄ™kkÄ… tkankÄ… ³¾Ã³³ú²µu. W krótkim czasie caÅ‚a ta ·É¾±±ô²µ´Çć osiÄ…ga punkt wrzenia i wytwarza wysokie ³¦¾±Å›²Ô¾±±ð²Ô¾±±ð we wnÄ™trzu czaszki: im gorÄ™tszy ´Ç²µ¾±±ðÅ„, tym wyższe ³¦¾±Å›²Ô¾±±ð²Ô¾±±ð. JeÅ›li w czaszce znajduje siÄ™ jakaÅ› droga ujÅ›cia dla tego ciÅ›nienia â€� na przykÅ‚ad ´Ç³Ù·Éó°ù po kuli â€� koÅ›ci pozostajÄ… nienaruszone. JeÅ›li jednak brakuje takiej drogi, czaszka może dosÅ‚ownie ±ð°ì²õ±è±ô´Ç»å´Ç·É²¹Ä‡ i rozerwać siÄ™ na drobne kawaÅ‚ki wielkoÅ›ci monety. Odnalezienie i rekonstrukcja czaszki zniszczonej podczas ±è´Çż²¹°ùu to jedno z najbardziej nużących zadaÅ„, przed jakimi staje antropolog sÄ…dowy.”
― Bill Bass, Jon Jefferson

“RozmnażajÄ…ce siÄ™ bÅ‚yskawicznie owady wyjadÅ‚y oczy, zostawiajÄ…c puste, wpatrzone w przestrzeÅ„ oczodoÅ‚y. Skóra i ·ÉÅ‚´Ç²õ²â utrzymywaÅ‚y siÄ™ na czaszce, lecz po kilku dniach wyraźnie zaczęły siÄ™ zsuwać. Pod koniec pierwszego tygodnia ³ú·ÉÅ‚´Ç°ì¾± zaczęły nabrzmiewać. W miarÄ™ jak bakterie wyjadaÅ‚y ż´ÇÅ‚Ä…»å±ð°ì i jelita, wytwarzane przez nie gazy zaczęły wypeÅ‚niać i wydymać brzuch niczym balon. Tymczasem ²õ°ìó°ù²¹ przybieraÅ‚a intensywny, czerwonawy kolor. Tkanka ³ÙÅ‚³Ü²õ³ú³¦³úowa pod skórÄ… zaczęła siÄ™ °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»åać, nadajÄ…c zwÅ‚okom szklisty poÅ‚ysk, zupeÅ‚nie jakby zostaÅ‚y oblane polewÄ… i upieczone w piekarniku. Gdy ²õ°ìó°ù²¹ przybraÅ‚a barwÄ™ karmelu, zaczęła pokazywać siÄ™ na niej sieć fioletowo-szkarÅ‚atnych linii przypominajÄ…ca satelitarnÄ… mapÄ™ rzek. W rzeczywistoÅ›ci byÅ‚ to ukÅ‚ad krążenia; krew w ż²âÅ‚²¹ch i ³ÙÄ™³Ù²Ô¾±³¦²¹ch zaczęła ²µ²Ô¾±Ä‡, rozdymajÄ…c je i nadajÄ…c im ciemniejszÄ… barwÄ™, przez co wyglÄ…daÅ‚y tak, jakby ktoÅ› wymalowaÅ‚ je na ciele flamastrem.”
― Bill Bass, Jon Jefferson

“W ciÄ…gu dziesiÄ™ciu lat, które upÅ‚ynęły od chwili, gdy zaczÄ™liÅ›my badać °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»å ludzkiego ciaÅ‚a w naszym oÅ›rodku, wykonywaliÅ›my dziesiÄ…tki analiz i eksperymentów dotyczÄ…cych w wiÄ™kszoÅ›ci różnych zmiennych, które wpÅ‚ywajÄ… na tempo °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»åu. WidzieliÅ›my ciaÅ‚a, które trwaÅ‚y w niemal nienaruszonym stanie przez caÅ‚Ä… zimÄ™ i znacznÄ… część wiosny, a wraz z nadejÅ›ciem gorÄ…cego lata w ciÄ…gu dwóch tygodni zamieniaÅ‚y siÄ™ w szkielety. PorównywaliÅ›my ciaÅ‚a uÅ‚ożone w cieniu z tymi, które leżaÅ‚y na sÅ‚oÅ„cu, i przekonaliÅ›my siÄ™, że te ostatnie ulegajÄ… zwykle mumifikacji, ich ²õ°ìó°ù²¹ staje siÄ™ twarda jak Å‚yko i stanowi nieprzebytÄ… zaporÄ™ dla czerwi. PorównywaliÅ›my ciaÅ‚a leżące na powierzchni ziemi z tymi, które zostaÅ‚y zakopane w grobach, zarówno pÅ‚ytkich, jak i gÅ‚Ä™bokich; ciaÅ‚a pogrzebane gÅ‚Ä™boko °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»åaÅ‚y siÄ™ nawet osiem razy dÅ‚użej niż ciaÅ‚a uÅ‚ożone na powierzchni. PorównywaliÅ›my ciaÅ‚a grube z chudymi â€� grube zamieniaÅ‚y siÄ™ w szkielety znacznie szybciej, bo ich tkanka stanowiÅ‚a pożywienie dla olbrzymich armii robactwa. Podczas jednego z ostatnich eksperymentów badaliÅ›my codziennie utratÄ™ wagi różnych ciaÅ‚ i w przypadku jednego z nich, wyjÄ…tkowo grubego, zanotowaliÅ›my ubytek aż osiemnastu kilogramów w ciÄ…gu doby â€� jestem pewien, że żadna z modnych teraz diet nawet nie zbliży siÄ™ do tego rekordu.”
― Bill Bass, Jon Jefferson

“W odróżnieniu od poprzednich ciaÅ‚ to byÅ‚o caÅ‚kiem nagie, satynowa bielizna â€� body na ramiÄ…czkach â€� leżaÅ‚a pognieciona poÅ›ród liÅ›ci trzy metry dalej. OfiarÄ… również byÅ‚a czarna kobieta, co daÅ‚o siÄ™ od razu ustalić na podstawie wÅ‚osów i odsÅ‚oniÄ™tych zÄ™bów. To ³¦¾±²¹Å‚´Ç znajdowaÅ‚o siÄ™ już w stanie zaawansowanego °ù´Ç³ú°ìÅ‚²¹»åu. Skóra byÅ‚a odbarwiona, brzuch rozdÄ™ty, koÅ›ci lewej nogi wyszÅ‚y na wierzch, brakowaÅ‚o obu stóp. ZwÅ‚oki leżaÅ‚y z szeroko rozrzuconymi °ùÄ™°ì²¹mi i nogami, wciÅ›niÄ™te kroczem w maÅ‚e drzewo. Widok pnia wyrastajÄ…cego pionowo w górÄ™ prosto z genitaliów nagiego gnijÄ…cego ciaÅ‚a ofiary morderstwa, sprawiaÅ‚, że zbrodnia wydawaÅ‚a siÄ™ jeszcze bardziej szokujÄ…ca, jeszcze bardziej odrażajÄ…ca.”
― Bill Bass, Jon Jefferson

“Gdy przyglÄ…daÅ‚em siÄ™ ciaÅ‚u, Arthur Bohanan, specjalista z laboratorium kryminalistycznego wydziaÅ‚u policji w Knoxville, zwróciÅ‚ siÄ™ do mnie z proÅ›bÄ…: – Bill, podaj mi rÄ™kÄ™. PracowaÅ‚em z nim od lat, wiedziaÅ‚em wiÄ™c, że bynajmniej nie szuka u mnie oparcia. ChciaÅ‚, żebym usunÄ…Å‚ jednÄ… z dÅ‚oni ofiary i podaÅ‚ mu jÄ…. W sprawach dotyczÄ…cych morderstw zdarza siÄ™ nieraz, że Å›±ô±ð»å³¦³ú²â odcinajÄ… palce lub nawet caÅ‚e dÅ‚onie, by zabrać je do swojego laboratorium lub przesÅ‚ać je FBI. W sytuacji, gdy ³Ù´Çż²õ²¹³¾´Çść ofiary jest nieznana, należy spróbować każdej możliwej techniki, by powiÄ…zać ze sobÄ… odciski i nazwisko. PrzyjrzaÅ‚em siÄ™ dÅ‚oniom ofiary. Skóra byÅ‚a rozmoczona, wyglÄ…daÅ‚o na to, że lada moment zsunie siÄ™ z koÅ›ci, wiedziaÅ‚em jednak, że to nie powstrzyma Arta przed zdjÄ™ciem odcisków; sÅ‚ynÄ…Å‚ z tego, że potrafiÅ‚ wÅ‚ożyć wÅ‚asne palce w skórÄ™ palców ofiary, by przywrócić im naturalny ksztaÅ‚t i pobrać odciski.”
― Bill Bass, Jon Jefferson

“Kiedy wsuwaliÅ›my ³ú·ÉÅ‚´Ç°ì¾± do worka, widzieliÅ›my niewiele larw â€� ledwie garstkÄ™. Teraz byÅ‚o ich tam caÅ‚e mrowie, dosÅ‚ownie dziesiÄ…tki tysiÄ™cy. Jeden ze studentów zapytaÅ‚, skÄ…d siÄ™ tam wzięły. Czy w ciÄ…gu czterdziestopiÄ™ciominutowej podróży powrotnej na uniwersytet mogÅ‚o dojść do jakiegoÅ› masowego wylÄ™gu? WyjaÅ›niÅ‚em, że czerwie byÅ‚y tam od poczÄ…tku, a w tym przypadku chodziÅ‚o tylko o bÅ‚Ä™dnÄ… ocenÄ™ pory dnia. Czerwie nie lubiÄ… sÅ‚oÅ„ca, wiÄ™c jeÅ›li ³¦¾±²¹Å‚´Ç leży na otwartej przestrzeni, w ciÄ…gu dnia chowajÄ… siÄ™ pod skórÄ…. Gdy zamknÄ™liÅ›my ³¦¾±²¹Å‚´Ç w nieprzejrzystym czarnym worku, larwy uznaÅ‚y, że zapadÅ‚a już noc, wiÄ™c wyszÅ‚y ż±ð°ù´Ç·É²¹Ä‡ na zewnÄ…trz.”
― Bill Bass, Jon Jefferson